SEC. ANDANAR: Magandang araw po sa ating lahat. Ihahatid namin muli sa inyo ang mga maiinit na isyu na dapat ninyong malaman at maunawaan. Ako po si Secretary Martin Andanar ng PCOO; good morning, Rocky.
USEC. IGNACIO: Good morning, Secretary Martin. Ngayon po ay Martes, January 26, 2021, sama-sama po nating tutukan ang mga balitang may kinalaman sa sektor ng kalusugan at edukasyon. Ako naman po si Usec. Rocky Ignacio.
SEC. ANDANAR: Misyon namin na panatilihin kayong ligtas sa sakit at maging sa mga maling impormasyon. Ito po ang Public Briefing #LagingHandaPH.
Para sa unang balita: Binawi na ni Pangulong Rodrigo Duterte ang desisyon ng IATF na payagang lumabas ng tahanan ang mga batang sampu hanggang katorse anyos, ito ay matapos iapela rin ni Senate Committee on Health and Demography Chairperson Christopher “Bong” Go na pag-isipang maigi ng Task Force ang pag-relax sa age restriction.
[VTR]
USEC. IGNACIO: Samantala, nagbigay ng tulong si Senator Bong Go at ilan pang ahensiya ng pamahalaan na sa libu-libong mga nasalanta ng Bagyong Vicky sa Surigao del Sur at Agusan del Sur. Panoorin po natin ang report na ito:
[VTR]
SEC. ANDANAR: Nagpaabot din ng tulong si Senador Bong Go sa mahigit 600 disaster victims sa Negros Occidental. Dito ay namahagi sila ng mga pagkain at iba pang pangangailangan ng mga residente. Narito ang detalye:
[VTR]
SEC. ANDANAR: Samantala, alamin naman natin ang pinakahuling sitwasyon sa iba’t ibang bahagi ng bansa. Narito ang report ni Ria Arevalo ng PBS Radyo Pilipinas.
[NEWS REPORTING]
SEC. ANDANAR: Samantala, alamin naman natin ang pinakahuling sitwasyon sa iba’t ibang bahagi ng bansa. Narito ang report ni Ria Arevalo ng PBS-Radyo Pilipinas.
[NEWS REPORTING]
SEC. ANDANAR: Maraming salamat, Ria Arevalo ng PBS-Radyo Pilipinas.
Kahapon po ay umakyat na sa 514,996 ang mga kaso ng COVID-19 sa bansa ayon sa Department of Health. 1,581 dito ang bagong naitala; 13 naman ang mga nadagdag na gumaling at 50 ang nasawi na naitala kahapon. Sa kabuuan, 475,422 na ang mga gumaling at 10,292 ang nasawi dahil sa COVID-19
USEC. IGNACIO: Tumaas ang bilang ng new cases kung ihahambing sa sinundan nitong araw. Ito na po ang pangalawa sa pinakamababa sa nakalipas na 12 araw. Sa Quezon City nagmula ang highest number of news cases na umabot sa 89; sumunod naman dito ang Cebu City with 88 cases; 80 na bagong kaso naman ang naitala sa Cavite; 78 sa Davao City; at 50 new cases sa lalawigan ng Cebu.
Mahigit 1,500 naman ang nadagdag sa active cases na may kabuuang bilang na 29,282, katumbas ito ng 5.7% ng total cases. Sa mga aktibong kaso, umakyat sa 84.3% ang mild cases; 8.6% ang asymptomatic; 4.1% ang critical; 2.6% ang severe, samantalang o.51% naman ang moderate cases.
Paalala pong muli sa publiko ang pagsunod po natin sa minimum public health standards, ang pinakamabisang paraan para labanan ang pagkalat ng anumang variant ng COVID-19. Isuot po natin nang tama ang ating face masks at face shield, sundin ang physical distancing at ugaliin ang regular na paghuhugas ng kamay.
Tuluy-tuloy din po ang aming panawagan sa publiko na huwag pong tangkilikin at paniwalaan ang fake news. Maging mapanuri po tayo sa mga content na nakikita sa social media.
SEC. ANDANAR: Para sa inyong mga katanungan at concerns tungkol sa COVID-19, maaari ninyo pong i-dial ang 02-894-COVID o kaya ay 02-8942-6843. Para naman sa PLDT, Smart, Sun at TnT subscribers, i-dial ang 1555. Patuloy rin kayong makibalita sa mga pinagkakatiwalaang sources ng impormasyon tungkol sa COVID-19. Maaari ninyo pong bisitahin ang covid19.gov.ph.
