MS. OSEÑA-PAEZ: Magandang umaga, Malacañang Press Corps, and welcome sa ating press briefing ngayong araw, August 15.

President Ferdinand R. Marcos Jr. led the sectoral meeting this morning to address underspending and steps to improve agency budget utilization. Government agencies also presented their respective catch-up plans to fast track the delivery of social services. And joining us today to give us more information on this are Labor and Employment Secretary Bienvenido Laguesma and Social Welfare and Development Secretary Rex Gatchalian.

Good morning, Secretary Laguesma and Secretary Gatchalian.

DOLE SEC. LAGUESMA: Good morning, Daphne, and magandang umaga din po sa ating mga kaibigan at kabalikat sa media.

MS. OSEÑA-PAEZ: Okay. You could start, sir.

DOLE SEC. LAGUESMA: Tama iyong nabanggit mo, Daphne, na nagkaroon pa lamang ng katatapos na pulong na kung saan ay naging bahagi iyong mga departamento na mayroong nakita na mukhang mababa ang utilization rate subalit gusto ko lang sigurong bigyan ng diin na iyong nai-report na iyon ay para sa first quarter lamang ng taon.

Generally at batay doon sa mga nakalipas na taon, iyong first quarter ay kasama ang Department of Labor and Employment sa nagtatala ng medyo mababang utilization rate batay na rin sa ilang mga kadahilanan ‘no – kasama na roon iyong nabanggit kanina, ang napagtuunan ng pansin ng ating Pangulo ay may kinalaman sa social protection program ng atin pong pamahalaan at nabanggit nga iyong tungkol sa TUPAD ‘no, iyong Tulong Pangkabuhayan Para po sa mga Disadvantaged at Displaced workers.

At naipaliwanag namin bukod doon sa pagpapakita ng aming catch-up plans na kinakailangan namin na magkaroon ng masusing profiling ng mga intended na beneficiaries upang matiyak na iyong mga pondo na nakalaan sa programa ay mapupunta at maipagkakaloob doon po sa ating mga kababayan na eligible under the program and then kailangan din na matiyak namin na ang mga tamang documentation na laging hinahanap po ng COA ay amin pong maisasagawa nang sa ganoon naman ay iyong naipagkaloob na pondo sa atin ay talagang maukol doon sa dapat niyang pagkagastusan.

MS. OSEÑA-PAEZ: Okay, thank you. Secretary Rex?

DSWD SEC. GATCHALIAN: Magandang umaga sa inyong lahat and, likewise, parehas din sa Department of Social Welfare and Development. Alam natin, kami ni Secretary Laguesma, we deal with people, investment in human capital ‘ika nga.

Ang pinakamalaki namin na budget allocation at ang pinaka-flagship anti-poverty program ng bansa ay nasa DSWD – iyon ‘yung 4Ps na laging natatanong kung sino ba ang bahagi, sino ang hindi bahagi. At kaya medyo mayroon lang tayong delay sa disbursing this year dahil kung matatandaan natin, ang basis ng 4Ps ay iyong Listahanan and the last Listahanan – Listahanan III – was conducted ng period of 2019/2020, these were the COVID years ng lockdown.

So ang nangyari doon, mayroong kulang-kulang na 700,000 na pamilya na na-tag na initially before the lockdown happened na hindi na sila poor. Pero pagkatapos ng COVID bumalik sila sa departamento at sinabi nila na, “Bumalik kami sa kahirapan dahil nawalan kami ng trabaho, nagkaroon ng effect sa pamilya namin ang COVID…” so nag-request sila ng reassessment – that 700,000 families.

Another 700,000 families more or less thereabout ay mga pamilya na hindi na-assess dahil nag-lockdown na, hindi nakalapit… hindi nakalabas sa labas iyong mga assessor natin kasi remember, survey-based iyan eh. So hindi sila nakalabas dahil lockdown na so kapag pinagsama itong numero na ‘to, we’re looking at close to around 1.4 Filipino families. Kung matatandaan natin ang 4Ps is 4.4 million households ang kasama diyan so i-imagine ninyo, 1.4 ang nagkaroon ng aberya. Eh ayaw namang madaliin ng departamento na bigla na lang tayo magdi-delist or sasabihin natin hindi natin sila rerebisitahin ulit, kaya nga ang naging desisyon ng departamento ay mag-reassess.

