SEC. ROQUE: Magandang umaga, Henry. At magandang umaga, Missy. Magandang umaga, Pilipinas po.

URI: Uunahin namin iyong clarification, tama ba iyon, kapag naospital ka nang dahil sa COVID 70% ay sasagutin ng PhilHealth? It is, I think, based on the provision doon sa inyong UHC, tama?

SEC. ROQUE: Tama po iyan. May mga packages po tayo mild, moderate at saka iyong severe ‘no; ang severe po ay hanggang 700,000 pesos.

URI: Oo, iyon na nga. Kanya lang, malaki-laki rin iyon. Eh kung umabot ng 1.5 million ang bill mo dahil ICU ka, iyong susobra doon ikaw na?

SEC. ROQUE: Well, sa ngayon po ay ganoon ‘no dahil hindi pa nga po sapat iyong ating pondo talaga at saka hindi naman natin inaasahan talaga itong pandemyang ito ‘no na bigla na lang talagang nagulantang tayo ‘no. So ang ini-envision po natin noong binuo ang batas ay unti-unti nating mapapalaki iyong mga benepisyo na maibibigay hanggang doon sa punto na kakayanin lahat ng mga procedures maibibigay nang libre, ibibigay. Pero sa ngayon po talaga, talagang dinagsa po tayo ng kaso at minabuti nilang i-limit po iyong maximum na maibibigay.

URI: Teka muna, hindi naman sa ikakalaki ng ulo mo ito, pero bago itong pandemyang ito, ang nauna iyong Universal Health Care bill, hindi ba?

SEC. ROQUE: Opo, opo.

URI: Meaning, kung hindi—well, with modesty aside ano, hindi sa binubuhat ko iyong bangko mo, pero kung nagkataon pala na wala UHC, lalong mas lintik ang problema ng mga kababayan natin sa pagpapagamot sa COVID?

SEC. ROQUE: Tama po. Kasi bago po nagkaroon ng Universal Health Care, halos wala naman tayong nakukuhang benepisyo diyan po sa PhilHealth. Iyong dati-rati po, parang six out of ten pesos ay sinasagot po ng pasyente at ang gobyerno ay wala pa doon sa sampung piso. Pero ngayon po, ninanais nating baliktarin na at least six out of ten pesos ay sasagutin ng gobyerno at kakaunti na lang iyong sasagutin ng ating mga mamamayan.

URI: And there is much to be thankful, partner, with the Universal Health Care Law. But anyway, let’s start asking you, Spox: Ang Senado, lockdown; ang House, lockdown; DENR, lockdown; DOLE, lockdown. Different LGUs ay umaangal na – Makati, Pasay, of course Quezon City – ang dami nang may kaso ng COVID. Ano ang napag-uusapan ninyo sa IATF? Ano ang sinasabi ng Pangulong Duterte rito sa bagay na ito na parang… huwag naman sana, parang prelude na naman ito sa nangyaring unang birada ng COVID noong 2020, Secretary Harry?

SEC. ROQUE: Well, ang diperensiya kasi, Henry, alam na natin ang gagawin natin matapos ang isang taon. Alam mo, until sumipa ito sa … itong mga kasi nang Marso ‘no eh nakikita naman natin ang talagang pagbaba nang pagbaba ng kaso ‘no. At may iba’t ibang dahilan siguro kung bakit tumaas pero kasama na po diyan iyong pagpasok ng mga bagong variant. Ayaw pa po nating ideklara na sila na ang mayorya ng mga kaso ngayon, iyong mga bagong variant, pero nandiyan din iyong pag-aamin na naririyan na sila at talagang ang anyo ng bagong variant ay mas nakakahawa. Kaya siguro iyan ang isang eksplenasyon ‘no.

Isa pa doon na eksplanasyon ay iyong napapagod na ang tao matapos ang isang taon na sumunod sa minimum health standard na nagiging dahilan din sa pagtaas ng mga kaso. Pero one year later, ano ang natutunan natin: Alam na natin kung paano gamutin ang mga nagkakasakit ng COVID ‘no; alam natin na kinakailangan nasal flow cannula instead of ventilators ‘no; alam natin na mask, hugas, iwas at saka ngayon po iyong bakuna ‘no lalung-lalo na sa mga health workers ‘no. Kung dati-rati po ay ang daming nagkakasakit na mga health workers, ngayon po ay mababawasan na dahil at least 200,000 of them ay nabakunahan na.