USEC. IGNACIO: Okay. Secretary Martin, iyon pong napakahalaga na ginagawa ninyo noong nakaraang linggo, iyong pag-explain po sa vaccine kasi nga po inaasahan na iyong pagdating ng bakuna sa ating bansa. So, kumusta po iyong naging paglilibot ninyo, Secretary?
SEC. ANDANAR: Maganda naman, Usec. Rocky. As a matter of fact, kagabi we were mentioned also by Secretary Carlito Galvez and the important work that Philippine Information Agency at PCOO do para ma-disseminate natin nang maayos ang COVID-19 roadmap, itong vaccine roadmap.
Very important na malaman ng ating mga kababayan na mayroong plano ang ating pamahalaan, mayroong mga stages na sinusunod ang ating National Task Force para ma-accomplish iyong pag-vaccinate sa more than 110 million Filipinos. It’s no joke, maraming mga pitfalls diyan, maraming pagkakamali na mga nagawa na rin ng ating mga neighboring countries or iyong mga bansa rin sa ibang kontinente, na dapat ay matutunan nating mga Filipino, matutunan ng gobyerno.
Ang this roadmap tour, para maintindihan ng ating mga kababayan sa pamamagitan ng mga LGU at iba pang national government agencies ay ipagpapatuloy natin hangga’t sa matapos ang vaccination ng ating mga kababayan. And remember that this vaccination that will happen on our country or all over the world is the biggest vaccination effort done in the history of mankind. When I say that, iyong sabay-sabay na nagba-vaccinate bawat bansa.
Rocky?
USEC. IGNACIO: Opo. Secretary, napakahalaga po ng ginagawa ninyo, ano po, kasi katulad ng sinabi ninyo kanina na talagang ito ay paglaban din po doon sa maling impormasyon o pagpapakalat ng fake news lalo na po dito sa ating kampanya para po sa pagbabakuna – ang implementasyon nito. Secretary?
Huwag po kayong aalis at magbabalik pa ang Public Briefing #LagingHandaPH.
[AD]
SEC. ANDANAR: Samantala, ngayong ikalawang markahan na sa pag-aaral ang mga estudyante ay nalalagpasan pa naman ba nila ang hamon na umiiral na blended learning mode of education? Kaugnay po riyan, makakausap natin si DepEd Secretary Leonor Briones kasama sina Usec. Diosdado San Antonio; Usec. Annalyn Sevilla; at si Usec. Alain Pascua. Magandang umaga po sa inyo, Secretary.
DEPED SEC. BRIONES: Magkasunod [off mic] pumunta ka ng Cebu, ako naman nag-working visit sa Negros, nag-press conference din ako doon. More or less similar topics about education para talagang ipalaganap natin at ma-correct natin ang mga misimpressions tungkol sa ating mga programa ngayon sa DepEd at saka sa bansa lalo na tungkol sa COVID-19. So, good to see you.
SEC. ANDANAR: Yes ma’am, good to see you. Sayang hindi tayo nag-abot sa Silliman University. Ma’am, kunin ko po muna ang reaksiyon ninyo sa pagbawi ng Pangulo na payagang lumabas ng bahay ang mga bata na may edad na sampu hanggang katorse. May agam-agam din ba kayo noong una tungkol dito?
DEPED SEC. BRIONES: Ang desisyon na iyan ay ginawa ng IATF kung saan nandoon din ang Department of Education kasi binabalanse ng IATF ang pangangailangan ng ekonomiya, ang pangangailangan ng edukasyon at ang pinakamahalaga siyempre, ang proteksiyon ng ating mga Pilipino lalo na ang mga bata.
Kaya noong nagdesisyon na ang Presidente na ipagpaliban muna iyong pag-allow ng mga bata from 10 to 14 years old sa MGCQ areas and provinces, kami ay pumapayag dahil may batas tayo na nagsasabi na ang Presidente ang magdidesisyon tungkol sa pagbukas/pagsara ng ating mga programa sa Department of Education on the recommendation of the Department of Education.
So wala kaming problema diyan, agam-agam… naintindihan namin kasi noong ginawa iyong desisyon na iyan, hindi pa natin nakita kung gaano kaseryoso ang threat ng mga pag-develop/paglabas ng mga bagong variants ng COVID-19. So karapatan iyan ng Presidente na siya ang magdi-decide.
SEC. ANDANAR: Okay. Usec. San Antonio, pinabibilisan po ni Senate Committee Chair on Education Senador Gatchalian ang pamamahagi ng cash subsidies under Bayanihan 2 para sa mga benepisyaryo na mag-aaral. Sa parte po ng DepEd, naging mabagal po ba ang pagbibigay ng ayuda?
