ANGELO PALMONES: Secretary, good morning.
SEC. ROQUE: Good morning po, magandang umaga po, Angelo at saka Henry.
HENRY: Yes, sir good morning. Sec., ang sabi ho ninyo hindi na natin isusulong iyong pag-angkin sa West Philippine Sea?
SEC. ROQUE: Ha!! Hindi ko po sinabi iyon.
ANGELO: Ah hindi ba? Para siguro mailagay natin sa tamang context ano ho.
HENRY: Ang sinabi kahapon ni Secretary Roque sa briefing, hindi inaabandona. Tama Secretary? Hindi inaabandona ng Pilipinas ang claim natin sa West Philippine Sea, may mga bagay lamang na hindi natin—
SEC. ROQUE: Opo, hindi po natin ipamimigay ang teritoryo.
HENRY: May mga bagay lamang na hindi puwedeng isapubliko?
SEC. ROQUE: Opo, opo.
HENRY: Iyon ang sinabi tama po ba?
SEC. ROQUE: Iyong mga ginagawa ng Department of Foreign Affairs.
ANGELO: Okay. But iyong sinasabi nating hindi isasapubliko would not be construed as abandonment?
SEC. ROQUE: Hindi po. Kasi may ginagawa po kaya lang hindi pupuwedeng diskusyunan ng publiko dahil iyan po ay mga maselang bagay. Iyan pong mga diplomatic communication, diplomatic negotiation, iyan po ay talagang traditional na exception doon sa freedom of information na tinatawag, kasi nga po maseselan iyong usapin na iyan.
ANGELO: Okay. Dito ho sa naging reaksiyon ho ng Vietnam, ang sinasabi ng ang Vietnam eh may claim din naman sila at nagwo-worry sila doon sa pagde-deploy ng China bomber plane ano ho. Hindi ito isyu para sa atin?
SEC. ROQUE: Isyu po. Sinabi ko po kahapon na nababahala nga tayo diyan dahil alam ninyo naman na (unclear) diyan sa South China Sea na isa sa pinaka-busy na sea lane sa buong daigdig eh may aberya ‘no, kung magkakaroon diyan ng mga armas ‘no. At sinabi ko nga, inulit ko, na ang posisyon ng ASEAN diyan ay dapat isulong ang non-militarization ng West Philippine Sea at itaguyod nga ang mapayapang pamamaraan para po maayos itong angkinan ng teritoryo diyan sa West Philippine Sea.
HENRY: Secretary—
ANGELO: But it’s not ano—kasi ang naging—I’m taking it from the items ano, iyong mga news item. Hindi kayo nakakakita ng panganib right now, this is not a clear and present danger?
SEC. ROQUE: Hindi naman po iyan banta sa atin bagama’t ito po ay nakakabahala dahil alam naman natin na napakalakas ng ating pagkakaibigan ngayon sa Tsina ‘no at dahil diyan kampante tayo na hindi naman tayo tinuturing na kalaban ng Tsina.
HENRY: Paki-clarify ninyo lang, saan kayong bahagi nababahala?
SEC. ROQUE: Eh kasi po kahit ano naman ang sabihin ninyo na pupuwedeng magkaroon ng aksidente na pagputok ng mga armas, pupuwedeng magkaroon ng engkuwentro diyan kung hindi sa panig ng Pilipinas, sa panig ng ibang bansa na nakaangkin din ng West Philippine Sea ‘no. At kapag iyan po ay nangyari, kapag nagkaroon ng putukan siyempre po damay din tayo dahil iyan nga po ay dinadaanan ng ating supply para sa langis at ibang mga kinakalap galing sa Gitnang Silangan.
ANGELO: So sa aspetong iyon?
SEC. ROQUE: Opo. opo.
ANGELO: Pero in terms of invasion or panghihimasok na sa sobereniya ng Pilipinas, hind siya maituturing na threat?
SEC. ROQUE: Well, sa ngayon po dahil nga po tayo ay kaibigan, bakit naman tayo lulusubin ng kaibigan bagama’t iyong islang mga iyan, iyan po ay nasa West Philippine Sea, iyan po ay sang-ayon po doon sa arbitral tribunal kabahagi ng ating Exclusive Economic Zone.