Pangatlo po ay alam na rin po natin na pupuwede naman pong buksan ang ekonomiya basta ang mga tao ay susunod po sa minimum health standards, at alam nga natin na itong mask at saka shield, kasama iyong paghuhugas ng kamay at pag-iiwas, ay katumbas din ng bakuna ‘no. At saka pagdating naman po doon sa mga facilities natin, kaya nga tayo nagsarado noong Marso hanggang Abril ay para palakasin iyong ating sektor ng kalusugan at nagkaroon na tayo ng hundreds of thousands na additional na TTMFs, iyong mga temporary isolation facilities kung saan naririto ako ngayon sa isa sa temporary isolation facility. At nadagdagan na rin natin iyong ating mga ICU beds ‘no at mayroon pa nga tayong mga bagong bubuksan diyan po sa Quezon Institute ‘no.

At kung maaalala ninyo, napakadami rin nating mga kama na dinagdag diyan sa East Avenue Medica Hospital at nagkaroon din tayo ng bagong ward diyan sa PGH. So ibig sabihin, handa iyong ating mga hospital na gamutin ang mga magkakasakit.

As of last night, nakita ko iyong ating healthcare utilization rate: Ang ating mga ICU beds po ay nasa 55% available pa; ang ating mga wards na COVID ay mayroon pang 60% available. So hindi na po tayo dapat mag-panic gaya nang nag-panic tayo noong Marso at Abril noong nakalipas na tao dahil alam na po natin ang gagawin at handa po ang ating mga ospital na alagaan ang mga seryosong magkakasakit. Bagama’t gaya ko, Henry ‘no, karamihan talaga ng tatamaan ng COVID ay magiging asymptomatic at mild; ako nga po, completely asymptomatic ‘no—

URI: Hanggang ngayon ay wala kayong nararamdamang mabigat?

SEC. ROQUE: Wala po. Pero ito ang balita ‘no, kagabi lamang ay tatlo ang kilala kong pumasok dito sa same isolation facility. May isang sikat na broadcaster po; tapos iyong isang tao ko sa opisina, isang director po namin na naging close contact ko ay narito na rin po; at mayroon pang pangatlo ‘no, may isa pa pong Usec. ng isang departamento na pumasok din kagabi dito sa isolation facility.

URI: Iyong broadcaster, nagkaroon ng encounter sa’yo iyon?

SEC. ROQUE: Hindi po. Ang nagkaroon ng encounter sa akin ay iyong direktor ko, iyong direktor sa opisina ko narito na rin po at mild din naman po ang kaniyang mga sintomas.

URI: Iyan isang broadcaster na iyan, is he from government TV station or commercial—

SEC. ROQUE: Government TV station. Hindi ko alam if he has gone public about it, pero I’m sure in a matter of time, he will go public po ‘no. Pero sabi po nila, kamukha ko rin. Kamukha rin natin, Henry. [Laughs]

URI: [Laughs] Oh, sige, sige.

MISTA: Asymptomatic din ba, Secretary?

SEC. ROQUE: Sila po ay mild. Kasi I facilitated iyong pagpasok nila rito, so sabi ko kung hindi mo… if you will not mind, kasi ang alam ko dapat dito ay mild at asymptomatic lang, kapag seryoso sa ospital. So nakapag-usap po sila ng doctor in charge, alam mo maganda ang sistema rito, Henry at saka Missy, mayroon kaming doktor na twice a day nagra-rounds—

URI: Teka, can we mention, ano bang facilities iyan?

SEC. ROQUE: Ito po ay isang Oplan Kalinga facility ‘no. Ito po ay nasa San Juan. Ito po ay isang hotel, hotel na, I think, two-star or three-star.

URI: Na ginawang quarantine facility?

SEC. ROQUE: Oo, quarantine facility po. Pero ang pagkakaiba nito, ito po ay para sa mga mild at asymptomatic. Hindi po pupuwede iyong mga nag-a-isolate lang, nanggaling sila sa ibang bansa.

URI: Pero that’s open also for an ordinary citizen? Hindi iyan sa mga may pangalan lang?