DEPED USEC. SAN ANTONIO: Secretary Martin, iyon pong mga kaperahan baka mas matutulungan po tayo ni Usec. Ann Sevilla, iyong mga detalye po sa mga pera ay mas alam niya, kasama naman po natin dito. Ang tingin ko naman po ang DepEd hindi naman nagpapabaya sa paglalabas ng mga benefits po. Pero iyon pong mga detalye mas marami pong alam si Usec. Ann.
SEC. ANDANAR: Usec. Ann, magkano po ito at kumusta po ang disbursement?
DEPED USEC. SEVILLA: Good morning, Secretary Martin. So we had a share of 300 million for the Department of Education, 300 million din po sa Commission on Higher Education. Medyo natagalan po sa DepEd ang pag-finalize at pag-umpisa ng ating application process for this subsidy kasi mas malaki po iyong aming coverage – kasama po rito ang public and private learners, from Kinder to Grade 12 at nationwide din po iyong gagawin namin. Kaya ongoing po iyong aming application process; wala pa pong nadi-disburse, gagawin po namin ito as soon as makuha po namin ang mga application.
Five thousand subsidy for our private school learners na mayroon pong unpaid tuition fees sa mga private schools; at P3,000 naman po na allowance for our public school learners na mangangailangan.
May mga conditions lang po ito na nakalagay sa batas at iyan po ay nakasama sa ating guidelines, iyon po ang tinatagal – iyong validation at iyong monitoring na masusunod iyong kondisyon ayon sa batas. But don’t worry, ito po ay available, 300 million pesos po.
SEC. ANDANAR: Sec. Liling nasa second term na nga po tayo ng ating school year, na-validate ninyo na po ba Madam Secretary ang balita na maraming estudyante ang nagda-dropout sa kanilang mga online classes at hindi nagsa-submit ng kanilang modules?
DEPED SEC. BRIONES: Nagugulat kami sa balitang iyan dahil last week pa iyan namin vinalidate, wala namang reports galing sa mga regions na mayroong dropout na marami ng ating mga estudyante.
Usually after a holiday like Christmas vacation, summer vacation mabagal ang pagbalik ng mga bata – with or without COVID iyan kasi magsiuwian galing sa probinsya, marami pang aayusin ang mga bata at kanilang mga pamilya. Pero I don’t think it is directly related to iyong sinasabi nilang mga programa ng Department of Education. Usually after Christmas—marami sa atin nakaranas niyan na bumabagal iyong pagbalik tapos sa summer vacation ganoon din, sa pag-enrolment, etcetera.
Pero hindi naman unusual iyan at saka hindi naman ganoon kadami dahil wala kaming natatanggap. Hanggang ngayon bini-verify namin kung saan nanggaling iyong balita na maraming nag-dropout sa ating programa lalo na ngayon na nagsabi na ang Presidente na mag-stay at home muna iyong mga bata, ay lalong binibigyan natin diin ang ating blended learning.
So wala pa kaming basehan na maka-conclude na mayroong massive dropouts. Naghihintay kami ng numero sa mga nagsasabi noon, wala naman kaming naririnig na numero. Lahat ng rehiyon pina-report ko last week pa at kinu-confirm namin ang balita na iyon, wala kaming nakuha na confirmation.
Dagdag lang ako, ang ginawa kasi natin sa Department of Education iyong tinatawag nating ‘academic ease.’ Pinaluwagan natin iyong mga requirements dahil nagbigay ng feedback ang parents at ang mga bata na naninibago sila sa dami ng mga assignments. So iyon ang ginagawa natin, iyong academic ease pero wala kaming nabalitaan na significant numbers of students ay nagda-dropout, ganoon.
SEC. ANDANAR: Para po naman kay Undersecretary San Antonio. Sa isang pahayag sinabi ninyo ang kahalagahan na malusog ang ating mga mag-aaral upang ma-absorb nila na maigi ang mga leksiyon. Mula nang ikansela ang face-to-face classes, ano ang ginawa ng DepEd to sustain iyong ginagawa ninyong school-based feeding programs?
DEPED USEC. SAN ANTONIO: Siyempre po, patuloy tayong nakikipag-ugnayan—maraming salamat po, Secretary Martin—nakikipag-ugnayan sa mga local governments at saka mga magulang. Ang ginagawa po nila sa school feeding ay pinapadala sa bahay ang istratehiya ng paghahatid ng mga pagkain na ito. At may mga partners din po tayo na tumutulong upang kahit po iyong mga aralin ay maging available din po, iyong mga karagdagang kaalaman tungkol sa kahalagahan ng nutrisyon at physical fitness.