So ongoing iyong reassessment ngayon at matatapos iyan ng September para talagang masigurado natin na masala natin nang mabuti iyong dapat kasama sa 4Ps program, kasama sa program; iyong dapat hindi na kasama sa program, hindi na kasama sa program.

Sinigurado lang natin talagang like I said, na napi-filter nang maayos. Pero come end of September, tapos na iyong reassessment na iyon and then what we can do next is now start paying them. At mabilis naman sa department dahil nga naka-cash card naman iyang mga ‘yan – once the fund is obligated, disbursed kaagad iyon. So we see na sa DSWD pagdating sa 4Ps which is half of our budget by the way – that’s around 96 billion, kalahati siya ng DSWD na budget. Kaagad by the end of the year, after this assessment is done, we believe that we can fully utilize the budget na nakalaan para sa 4Ps.

Then madagdag ko rin, isa pa sa malaking allocation namin ay iyong program na ang tawag ay Assistance to Individuals in Crisis Situation o iyong AICS – iyan, tuluy-tuloy ang paggamit natin diyan. In fact, as of July, nasa mga around 40 to 50 percent utilization na tayo. Mabanggit ko lang ho sa inyo, siyempre itong programa na ‘to, hindi tayo humahanap ng krisis kung hindi ang krisis nangyayari iyan nang hindi mo inaasahan. Pero hindi naman tayo puwedeng mag-payout nang mag-payout kung walang krisis na nangyayari – meaning sakit sa pamilya, kamatayan sa pamilya, nagkaroon ng disaster or iyong kinapos sa pang-enrollment or sa iba’t iba pang mga aspeto na kakailanganin para maitaguyod ang pamilya – medical, burial, pambili ng gamot.

So seasonality, meaning… ngayon alam natin tag-ulan na at dumadating na iyong mga kalamidad – iyan rin ‘yung ginagamit nating pantustos sa mga nagiging biktima. So ayaw naman natin magka-crisis, siyempre sabi nga natin sana wala nang calamities pero naka-standby iyan, nandiyan iyan para sa latter part of the year para patuloy natin na magamit sa mga indibidwal at mga pamilya na nangangailangan.

And last, mayroon kaming mga iba pang programa na semestral talaga ang bayad katulad iyong pension ng senior citizen, iyong sa supplemental feeding program sa daycare centers – hindi pa nag-i-start ang school year so talagang hindi pa nayu-utilize karamihan ng pondo niyan – and then also iyong… ‘ayan, ‘yang dalawang programa na ‘yan – iyong social pension at saka iyong supplemental feeding program.

So kami sa DSWD, katulad ni Sec. Laguesma, confident kami na naka-forecast at ready kami to catch-up or to implement properly based on the semestral payouts noong iba naming programa.

MS. OSEÑA-PAEZ: Okay. Thank you, Secretaries. Any questions from Malacañang Press Corps? Jinky Baticados, IBC-13.

JINKY BATICADOS/IBC: Hi. Good morning, Secretaries. Kay Secretary Gatchalian. Sir, kanina na-mention mo po na ina-assess ninyo ngayon iyong mga bumalik sa inyo saying na bumalik sila sa pagiging mahirap. Sir, ano ‘yung basis ninyo ngayon na—sa assessment po ninyo ha, and then is it sure na September po talaga matatapos na nga?

DSWD SEC. GATCHALIAN: Yeah. Bigyan ko kayo—maganda iyang tanong na ‘yan, bigyan namin kayo ng proper na konteksto diyan. Doon sa 1.4 na binanggit ko – 700,000 iyong nag-grievance, iyong nagsabing pagkatapos ng lockdown, “Nag-iba ulit iyong buhay namin. Pakitingnan kami ulit.” Hindi naman kami puwede magbingi-bingihan dahil 700,000 iyon – malaki-laking porsiyento ng mga pamilya na kasama sa 4Ps iyon. The other 700,000 hindi talaga nagalaw dahil nga nag-lockdown so iyong mga assessors natin, ‘yung enumerators hindi nakalabas – so ‘pag pinagsama sila 1.4.