SEC. ROQUE: Hindi po, lahat po. Talagang ang ginagawa na po ng gobyerno ngayon na hindi natin ginawa noong una ay talagang tayo na ang nagbabayad nung mga two-star, three-star hotel at pati mga motel na ginagamit natin bilang isolation facility at ngayon nga po, ako ay nakikinabang dito. Napakasarap po ng pagkain at saka siyempre po ay air-conditioned ‘no.

HISTA: All in, board and lodging. For two weeks, Secretary?

SEC. ROQUE: Iniengganyo ko po iyong mga mild at asymptomatic, huwag na po kayong mag-home quarantine dahil mayroon naman po tayong mga facilities. Bagama’t ang katotohanan, medyo—dahil ako ay completely asymptomatic at lahat ng tao dito ay at least mild cases, iyon na nga ‘no, parang dapat siguro lahat dito ay mild. At saka ang daming pumapasok, gaya nang sinabi ko sa’yo, ako tatlo mismo ang na-facilitate ko na pumasok dito kahapon ng gabi ‘no, at marami pang tumatawag sa akin ‘no. So mapupuno po nang mabilis itong isolation facility—

URI: That’s an indication na mabilis talaga ang pagdami ng COVID ngayon?

SEC. ROQUE: Mabilis po pero awa ng Diyos, karamihan po talaga ay mild at asymptomatic ‘no. At iyon na nga ang aking sinasabi na handa tayo ngayon, unlike before na hindi natin alam iyon ‘no. Kung maalala mo noong nagsimula iyong Marso at Abril, hindi natin alam na dapat as much as possible facility quarantine ‘no; nagho-home quarantine tayo na nagiging dahilan para lalong kumalat.

URI: Okay. Before I give you to Missy, ito ay itatanong ko sa inyo diretsa, diretsang tanong na ito: Ayaw pumayag ang, of course, iyong critics and of course iyong mga hindi matanggap iyong sinabi mo na “excellent” iyong ating gobyerno paglaban pagdating dito sa COVID-19. Ano ba ang gusto mong isagot doon sa ayaw pumayag? Bakit mong sinabing excellent? Saan tayo may excellent na ginawa sa bagay na ito?

SEC. ROQUE: Napigilan po natin at nabawasan natin ang mga namamatay sa sakit na ito kung ikukumpara sa iba’t ibang mga bansa sa daigdig ‘no. Ang comparison ko nga po ay doon sa mga mayayamang bansa, 2.01 or 2.05 po ngayon ang ating case fatality rate ‘no. At bagama’t marami-rami naman po iyan, mga 12,000 plus ang mga namatay, eh kung ikukumpara mo naman sa mga hundreds of thousands—half a million na ang mga namamatay sa Amerika ‘no. So kung ikukumpara mo po ang half a million to 12,000, hind ba ho excellent iyon ‘no?

At saka isipin din po natin na talagang tayo ay developing country, ang ating mga hospital ay hindi kasing garbo ng mga hospital sa Amerika, Inglatera, Italya, France, Spain eh lahat po iyan ay mas malala ang mga kaso nila. Number 30 po tayo sa dami ng mga kaso ngayon; number 40 plus pagdating doon sa mga active cases; number 130 plus pagdating po doon sa cases per million ‘no; at number forty something din pagdating sa case fatality rate. Given our very limited budget at tayo nga po ay isang bansa na hindi talaga todo-todo umutang dahil ang gusto ni Secretary Dominguez ay nasa gitna lang tayo ng daigdig pagdating sa pag-utang. At hindi ba ho excellent naman iyon dahil talagang ang ating goal is to save lives pagdating ng panahon ng pandemya.

Pati po doon sa mga kaso, napababa po natin iyan. Kaya lang, itong Marso, talagang sumipa at hindi natin makakaila, bagama’t hindi pa ito talaga ang tanging dahilan na dahil nga po ito sa mga new variants na nangyayari rin sa buong daigdig! Hindi lang po tayo ang nagdadami ng mga kaso, nagla-lockdown po silang muli sa France. Nala-lockdown po muli sila sa Hong Kong at iba’t iba pang mga parte ng daigdig. Kaya nga po hindi tayo bumababa doon sa Number 30 worldwide dahil itong spike na ito ay nararamdaman din sa iba’t ibang parte ng mundo.