May mga detalye rin po yatang dagdag si Usec. Alain pagdating dito pero iyon po ang ginagawa natin sa pagkakaalam po namin sa curriculum and instructions [unclear]. Maraming salamat po.
SEC. ANDANAR: All right. Usec. Alain, may idadagdag po ba kayo? Okay. Kay Secretary Liling muna tayo. Secretary Liling, kamakailan ay nabanggit naman po ng DepEd na hindi ninyo maibibigay ang hinihiling na dagdag sa communication expenses ng mga guro ngayong online learning. Pahirapan nga ba ang reimbursement nito at hindi po ba nadadagdagan na ng 2,000 pesos ang teaching and connectivity allowance ng mga guro under the 2021 national budget?
DEPED SEC. BRIONES: Tama ka, Sec. Martin. Mayroon nang batas tayo sa 2021 national budget na dinadagdagan iyong communication allowance. Ang isyu siguro na lumilitaw ay iyong dati sinasabi ng mga iilang titser natin na ginamit nila iyong sarili nilang pondo. That was before, 202o, hindi sa 2021 dahil covered na iyon.
Ngayon, ang sabi namin, mag-submit sila ng mga resibo para ma-facilitate iyong pagri-refund ng mga sinasabi nilang gastos nila para sa blended learning. Pero itong sa ngayon, covered na iyan at enforced na ang 2021 national budget. So ayon ang sitwasyon ngayon. Ito iyong mga refund noong unang bugso ng pag-umpisa ng ating klase na kini-claim ng mga teachers na ginastos nila personal. Kailangang mag-submit muna sila ng mga resibo, etc., para magkaroon ng validation at saka confirmation. So iyon ang sitwasyon, Sec. Martin.
SEC. ANDANAR: Okay. Undersecretary Pascua, Naimbestigahan ninyo naman po ba itong reports ng mga teachers na bumibili ng mga gawa nang research materials para sa kanilang promotion?
Okay, Usec. Pascua? Can you hear me?
DEPED USEC. PASCUA: Secretary Andanar, hindi ko nakuha iyong huling bahagi ng tanong ninyo.
SEC. ANDANAR: Yes, Usec., ito po iyong reports na may mga teachers na bumibili ng mga gawa nang research materials para sa kanilang promotion. Ito po ba ay naimbestigahan ninyo at mayroon na po bang nahuli?
DEPED USEC. PASCUA: Ang nakatutok sa mga teachers, Secretary Andanar, ay si Usec. Diosdado San Antonio. Mas masasagot niya iyong mga bagay na ito.
Pero ito ay ipinagbigay-alam din namin sa iba’t ibang sangay ng DepEd, sa regions o sa divisions, para ma-check kung may mga gumaganang mga ganitong sitwasyon. More siguro si Usec. San Antonio ang makakadagdag dito.
SEC. ANDANAR: Okay. Masasabi ninyo po ba, sir, na may epekto rin ito sa kalidad ng pagtuturo? I’m not sure if we have Usec. San Antonio here.
DEPED. USEC. SAN ANTONIO: Sec. Martin, totoo po iyan na may mga ulat na nagsasabi na may mga kasama kaming guro na gustong ma-promote, namimili ng mga research products. Maliwanag po ang ating polisiya na ang ganito ay hindi pinapayagan ng DepEd. Mayroon po tayo na maliwanag na policy on research, may suporta ang Kagawaran ng Edukasyon at ang gobyerno sa mga guro na gustong magsagawa ng kanilang research. Mayroon po tayong basic education research fund na binibigay ng Kagawaran para sa mga gustong gumawa nito. At hindi po natin pinapayagan iyong mga sistemang ganiyan na magpapa-promote ka, namili ka ng mga kailangan mo.
Tama po iyang nasabi ni Usec Alain, ito po ay ipapaimbestiga natin. Maghahanap tayo ng mga pruweba na nangyayari nga ito kasi kahit po noong ako ay regional director pa, may mga nagsasabi na ito ay ginagawa. Noong nagpapaimbestiga po kami, wala naman kaming nahahanap. So gusto po namin iyong mga nagri-report mismo ay magbigay ng detalye para po mas maging madali ang pag-iimbestiga at pagbibigay ng tamang atensiyon sa mga ganiyang gawain. Ang maliwanag po ay, alam ko kahit po si Secretary Liling, researcher iyan, professor, hindi niya papayagan na gagawing intellectual prostitute ang mga ibang sektor ng ating lipunan.
Salamat po.
SEC. ANDANAR: Sec. Liling, ano po ang reaksiyon ng inyong tanggapan na hihilingin daw po ang participation ng mga guro sa ikakasang vaccination team for COVID-19? Kaya po ba ito habang ongoing pa ang klase para sa school year na ito?