Now, my predecessor – si Secretary Erwin Tulfo had the good sense, tama iyong naging desisyon niya na gusto niyang magpa-reassess kaagad noong 700,000 na nag-request na tingnan ninyo kami ulit. But last year, when the administration came in, the department didn’t have a budget for that so he had to wait ‘til this year mag-rollover. Now pumasok ako ng February, tinuloy natin iyong reassessment na iyon pati na rin iyong hindi nagalaw na 700,000 – ginamit natin iyon using iyong talagang naka-prescribe. ‘Di ba nakalagay sa implementing rules, kailangan mayroon kaming targeting system on the entry or exit to the program so ang ginagamit natin diyan iyong ‘Proxy Means Test’ kung tawagin.

So tinakbo natin iyon, natapos iyon mga May… after Holy Week. Unfortunately, a big chunk pa rin, mga around close to 60% pa rin sa kanila ay nadi-delist – pero kapag pumunta ka sa tahanan nila, kitang-kita mo na mahirap pa rin. Now ang naging—kumonsulta tayo sa mga poverty experts ‘no katulad ni Undersecretary Dennis Mapa who actually developed the Proxy Means Test years ago, lumalabas na iyong Proxy Means Test na ginagamit natin is not calibrated with the new levels of poverty brought about by the lockdown. Kumbaga it was capturing poverty pre-COVID but it was not necessarily capturing poverty post-COVID lockdown.

So parang may misalignment na kaya pala ang dami—despite the reassessment na inutos ni Secretary Erwin, napakalaki pa rin noong porsiyento, close to 60% – na 55 to 60 percent noong 1.4 ang nalalabas sa programa na hindi poor. Pero on the ground, kapag tiningnan ng mga social workers namin, talagang mahihirap pa rin na mga kababayan ito. So ano ang naging recourse ng departamento; hindi ba iyong 4Ps mayroon iyang National Steering Committee na binubuo ng mga iba’t ibang ahensiya? Napagpasiyahan sa komite—advisory council pala, National Advisory Council. Napagpasiyahan doon na gamitin natin iyong isang tool na matagal na sa departamento. Ang tawag sa kaniya, Social Welfare and Development Indicators (SWDI).

Ano iyong SWDI? Iyong SWDI is a case management tool. Ibig sabihin, annually, ginagawa talaga ng mga social workers natin iyon sa kanilang mga 4Ps beneficiaries. Iyon kasi, si Proxy Means—medyo magiging teknikal ako ha, pagpaumanhin ninyo. Si Proxy Means Test kasi, formula lamang iyon, may score. So halimbawa, ikaw ba ay nakatira sa isang bahay na kongkreto, bibigyan iyan ng score. Pag-collate noon, sa office na lang iyon ginagawa, tina-tabulate, if you don’t make the score, matatanggal ka. Pero si SWDI kasi, bukod sa may score, may emotional quotient siya. Iyong social worker, pumupunta doon, tinitingnan niya.

So kung si Proxy Means puro numero lang ang tinitingnan, it’s a math-based formula, si SWDI was developed years ago by the department – years, years ago – as a case management tool para not only are we looking at the indicators, we are also looking at the other aspects of a family’s wellbeing. Mayroon siyang puso, kumbaga, may numero at puso na pinagsama. Kaya nga ngayon, iyon ang ginagamit natin at sigurado tayo, Jinky, na matatapos iyon by the end of September kasi iyon talaga ang self-imposed deadline natin and all our city links, municipal links, field offices are hard at work in complying with that deadline.

JINKY BATICADOS/IBC: Sir, last, sir. Doon sa mga senior citizens, kasi na-mention mo kanina, pero hindi ito about pension, ito iyong mga senior citizens na nagwa-one hundred years old—

DSWD SEC. GATCHALIAN: Centenarian.

JINKY BATICADOS/IBC: Opo, opo. Just for the record, para lang din malaman nila, ano ba ang naging marching order ninyo po dito?