URI: Pero, of course, ang barangay kung minsan ginagamit eh. Papaano, minsan ang daming nagugutom, ang daming walang trabaho. Ang dami ngayon hindi maalalayan ng gobyerno, talagang naglipana na nga ang mga nagpapalimos, mga driver at ultimong mga ordinaryong manggagawa, nakikita na sa kalye?

SEC. ROQUE: Pero ang importante po diyan ay iyong pagma-manage natin doon sa pagkakasakit. At kung maalala naman ninyo, nagbigay din tayo ng ayuda, dalawang beses na kinakailangan. Ito po iyong pinakamakasaysayan, na ito po ang pinakamalaking ibinigay nating ayuda sa kasaysayan ng Pilipinas. So talaga pong matindi ang kahirapan, kaya nga po binubuksan din natin ang ekonomiya. Kaya nga po patuloy pa rin tayo na nagbubukas ng ekonomiya at gumagamit ng mga pamamaraan na alam natin na katumbas ng ginawa natin noong dati para mapababa ang bilang ng kaso at ito po iyong mga localized lockdowns.

URI: Missy, Secretary Roque is yours.

HISTA: Secretary Harry, nabanggit po ninyo kanina that this is not the time to panic kasi the government now knows better how to treat COVID-19, tama po?

SEC. ROQUE: Opo.

HISTA: However, sir, kasi the figures given by OCTA Research causes worry naman po sa ating mga kababayan. How can you elaborate on that, sir?

SEC. ROQUE: Well, totoo po iyan, pero iyan po ay mga projections. Ang assumption niyan ay hindi bababa. Pero gumagawa nga po tayo ng hakbang para mapababa, iyong paglilimita ng mga pumapasok sa Pilipinas galing abroad. Bakit po natin nililimitahan iyan? Kasi unang-una, iyong new variants galing abroad po iyan; pangalawa po ay nauubusan na rin tayo ng quarantine facility.

So, nililimita muna natin ang lahat ng pagpasok ng galing abroad ng 1,500. Tapos iyong mga kabataan muli, sabi natin, sige 18 to 65, bawal pa rin. Iyong below 18 at over 65 ay hindi na muna makakabiyahe muli at iyong pagbabalik ng curfew ay makakatulong din po iyan. At mamaya po may pagpupulong ang IATF, sasabihin ko kaagad kung ano ang napagkasunduan. Pero marami pa rin pong pag-uusapan mamayang hapon para mapababa iyong numero.

So iyong projection po ng OCTA, projection lang po iyan at iyan naman po ay base rin sa datos ng gobyerno doon sa reproduction rate. Ang ibig sabihin kasi ng 1.9 reproduction rate ay sa 100 na magkakasakit, makakahawa ng 190, so almost double ang mahahawa niya ano. So, talagang kapag hindi napigil at hindi napababa ang reproduction rate, iyong R-naught na tinatawag ay ganiyan kadami po talaga ang mahahawa. So, gumagawa naman po tayo ng hakbang para mapabagal din ang pagkalat.

Kaya ang sinasabi ko po, iyan po ang projection kung walang gagawin ang taumbayan. Pero ako po ay kampante na habang dumadami ang kaso, ang mga Pilipino mas magpapaigting ng mask, hugas, iwas at iyong mga health workers ay magpapabakuna.

HISTA: Yes, karagdagan lang, Secretary. Kasi umaalma din po iyong ating mga healthcare workers. Nabanggit na rin lang po ninyo ang tungkol sa kanila, kasi po napapagod din daw sila at higit sa lahat tumataas na rin po iyong bilang ng mga inaasikaso nilang mga pasyente sa ospital. But then again, how can you assure the people that treatment is there for them just in case they will get infected with COVID-19?

SEC. ROQUE: Well, kagaya ng aking sinabi po, iyong ating occupancy rate hindi pa naman po nasa dangerous levels. We are approaching moderate risk, iyong yellow line na tinatawag sa ating graph, at iyong ICU nga po natin is 55%. Now, hindi ko po alam kung sino iyong nagsabi na talagang napapagod na ang mga medical frontliners natin, talaga naman pong napapagod sila ever since. Pero ang naiintindihan ko po talaga sa ngayon po ay nasa 55% pa rin po tayo at gumagawa naman po ng mga paraan nga po para mapababa ang kaso at pagdating nga po doon sa mga ospital na puno na, mayroon po tayong One Hospital Command Center. Ang nangyayari po ngayon, kung puno na ang mga hospital dito sa Manila, mayroon naman tayong mga karatig-probinsiya na pinagri-refer-an ng mga pasyente.