DEPED SEC. BRIONES: Ito ay, una, dini-deny namin iyong perception na ang mga teachers ay sila mismo ang mag-vaccinate ng ating mga kabataan or your fellow teachers dahil may COVID o wala, anong klaseng sakit o wala, very strict ang protocol sa medicine na kung hindi ka trained medical personnel, hindi ka naman talagang isasabak sa mga medical procedures.
At ang Department of Health ay walang sinasabing ganiyan, na ang teachers ay mismong magba-vaccinate sila dahil hindi naman sila qualified diyan; ang training nila ay pagtuturo. So we have to clarify that dahil krimen iyan, kung hindi ka trained medical personnel and you engage in medical procedures, hindi iyan. Department of Health has never, never said that. We have never, never said that as well.
Ang partisipasyon ng Department of Education na hinihingi ng ating Department of Health ay halimbawa kailangan nila ng space para sa vaccination centers, kung puwedeng iyong mga clinics natin ay i-make available o iyong classrooms. Ang sabi ko, kailangan iplano iyan nang maayos kasi mayroon tayong schools na malaki ang clinic, mayroon namang schools na maliit lang, isang kuwatro lang ang clinic. So depende iyan sa sitwasyon ng eskuwelahan.
Ang malaking kontribusyon ng mga teachers ay iyong pagpalaganap ng impormasyon hinggil sa vaccine. But even for that, kailangan silang i-brief nang husto, nang maayos ng malaman nila talaga kung ano benefits o ang protection na maibigay ng vaccine sa mga teachers. So more on the educational aspect; wala sa pag-participate in medical procedures because that would really be malpractice and, of course, that’s criminal and both DepEd and education have not contemplated such an action.
Thank you for this opportunity to clarify.
SEC. ANDANAR: Mayroon pa po tayong mga additional questions, Sec. Liling, mula po naman kay Usec. Rocky Ignacio. Please go ahead, Rocky.
USEC. IGNACIO: Good morning, Secretary Briones. Pagdating po ng bakuna sa bansa, sa tingin ninyo po ay kailan na babalik sa normal ang pagtuturo sa loob ng ating mga paaralan? May preparasyon po ba para dito? At kailan po ang target date nang sinasabi nating face-to-face? May paghahanda na po ba?
DEPED SEC. BRIONES: Kami, may paghahanda kami on the assumption na, una, nag-i-improve ang ating health situation. Ang bottom line kasi ngayon ay ang sitwasyon hinggil sa COVID at saka itong mga bagong variants na naglalabasan at saka ang desisyon ng Presidente, pero nag-umpisa na kaming magplano. Kung maayos na natin itong ating health issues, kasi primordial iyong protection ng mga bata, ay puwede na nating i-apply iyong ating binabalak, for example, na pilot studies, etc. But in the meantime, binabantayan natin kung ano ang developments hinggil sa COVID at saka ang desisyon ng Presidente tungkol sa pag-protect ng ating mga bata at ng ating mga teachers. So, mahirap magsabi ngayon kasi ang nagdi-determine largely as I said is the state of danger or threat that COVID still poses to our children and to our teachers.
USEC. IGNACIO: Opo. Pero ma’am, may—
SEC. BRIONES: Pero nandiyan ang plano namin.
USEC. IGNACIO: Opo. Secretary, pero may pag-uusap na po ba ang IATF at DepEd with regard po doon sa utilizing school as vaccination centers; and then mayroon pong parang sinasabi ang LGUs na pupuwede daw pong gamitin ang mga eskuwelahan para maging quarantine facility po?
SEC. BRIONES: Sa IATF, sinuggest iyan ng ating chief decision-maker na si Secretary Galvez at saka ni Secretary Duque. Pinag-uusapan namin iyan iyong paggamit ng eskuwelahan kasi ang sabi ko nga, sabihin natin na puwede bang gamitin ang mga clinics? May mga clinics na katabi naman ng mga classrooms natin, katabi ng iba’t-ibang facilities.
Maraming consideration iyan, may mga clinics na maliit, may clinic na malaki at saka makikita natin, ipinakita naman ni Secretary Duque kung ano ang hitsura ng ina-anticipate nilang vaccination center. Nangangailangan talaga ng space because of the need for distancing and waiting and so on and so forth, so hindi lahat ng eskuwelahan may ganoong klaseng facility.
Pangalawa, ang tingin namin na kung may mga eskuwelahan tayo ngayon na ginagamit as quarantine centers, dapat hindi sila magkalapit. Kung mayroong quarantine center siguro we think twice about using them also as vaccination centers especially kung iyong campus iisa lamang o iyong entrance and exit iisa lamang.