DSWD SEC. GATCHALIAN: It’s still the same. Hindi naman natin puwedeng baguhin iyan dahil may talaan naman talaga iyan, may implementing rules and regulation iyong batas nasyonal na lumabas. Ang sinabi ko lang sa kanila is to move faster kasi nga nagkakaroon kami minsan ng data mismatch, ibig sabihin, kung sino ba talaga ang 100 years old. Kasi some of them, ‘di ba, kung nag-one hundred ka na, wala naman talagang birth certificate iyong iba, so nahihirapan kaming i-tally kung talagang isandaang taon na talaga siya.

Alam ko si Sec. Benny hindi pa talaga siya 100 years old at, may birth certificate siya. Pero mayroon lang talaga tayong segment ng populasyon natin that needs double verification on the ground kaya minsan, nakakarinig kayo ng complain na, ‘Oh, nag-100 years old na, hindi pa binabayaran iyong centenarian gift,’ kasi nga wala siyang base data. So we have to backtrack to the best of our ability, talk to the community, do social work validation kasi siyempre nakalagay sa implementing rules, 100 – centenarian nga siya eh. But we assure you that those incidents are isolated at—hindi naman isolated, medyo marami-rami rin, may significant number rin pero talagang pukpukan ang ating mga social workers on the ground to verify the true age of that person.

JINKY BATICADOS/IBC13: Sir, ano itong naririnig namin about 50% or 80% na kapag, like, 90 ka na, may binibigay sa kanila. Is it true?

DSWD SEC. GATCHALIAN: No. Hindi ba, that’s a proposal in Congress? Panukala pa lamang iyan, I believe, it must have … I’m not just sure, but parang lumabas na yata sa committee. I can be wrong, fact-check me on that, pero hindi pa siya batas.

MS. DAPHNE OSEÑA-PAEZ: Aileen Taliping, Abante. Please pass the mic, Jinky. Thank you.

AILEEN TALIPING/ABANTE: Good morning, secretaries. Kay Secretary Gatchalian. Gusto ko lang susugan iyong sa 4Ps mo, iyong sabi ninyo, sino po bang gumagawa ng pagsu-survey or pagri-revalidate doon sa mga beneficiaries? Kasi apparently, maraming barangays dito, mga officials ng barangay, ang nagdi-decide, mga kamag-anak nila ang kasama sa 4Ps pero mas marami ang mas mahirap sa kanila na constituents nila.

DSWD SEC. GATCHALIAN: Madam, remember there are enumerators paid by government every four years to do the Listahanan. Kami naman, aminado tayo, walang statistician – ako hindi ako statistician – walang magsasabi sa iyo na may database na perfect. You’re talking about saturating the whole country looking for the poor people. Talagang mayroon at mayroong may masasamang loob na magsusubok na maglagay doon, at mayroon at mayroong enumerators – alam natin thousands iyan na mag-i-enumerate at magus-survey—mayroon at mayroon na magiging pasaway at hindi gagawin nang tama iyong kaniyang trabaho.

Pero lagi naming sinasabi, huwag lang puro verbal. Mayroong grievance na naka-set diyan. You can file an official grievance so that we can validate the complaint. Minsan kasi kaagad magrireklamo pero kapag pina-put in writing mo na para ma-lodge sa field office namin, unfortunately wala namang nagpa-file.

AILEEN TALIPING/ABANTE: So puwede pong—

DSWD SEC. GATCHALIAN: Oo, it’s been there since time immemorial.

AILEEN TALIPING/ABANTE: Diretso na sa office ninyo?

DSWD SEC. GATCHALIAN: No, sa field offices natin. Kasi kung sa office ko ay napakalayo para sa mga rehiyon. Lagi namang naka-prescribe iyan, naka-publish iyan na may grievance committee na prescribed ang 4Ps kung saan sa mga regional office ay puwede kang mag-lodge ng petition to investigate na mali iyong taong nandoon, or iyong taong dapat na nandoon ay wala doon.

AILEEN TALIPING/ABANTE: So tumutulong po iyong mga local officials sa barangay?