ANGELO: Forward looking, paano ho kung mag-iba ang administrasyon sa darating na mga panahon?
SEC. ROQUE: Well, alam ninyo po nagkaroon naman tayo ng ibang polisiya sa Tsina, iyong polisiya na confrontational tayo sa Tsina, nakita naman natin na puro tensiyon at wala tayong nahita sa Tsina ‘no. So sa akin puwede na po ito at least walang tensiyon sa panig ng Pilipinas at ng Tsina, wala tayong ina-abandon na teritoryo at pagkatapos po may mga biyaya tayong nakukuha ngayon sa Tsina na biyaya na nakakapagdagdag ng pagkain sa hapag kainan ng lahat ng pamilyang ng Pilipino.
HENRY: May plano bang kausapin ng Pangulong Duterte si President Xi Jinping hinggil sa pinakabagong development na ito sa West Philippine Sea?
SEC. ROQUE: Eh palagi naman po silang nag-uusap dahil sila po ay matalik na kaibigan ‘no. Hindi ko lang po alam kung kailan pero mayroon naman po tayong tinatawag na bilateral mechanism kung saan iyong mga diplomats natin ay regular na nag-uusap tungkol sa West Philippine Sea. Ito po ay dalawang beses sa isang taon at magkakaroon na naman po tayo ng bilateral negotiation.
HENRY: Pero posible pa na magkaroon ulit ng espesyal na pag-uusap na ang focus lamang ay ito pong nangyayaring ito?
SEC. ROQUE: Eh alam ninyo po iyong mga pagkakataon na kasama ako ni Presidente palagi naman nilang pinag-uusapan iyan; wala pong pagkakataon na hindi nila pinag-uusapan iyan at diretso po ang ating Presidente na ako po ay mangangalap ng langis, huwag ninyo akong pipigilan, hindi ko gustong makipag-away pero amin ay amin.
So alam mo may style si Presidente na pinaninindigan niya ang atin pero sinasabi niya na ayaw kong makipaggiyera sa inyo at nakukuha naman niya ang gusto niya at nakukuha rin niya pati iyong mga proyekto na nais niyang manggaling din sa Tsina.
HENRY: Anong kailangang maintindihan ng tao dito sa ginagawang ito ng China lalong lalo na iyong kritiko na sinasabing wala na kayong paninindigan para ipagtanggol ang sariling lupain ng Pilipinas?
SEC. ROQUE: Well alam ninyo po, kung ang China ay gumagawa ng ganitong mga hakbang, mayroon din pong dahilan. Mayroon din po kasing mga aircraft carrier at 70 percent po ng lahat ng puwersa ng Amerika ay nilipat na ng Tsina diyan po sa West Philippine Sea. Siguro po ang takot lang ng Tsina eh kung wala siyang presensiya diyan ay baka mamaya magkaroon ng dominance iyong isang bansa. Sabihin na natin ang Amerika magkaroon ng dominance diyan sa West Philippine Sea at pupuwedeng siya naman po ang pagkaitan ng paggamit ng West Philippine Sea na talagang ginagamit din niya ‘no para sa kaniyang mga pangangailangan nang pangangalakal ‘no. So ang tingin ko po ay—
ANGELO: Balancing of forces—
SEC. ROQUE: Nais ng Tsina eh para magkaroon ng balancing of forces, walang mag-angkin ng West Philippine Sea. Pero malabo sa akin po na para angkinin ng Tsina iyan sa punto na ipagbabawal niya ang kalayaan ng paglalayag dahil alam niya na kapag nagkaroon ng hidwaan diyan pati siya mismo ay gumagamit po ng West Philippine Sea, Strait of Malacca, para sa kaniyang mga pangangailangan.
ANGELO: Alright, Sec., maraming salamat po. Magandang umaga.
SEC. ROQUE: Magandang umaga po.
###
SOURCE: PCOO – NIB (News and Information Bureau)