Kung minsan nandiyan din ang barangay clinic na malapit na malapit, so it has to be contextualized sa sitwasyon ng eskuwelahan. Hindi tayo makasabi generally lahat ng clinics magagamit dahil baka mag-create pa ng problema kasi kung maliit masyado o kung kulang ng personnel o kung malayo sa isang health station ay hindi naman iyan makakatulong.
So, iyan ay pinag-uusapan and we are doing it as rationally as possible because wants to help of course.
USEC. IGNACIO: Opo. Secretary, reaksiyon lang po. Iyon daw pong Pasig City ang sabi classroom could be good venues for vaccination, kung ia-allow po ito ng DepEd?
SEC. BRIONES: Tingnan natin kung ano ang sitwasyon sa mga classrooms. Ang Pasig kasi in a way marami siyang features na magaganda, sa academics at sa mga ilang mga bagay pa. At saka very active diyan ang civil society, very active ang local governments kasi ang sinasabi namin na kailangan ang kooperasyon ng local governments dahil sila naman ang tatakbuhan kung may problema at kailangan din ang pagri-regulate ng Department of Health dahil ayaw nating lumabag sa mga requirements. Kung sila ay ready, puwede na natin iyang pag-usapan nang maayos at talaga namang very cooperative ang Pasig City.
SEC. ANDANAR: Maraming salamat po sa inyo, DepEd Secretary Liling Briones, kasama sina Usec. San Antonio, Usec. Sevilla, at Usec. Pascua. Mabuhay po kayo.
SEC. BRIONES: Mabuhay din ang PCOO! Bumubuntot kami sa inyo sa information campaign dahil kailangan talagang malaman ng publiko ang katotohanan, ang mga facts, ang mga data, which not only the Department of Education but also all other agencies of government are engaging in because we are one in this effort to protect our citizens particularly our children and our teachers.
Thank you. Maraming salamat.
SEC. ANDANAR: Yes, ma’am. Thank you po. We are behind you all the time.
Samantala, isa sa magandang balita ngayong linggo ay ang pag-apruba ng COVID-19 saliva testing. Dahil po rito mas bibilis ang proseso, mas hindi masakit ang test at mas mura pa ito sa bulsa. Patungkol po naman diyan, makakasama natin si Philippine Red Cross chairman Senador Richard Gordon.
Magandang umaga po sa inyo, Senator Gordon
PRC CHAIR & SEN. GORDON: Magandang umaga sa iyo, Secretary at sa lahat ng nanunood at nakikinig sa inyong palatuntunan. Thank you for inviting me.
SEC. ANDANAR: Senator, mayroon na po ba talagang go signal ang inyong saliva testing? Kumusta po ang unang araw ng pag-offer ninyo nito sa publiko kahapon?
PRC CHAIR & SEN. GORDON: Kahapon we tested 160 at iyan eh testing lang kahapon iyan—I’m sorry, 136 ‘no and I will give it you later in the program iyong ilan ang nag-positive, ilan ang negative, ‘no. But we tested about 7,000 yesterday doon sa regular test.
As we go on the next few days, dadami iyan sigurado dahil mas mura at hindi invasive. Hindi pinapasok iyong katawan mo ng mga kung anu-anong mga instrumento at maganda diyan ay mas mura at mas mabilis.
Kaya nagpapasalamat ako kay Presidente dahil siya ang nagsabi na talagang nalalaman niya na medyo masakit iyong pumapasok sa ilong at ito idadaan na lang sa pagdura sa ganitong tawag natin na bote. Mayroon na tayong kinakabit na iyan… ikakabit mo doon sa tube, dudura tapos tatakpan mo tapos lalagyan mo nitong ating barcode – isa lang iyan – iyan at pagkatapos eh tuloy-tuloy na kaagad doon sa lalagyan ng mga tube and then mas mabilis na iyong testing.
SEC. ANDANAR: Ilang percent po ba, Senator Gordon, ang assurance na tama ang lalabas na resulta sa pamamagitan ng saliva testing?
PRC CHAIR & SEN. GORDON: Right now, ang diperensiya sa ginawa naming test ay 98.11% ang reliability nito at when you compare it with a PCR—ito ay PCR by the way, let’s call it saliva PCR test because it’s still PCR, para malinaw sa tao. At iyon namang regular swab ay umaabot ng 99% pero sa University of Illinois kung saan namin kinuha ito, 99.9% ang accuracy. So, ang lumalabas lang na may nakukuha silang positive doon ay ni walang 1%, lumalabas lang na 0.36%.