DSWD SEC. GATCHALIAN: No, hiwalay iyon. Iyong sa pag-enumerate, walang kinalaman ang local government units.

AILEEN TALIPING/ABANTE: So maybe puwede ninyong imbestigahan iyon kasi nakikialam iyong ibang local officials?

DSWD SEC. GATCHALIAN: Madam, iyong pagpili ng, again ha, pagpili, pag-enumerate niyan, nakahiwalay iyan; hindi natin pinadadaan iyan sa local officials. Iyong mga enumerators are paid by the department and it’s done every four years.

Pero, madam, bibigyan ko rin—I think na-discuss ko ito, wala na ngayon ang Listahanan. This will be the last year that we will use Listahanan. Lalabas na iyan sa department namin. Kasi ‘di ba may panukalang batas na lumabas last year, ang Kongreso naglabas ng CBMS (Community-Based Monitoring System). Inalis na sa lahat ng departamentong nasyonal ang paggawa ng kahit anong database. PSA na ang mangangasiwa sa pamamagitan ng Community-Based Monitoring System. So wala na kaming Listahanan 4; huli na si Listahanan 3, at lahat iyan ay ipapa-manage na sa ating PSA.

Pero if I can also further go and explain what the CBMS is, the CBMS is a tool that’s used worldwide, pero it’s locally-generated, community-driven, kaya ang tawag sa kaniya ay Community-Based Monitoring System. PSA ang gagawa ng framework, pero sa konsepto, local governments ang magpapatakbo noon. So you might want to take that into account na next year, baka akala ng mga tao, kami pa rin ang magpapatakbo after four years – hindi na ho kami. But that law is going to be piloted, being piloted now and will be implemented in full swing by next year. And I’m sure iyong Congress naman natin ay may oversight tungkol doon sa sinasabi ninyo at malalaman nila kung paano ho natin masusugpo iyong interference na maaaring mangyari. Kasi iyong CBMS, it’s really community-driven; it’s LGU-driven.

MS. DAPHNE OSEÑA-PAEZ: Okay. Alvin Baltazar, Radyo Pilipinas.

ALVIN BALTAZAR/RADYO PILIPINAS: Magandang umaga po, Secretary Gatchalian and Secretary Laguesma. So, sir, ano po ang directive sa inyo ni Pangulong Marcos para mapabilis natin iyong paggastos? Any specific order coming from the President?

DOLE SEC. LAGUESMA: Siguro sa bahagi ng Department of Labor and Employment, kagaya ng nabanggit ko, lahat naman kami ay hiningian ng catch-up plans. Subalit uulitin ko lang, iyong napatala na utilization rate namin ay first quarter lamang. Itong second quarter po, nakahabol na po kami dahil noong kami ay nabigyan ng impormasyon kung ano ang rate ng aming utilization, agad-agad po kami ay nakipagpulong na sa mga regional directors. Kasi bahagi po ng—kagaya ng DSWD, kay Sec. Rex, mayroon din po kaming mga big ticket – ang pinaka-big ticket po namin ay TUPAD. Ito po ay medyo naka-focus po doon sa mga assistance sa ating mga disadvantaged. At kasama po sa disadvantaged ay iyong mga vulnerable at saka marginalized sector, at siyempre iyong mga displaced workers.

So mayroon na pong tagubilin sa amin na mahigpit ang Pangulo na naririyan ang pondo, lalo na ang may kinalaman sa social protection programs ng pamahalaan, dapat maipagkaloob natin iyan sa mga intended beneficiaries. Kaya ang catch-up plan po namin ay kasama iyong collaboration at saka partnership not just with the local government units, but also with our legislators and most importantly po, sa private sector. Kasi may mga programa rin kami na bagamat hindi siya kaagad tagos sa social protection program, ang tinutukoy po niya ay youth employability upang maihanda ang ating mga kabataan sa mga darating na panahon lalo na po nakikita natin na sa pagbubukas po ng ekonomiya, pag-aalis ng mga restrictions ay medyo sumisigla ang ating ekonomiya. At mayroon nga pong mga impormasyon galing sa mga business organizations and business firms na sa darating na panahon, bunga rin ito ng mga pagbibiyahe ng ating Pangulo, ay magkakaroon po ng mga setting up ng bagong mga kumpaniya, expansion ng mga existing at mangangailangan po sila ng mga karagdagang manggagawa na tutulong upang lalong mapalakas iyong pagkakataon na magkaroon tayo ng mas maraming opportunities para sa mga manggagawa.