So, naiintindihan po namin na mapapagod ang mga frontliners natin, pero alam din po ng mga frontliners na talagang sila po ang sundalo dito sa giyerang ito at may ginagawa naman po tayong pamamaraan. Iyong pagpapapunta po sa mga probinsya, iyan po ay isang pamamaraan para nga po hindi ma-overrun ang mga ospital dito sa Metro Manila. At alam mo naman kasi, ang Metro Manila at saka iyong CALABARZON at saka iyong Central Luzon, iyan naman po talaga iyong magkakatabi lamang eh. Sa kung ikaw ay taga-Quezon City na papapuntahin ka sa Bulacan wala naman pong problema iyon; kung ikaw ay taga-Parañaque, Muntinlupa, Las Piñas at papapuntahin sa ospital sa Laguna, wala rin pong problema iyon, dahil nandoon naman talaga iyong boundary.

URI: Maaari bang malaman namin kung ano ang plano ng Pangulong Rodrigo Duterte, aside from dito sa mga localized lockdown na pinaiiral ng mga LGU? Mayroon ba siyang mga iniisip o may nakarating na ba sa kaniyang mga proposal na mas stricter implementation of ordinances, rules o baka may talagang direktiba siya na pagdating ng susunod na linggo ay ito na ang mangyayari sa Metro Manila? Kasi may kumakalat na si Pangulong Duterte raw magpapairal ng nationwide lockdown. May mga text na ganiyan akong natatanggap eh!

SEC. ROQUE: Alam po ninyo iyong tinatawag na ECQ, naka-base po iyan sa malinaw na mga criteria – iyong daily attack rate, two-week average attack rate at saka iyong critical care utilization rate. Sa ngayon po nasa moderate risk pa rin tayo, pero kung hindi nga po babagal iyong pagdami ng kaso at umabot tayo sa dangerous, sa red level, eh wala po tayong magiging alternatibo, kung hindi talaga sigurong magbago ng quarantine classification. Ang Metro Manila po ay nasa GCQ; kung maghihigpit tayo, magiging MECQ po iyan ‘no.

So, iyon nga lang po, ang magriresulta diyan eh mas malaki na namang sektor ng ekonomiya ang magsasara, mas marami lalo ang magugutom. At sa ngayon po wala tayong probisyon para sa ayuda, dahil ang ayuda po natin early on ay nasa Bayanihan 1. So, baka kinakailangan gumawa ng hakbang ang Kongreso para magkaroon na naman ng Bayanihan 3, kung tayo po ay magla-lockdown. Pero iyan po ay the last resort na ipapatupad natin dahil alam po natin ngayon, matindi na po ang pagkakagutom dahil nga po sa pagsasara ng ekonomiya. Kaya hangga’t maaari, we are relying on localized lockdown at saka panawagan, paigtingin pa natin iyong alam nating nakakabawas ng kaso – mask, hugas, iwas at bakuna.

URI: So, kung halimbawa pong mga 80% ng mga ospital ay umabot na sa full capacity, iyan ay red light nang matatawag?

SEC. ROQUE: Opo, iyan ay isang criterion para mas mapaigting pa natin o mapataas natin iyong quarantine classification from GCQ to MECQ, talagang ganoon po iyong formula natin, mayroon na po talaga tayong formula. Pero sa ngayon po, nasa approaching moderate risk pa lang po tayo.

URI: At hopefully, huwag nang madagdagan. Dito sa isyu ng paglilimita ng mga entry visa, flight mula sa abroad. Mayroon pong mga Pinoy na mga non-OFW na naiipit daw ngayon sa ibang bansa dahil sa downsizing ng mga pasahero. Naglimita ang gobyerno ng entry visa sa mga pinuntahang bansa. Ano daw po ang gagawin nila kung maipit sa abroad dahil ang dami ng kinanselang biyahe sa eroplano? Halimbawa, pumunta doon nag-turista, halimbawa as tourist ano ho, pero naglimita, makakabalik ba iyong mga ganoon especially ang lakad lamang naman ay tourist sa ibang bansa?