So, talagang malinaw and then ang dami mong nakukuhang laway eh, hindi ba? Ang problema doon sa kuwan may kinakayod sa ilong kapag hindi nahagip iyong may tama, baka magkaroon ng mali ano. And ito sa pagsubok namin talagang ang ganda ng resulta kaya napayagan kaagad iyan at ito ay ginagamit na.
Kausap ko kanina si Secretary Duque, kailangan ng malinaw na—at saka si Secretary Vergeire, na kapag pauwi ka halimbawa sa ibang bansa eh PCR iyan eh, kaya sinasabi ko saliva PCR test, tatanggapin nila kapag umalis ka at pumunta ka sa ibang bansa. Nirirespeto naman nila iyan, ‘no.
At certainly ang importante rito, ang pakay natin dito, hindi lang mura at mumurahan pa natin iyan, Martin, sapagkat kapag dumami na iyan iyong 2,000 bababa iyan at maaaring maging 1,500. So, puwede nang magpa-test once every two weeks.
And then makakabalik sa eskuwela—iyan ang pakay ko, makabalik sa eskuwela. Mabuti nandiyan kanina si Liling, Secretary Liling ng DepEd at saka makatrabaho iyong mga tao, matutuwa naman si Secretary Lopez na makakabalik sa trabaho iyong mga tao dahil dadalhin natin ang test sa mga pabrika at dadalhin natin ang mga test sa strategic areas like mga malls at ilalapit natin ang test sa tao dahil hindi na kailangan mag-swab, hindi na kailangan naka-PPE, hindi na kailangan iyong swabber.
Ikaw mismo, Martin, kukuhanin mo iyong bote at ilalagay mo sa bibig mo iyong kuwan at kapag na-submit mo iyan maibabalik natin ang test within the next 12 hours at least.
SEC. ANDANAR: Senator, kaya rin bang ma-detect ng Philippine Genome Center mula sa resulta ng saliva PCR test ang iba pang variant ng COVID-19?
SENATOR GORDON: I’m sure you know, one of the best things we did here at nilabanan pa iyan, iyang ginawa na Genome Center sa UP at napakagandang pagkakataon iyan na mayroon tayong Genome Center to verify lahat ng mga testing na nagaganap ‘no. And kaya nila iyan sa palagay ko ‘no.
Alam mo Martin, ang isang gusto kong ibalik, nawala kasi rin iyong vaccine center natin, iyong gawaan ng vaccine. Dati gumagawa tayo ng vaccine para sa rabies, vaccine para sa TB, vaccine para sa iba’t iba ‘no at noong binenta iyong property sa Alabang, nawala iyong para sa rabies saka ginagamit iyong horse blood doon sa pag-test ‘no. Hindi na naibalik, so ngayon ang balita ko nagpapadala pa tayo sa Malaysia or sa Vietnam. Tingnan ninyo ang Vietnam, mabilis silang gumawa ng kanilang vaccine, nakakagawa sila, ang India.
And by the way, there was an attempt to tie up with Indian center na maggawa tayo ng vaccine with them. We should continue with that, so that the scientists can be trained, they’re talented. Magagawa natin iyong mga vaccine dito at iyong reagents na lang siguro ang ating pagtutulung-tulungan.
SEC. ANDANAR: Ang Philippine Red Cross lamang ang may Sansure machine ngayon na ginagamit sa validation ng saliva PCR test. Does it mean na kayo lang po ang makaka-offer ng ganitong uri ng test o bukas po ba kayo lalo na sa mga public healthcare facilities na maisagawa nila ang ganitong uri ng testing?
SENATOR GORDON: Ang order kasi ng Secretary of Health, Department of Health is that may protocol kaming dinaanan, iyong ginamit naming protocol iyong sa University of Illinois. And because pumasa iyan na talagang masusi, it took us about 98 days para ma-approve. Iyong ibang magpapa-ganiyan kailangan dumaan rin sila sa proseso, baka mas mabilis pa nga sila siguro. Wala akong agenda na hindi sila iti-test, hindi naman negosyo ito sa amin eh kaya nga nakita ninyo gusto ko mababa pa nga eh. Dati mataas ‘di ba, P3,409 ang Red Cross, eh ngayon binaba natin nang P2,000 so pagka dumami ang magti-test, maibaba natin iyan hanggang P1,500 – iyon ang target natin. So the moment dumami talaga iyan, mas bibilis iyan.