So iyong catch-up plan namin ay nakahanda na. At in fact, iyong ginagawa ni Sec. Rex, incidentally, mga limang dekada pa siguro bago ito maging 100, ay medyo kailangan na naka-in place na. At mayroon din kaming sistema na—hindi lamang kasi ang Department of Labor and Employment, kagaya ng DSWD, heavy po kami sa contacts sa mga constituencies eh. Siya, generalized ang kaniyang contact, kami naman mayroon ding identified na sector siyempre malaking bahagi diyan ay mga manggagawa. Kaya tuluy-tuloy ang bilin ng Pangulo “Pababain ninyo ang ating mga programa,” lalo doon sa na-identify natin. Kami sa Department of Labor and Employment, gusto naming makatulong doon sa mga kategorya ng fourth, fifth and sixth municipalities para makatulong kami doon sa layunin na magkaroon ng reduction of poverty, inclusive growth (walang maiwanan). At ang pinakamahalaga sa Department of Labor and Employment, sana makalikha tayo ng mas maraming quality jobs ‘no – ito iyong direksiyon ng DOLE as far as this year and the year that will follow dahil mayroon na rin kaming naiulat na labor and employment plan – bahagi po ito ng Philippine Development Plan at ang kaniyang tinatakbong period din ay from 2023 to 2028.

DSWD SEC. GATCHALIAN: And kung madagdagan ko lang kasi I guess addressed to both of us, ang takeaway ko sa meeting namin ng Pangulo bagamat bibilisan ang paggamit ng pondo kailangan din balansehin namin na makarating doon sa tama niyang intensiyon like in the case of DSWD nga, uulitin ko, we are the department that deals with our poor Filipino families.

So iyon nga, bagamat gusto naming bilisan nang bilisan iyong paglabas ng pondo ng departamento, gusto naming maiwasan iyong mga observation na maling tao ang nakakatanggap kaya talagang masusi iyong pagsusuri namin pagdating doon sa 4Ps to make sure nga na talagang iyong tamang pamilya ang makatanggap. Mabilis and efficient na utilization ng pondo pero sa tamang beneficiaries na makakatanggap.

MS. OSEÑA-PAEZ: Okay. Harley Valbuena of DZME.

HARLEY VALBUENA/DZME: Hello. Good morning po. Secretary Gatchalian, sir, tanong ko lang po kung ano iyong magiging role ng DSWD doon sa ni-launch na Media and Information Literacy Campaign kahapon since mayroon din po tayong mga beneficiaries ng social programs natin na nabibiktima ng fake news or disinformation tungkol po sa ayuda?

DSWD SEC. GATCHALIAN: Well, tama ka doon. Kami, madalas kaming nabibiktima niyan, once every often we get reports sa mga field office namin na may mga nagpupunta doon na nagki-claim ng alin dahil sa cellphone nila may parang code na binigay.

So, kami like all the government agencies that signed the memorandum of agreement, we will make sure that we use all our media channels para masigurado namin na up to date iyong impormasyon at credible iyong impormasyon na aming pinu-publish. It’s a matter of constantly communicating, kasi one of the things nga na mandato namin sa department minsan nakaka-frustrate sa mga beneficiaries if they access our official media accounts and then hindi updated lalo na kami dahil nga kami ayuda iyong tinutulong, hindi updated iyong mga data so mapipilitan silang maghanap ng iba pang impormasyon.

So, we have to make sure that, one, we circulate the right channels ‘di ba. But more than anything, those right channels should bear the right information in a very timely manner.

Kami we have to be very disciplined about that dahil nga iyong department namin runs multiple programs na talagang kinakailangan ng ating mga pamilyang nangangailangan.