SEC. ROQUE: Makakabalik po talaga iyong mga Pilipino na turista, wala pong problema iyan. Pero maapektuhan po talaga sila kasi nga nagkaroon ng kumbaga 1,500 maximum. Pero sa ngayon naman po ang umuwi ay 1,200. So sa akin po, wala namang concern na baka may Pilipino na gustong makauwi na hindi makakauwi kasi mayroon pa po tayong balanse na 300 doon sa average ng umuuwing mga OFWs. Ang mga hindi lang po talaga pinapayagan ngayon ay iyong mga dayuhan na pumasok muli, maliban po iyong mga may 9-E visa, na mga diplomatic visas. Pero lahat po ng dayuhan ngayon ay ibabawal na namang pumasok, pero lahat po ng Pilipino naman po ay makakauwi dahil sapat naman po iyong quota na in-established po ng NTF na 1,500 per day.

URI: Iyon bang paglilimita ng visa na 1,500 per day, ibinatay iyon sa mga lumabas, kumbaga nakita ninyo na itong mga lumabas? So ito rin ang dapat pumasok na.

SEC. ROQUE: Lilinawin ko, walang pag-limit ng visa. Ang pag-limit po doon sa numero ng mga pasaherong papapasukin, dahil iyong mga OFWs at saka mga Pilipino, hindi po kinakailangan ng visa para pumasok ng Pilipinas. Ang ibig sabihin po niyan, wala ng dayuhan na makakapasok ngayon, except iyong mga diplomatic passport holders, 9-E visa. So basta po Pilipino wala naman pong problemang kung uuwi. Kaya lang po maaapektuhan talaga sila kasi maraming flight cancellations ang mangyayari, kinakailangan lang silang mag-book sa isang flight na hindi maka-cancel.

URI: Ayon, so iyon ang problema. Linawin lang natin, OFW, OCW, turistang Pilipinong namasyal sa ibang bansa, puwede silang makauwi sa Pilipinas anytime.

SEC. ROQUE: Tama po iyan, basta Pilipino po puwedeng makauwi.

URI: Ang problema iyong sasakyan nilang eroplano, baka hindi available?

SEC. ROQUE: Correct po.

URI: Kaya dapat silang mag-rebook, iyon okay. Hanggang A-31 lang naman ito eh, so far?

SEC. ROQUE: Opo, opo, isang buwan lang naman po ito.

HISTA: Mayroon lang akong katanungan mula sa ating Facebook page, Secretary. Tanong lang daw niya, sa gabi lang daw po ba may COVID na tumutubo, bakit ganoon kahigpit ang curfew? Hindi ba dapat sa araw hinihigpitan?

SEC. ROQUE: Eh hindi po. Talagang sa araw kasi hinahayaan nating maghanapbuhay ang tao ‘no, pero sa gabi po ay talaga namang kung pupuwede homeliners tayo muli. Ito po ay pagbabalanse nga na kinakailangang magbukas ang ekonomiya at the same time kinakailangan nating malimitahan iyong pagkalat ng virus.

URI: All right. Secretary, kayo po ay magpagaling na nang tayo ay magkita-kita na muli sa Palasyo. Matagal-tagal na rin tayong hindi nagkikita-kita sa Palasyo ng live ano ho. Sana makatapos na tayo rito sa pandemyang ito. Your wish and your message sa ating mga kababayan again.

SEC. ROQUE: Well, sa ating mga kababayan, talagang habang nandiyan pa po ang pandemya eh talagang magkakaroon tayo ng mga pagsusubok. Pero tayo naman po ay mga Pilipino, tayo po ang bayan na pinakamaraming aberya – lindol, bagyo, volcanic eruptions at ngayon ang pandemya – wala po tayong hindi nakakayanan at malalampasan din po natin itong pandemyang ito lalung-lalo na na nagsisimula na tayo ng ating bakuna, dahil ang bakuna naman po talaga ang solusyon. So hang in there, kaunti na lang po at darating na tayo doon sa pinangako ni Presidente na magkakaroon na ng solusyon sa pamamagitan po ng bakuna.

URI: Secretary Harry, maraming salamat. Ingat po!

SEC. ROQUE: Maraming salamat po. Magandang umaga po.

###—
SOURCE: PCOO-NIB (News and Information Bureau-Data Processing Center)