MS. OSEÑA-PAEZ: Okay, Jean Mangaluz, Inquirer.net.

JEAN MANGALUZ/INQUIRER.NET: Good morning, Secretary Gatchalian. The Pola Mayor recently said that they don’t have calamity funds anymore and wala na ring aid coming from the DSWD. So, ano po iyong basis ng DSWD to stop providing for areas na affected by long-term calamities like iyong oil spill or iyong Mayon Volcano?

DSWD SEC. GATCHALIAN: First of all, ma’am, I cannot comment on a statement that I have not…hindi ko firsthand narinig. Basta kami, ang policy ng DSWD sa instruction ng ating Pangulo is to work with the local government units.

In the case of Mindoro, we have reported this numerous time and now in Mayon as well, the food packs noon tuluy-tuloy iyon when then oil spill was running; and number two, patuloy rin kaming…nagbigay rin kami ng multiple waves – two or three waves ng emergency cash transfers to include din the town of Pola and all other towns affected; number three, mayroon din kaming inilunsad diyan na cash for work katulad ng DOLE para multiple iyong intervention – so may food packs na done in waves, mayroon kaming emergency cash transfer that came in noong nagbukas na iyong mga fishing grounds kasi kailangan na nilang maka-jumpstart ng livelihood pero interim ‘di ba ginamit natin iyong mga mamamayan doon for cash for work para makatulong sa paglilinis ng oil spill.

Ngayon ang coordination natin will always be with the local government unit, in this case kasi provincial iyong naging incident commander on the ground, so I’m in constant communication with Governor Bonz. Kasi kung matatandaan ninyo when we first arrived there parang ang naging setup nila is the province being the central unit will be doing the coordination directly with the national departments. Kung natatandaan ninyo noong nagkaroon ng command conference where the province was the one doing the reporting. Ako, on the side of DSWD we continuously up to last week nakikipag-usap tayo sa ating gobernador kung ano pang mga intervention ang kaniyang kailangan. Ang sabi nga niya, for now natapos na iyan, mag-usap kami ulit sa mga darating na araw, oobserbahan nila kung saang towns pa iyong nangangailangan. Kaya nga—kasi nagbukas na iyong fishing grounds and everybody got their emergency cash transfers already, tapos na rin iyong cash for work so sabi niya “Tapusin muna na natin diyan then we will observe and we will make sure na masasabi namin sa inyo kung sino ang nangangailangan.”

Now, kami ang basis namin in short is always to talk to the local government officials – iyan ang instruction ng ating Pangulo and being a former city mayor, alam ko iyong interface napakaimportante noon between the national government and the local government.

Case in point also, kasi medyo similarly situated iyong Mayon. ‘Di ba, protracted na rin, iyong akala natin na sa awa ng Diyos hindi naman malaki na isang biglaan but rather mahirap pa rin kasi protracted na siya, we’re going for third month. For instance noong Saturday, nag-meet kami ni Governor Grecs Lagman at he communicated na noon kasi iyong food relay namin 15 days kami, six days sila, 15 days kami ulit – sabi niya medyo kinakapos na sila so kung puwede ay diri-diretso na iyong DSWD. So, we heeded that call. We’ve already also packaged an emergency cash transfer na dalawang months na tumakbo sa Mayon; papasok na tayo doon sa third. Well, as long as there’s protraction or naaapektuhan iyong livelihood ng mga tao, bukod sa pakikipag-usap sa local official iyon iyong hudyat sa DSWD to continue the support.

Kilala ko naman si Mayor Ina, she knows my number as well. Ako naman, sabi ko nga if there are local government units in Mindoro that needs assistance, I’m sure the governor will also be talking to them and communicating properly to the department kung alin-aling mga local government units ang nangangailangan pa ng tulong kasi alam naman natin at this point iba-iba iyong nature ng pangangailangan nila kung mayroon pa , some may have recovered faster than the rest kasi iyong Pola nandoon iyong oil spill mismo but we will have to trust our local incident commanders kasi sila iyong nasa ground at sila iyong nakakaalam ng tunay na sitwasyon. But of course, our field office also double validates dahil mayroon kaming mga regional office na puwedeng mag-validate noong impormasyon na ibinibigay sa amin.

DOLE SEC. LAGUESMA: Dagdagan ko lang iyong paliwanag o sinabi ni Sec. Rex ‘no. Kami kasi ni Sec. Rex mayroon kaming unawaan at ugnayan – kapag mayroong dumarating na kalamidad at sana wala na namang dadarating, lagi po kaming magkasunod, umaagapay kami – sila ay nangunguna sa relief operations, pagbibigay ng mga food packs; kami naman po, ang tulong namin diyan iyon ngang sa TUPAD ‘no, iyong pagbibigay ng temporary emergency employment at kasama rin iyong livelihood programs at saka training.

Nabanggit nga iyong Oriental Mindoro, iyong Bicol, kasama na rin diyan pati iyong sa Norte – lagi po kaming magka-partner ni Sec. Rex ‘no dahil nakikita namin at mahigpit ang tagubilin ng ating Pangulo na ang convergence ng mga departamento na puwedeng makatulong, makapagpaangat ng kahirapan o paghihirap ng ating mga kababayan na naapektuhan o napinsala ng mga kalamidad ay maramdaman nila ang serbisyo ng gobyerno. At kami rin lagi kaming nakikipag-ugnayan sa local government units kasi sila ang nasa ground eh, hindi naman puwede na lahat ng tao ay puwede naming ipadala sa kanila, so very important po iyong kolaborasyon at saka convergence ng mga departamento at ito po ay laging pinagbibilin ng ating Pangulong Bongbong Marcos Jr.

So, sa Pola at saka iyong mga iba pang mga bayan sa Oriental Mindoro, nakababa na po diyan ang mga training ng atin pong TESDA katulong po ang Department of Labor and Employment Regional Office. Mayroon po silang iba-ibang mga na-identify na mga livelihood projects at iyon po ay sinusuportahan namin – kung may kinalaman po sa construction, pagkatapos po ng training ay mayroon po silang tool kits nang sa ganoon binigyan natin ng kaalaman, bigyan natin din ng kagamitan para magamit iyong kasanayan na naipagkaloob sa kanila.

So, lagi po kaming complementation at hindi po kami namimili ng kung sino ang dapat na matulungan kasi po laging sinasabi ng ating Pangulo, dapat po ang mga serbisyo natin ay bababa talaga sa mga nangangailangan.

DSWD SEC. GATCHALIAN: Jean, if I can just add I guess ang tinutukoy nga ni Secretary Laguesma, ‘di ba in a disaster there are multiple stages to it – the first will be the rescue and the relief operations – ano iyan, normally OCD iyan, DND and DSWD for the relief; and then the immediate cash assistance ‘di ba, the response kami rin iyan; then we move on to the early recovery stage – iyan iyong sinasabi na ni Sec. Benny that DOLE is also in the forefront kasi from just giving aid, tinuturuan natin ulit makabangon iyong mga mamamayan natin sa kanilang sariling mga paa, that’s why the aid may not be in the form of cash now but it’s in the form of equipment, training kasi hindi rin naman natin, Jean, puwede laging nasa response period lang tayo. It’s been four months I think or five months since the oil spill talagang nagmu-move na tayo sa early recovery kasi nagbukas na iyong mga fishing grounds so gusto natin na unti-unting manumbalik na sa normal iyong kanilang pamumuhay and that’s when the other departments will also come into the picture. Pero not necessarily ibig sabihin pu-pullout na ang DSWD, tulad ng sabi ko may field office tayo doon and we’ll also get in touch with Governor Bonz again and again and, as well as to the other local chief executives to figure out kung ano pa iyong mga dapat gawin.

MS. OSEÑA-PAEZ: Okay, any other questions? Okay, thank you, Secretary Rex and Secretary Benny for presenting your departments’ plans for the delivery of social services, this is of course in keeping with President Marcos’ order this morning to maximize the use of these funds which have already been allocated for the specific purposes in order to serve the most vulnerable in a timely manner.

Thank you, everyone, and have a good afternoon.

###