Now remember, nakuha ng testing kahit na may bakuna ka, hindi ho matatapos itong COVID. Testing is the key to everything, sinabi na rin ng Pangulo iyan na kailangan mag-test tayo at pagka nag-test tayo tandaan ninyo, malalaman natin kung sino ang mayroon doon sa lipunan natin at maihiwalay natin sila sa mga maraming tao na hindi dapat magkasakit. Pero on the other hand, kahit na ikaw ay may bakuna, puwede ka ring tamaan – hindi nga lang malupit iyong tama sa iyo ng COVID. At ang masakit diyan kung talagang aaralin natin, kaya nga sinasabi ko may ginawa akong kuwan, you’re not just your brother’s keeper but you can be your brother’s killer if you don’t take care of all the precautions. Kahit na may vaccine kailangan may maskara ka o mask, mayroon ka ring tinatawag na handwashing at mayroon kang distancing ‘no.
So if you don’t do that, useless lahat iyong gagawin natin. So it’s important na ang mga tao natin gagawin lahat iyong mga protocols na iyan sapagkat kahit na may bakuna ka na, puwede mong mahingahan—para ka ngang kuwan eh, asymptomatic – mayroon ka na germs, asymptomatic… hindi ka na tinatablan noon pero iyong nasa loob ng ilong mo pagka bumuga ka, iyong katabi mo kung wala siyang mask, maaapektuhan siya. So talagang dapat on both sides of the spectrum dapat naka-mask palagi ang tao, magpabakuna, iyong mga protocols natin gagawin palagi.
At kung magti-test, makakapasok ang mga bata. Bakit? Tingin mo, dito lang sa BAR examinations, nag-usap na kami ni Justice Leonen na magti-test sila sa saliva test para finally makakuha sila ng eksamen sa November. Ganoon rin sa mga uniformed services natin mas mabilis na iyan. Alam mo wala nang PPE na kailangan diyan, ikaw na maglalagay eh. Tapos wala nang babayaran na magsu-swab. Gagaan ang binubuhat ng Philippine Coast Guard, ng Philippine Army – hirap na hirap na rin sila, gagaan iyan because hindi na masyadong kailangan.
Sa airport bibilis rin tayo. Ang maganda nito pagdating sa tourism we can event test them at a certain area, bago sila lumawig sa Boracay, may isang area doon na puwede silang i-test kung hindi sila na-test noong tinatawag nating saliva test at malapit lang sa kanila iyong molecular laboratory sa Iloilo, sentro iyon ‘no so madaling ma-test kaagad iyan. Pauwi o pabalik, o kapag nandoon na we can conduct test for them. Ang kailangan lang iyong lalagyan nito at saka iyong kanilang tinatawag na information sheet na dapat gawin.
SEC. ANDANAR: Okay. Senator Richard Gordon, clarification lang po. Hindi na ba kailangan ng confirmatory nasal swab test since this is 98% to 99% accurate at gaano po katagal ulit ang paglabas ng resulta nito?
SENATOR GORDON: Well, kung talagang nasa lab ka, in 3 hours makukuha mo. Kung nasa labas ka at marami kayong nagpa-test, you can get it at about—kung marami talaga, at least mga—I’m just playing safe, mga 10 hours or 8 hours ‘no, mabilis ito. Now again, ang Red Cross napakaingat iyan, kahit na hindi kami sabihan ng DOH gagawin namin iyan na every 100 iti-test natin ng swab para nakikita natin tumatama iyong test natin. So kapag nag-test ka ng 1,000 sampu noon iti-test mo nang regular PCR—PCR ito, iyong PCR naman ito na swab, hindi iyong saliva. So we want to make sure we protect the public.
SEC. ANDANAR: Senator, nag-file na po kayo ng panukalang batas na mag-hire at magti-train ng mga vaccinators kahit na walang medical background upang magkaroon tayo nang sapat na tao para sa vaccination program ng gobyerno. Kakayanin pa po ba ito ng oras natin gayong halos isang buwan na lamang po ang natitira?
SENATOR GORDON: Hindi naman lahat sabay-sabay darating iyang mga vaccine natin eh at saka hindi naman puwede doktor lang at nurse ang magba-vaccinate. Puwede iyong mga vet meds, puwede iyong mga dentist, iyong may background ng medicine – iyon ang pinakamabilis matuto. Pero tayong dalawa, puwede tayong matuto na mag-vaccinate. It’s a question of following the proper protocols, so dapat we should have an army of volunteers and the Red Cross intends to do just that with the permission of course, of the Department of Health na maturuan sila and they can volunteer. Bigyan na lang natin nang kaunting stipend para iyong pamasahe nila at pagkain nila, okay, that’s the best way to do it because you’re actually serving your country. Iyong mga fraternity sa UP, iyong mga sorority sa UP puwedeng gamitin natin iyan para they can do the vaccine as well as the saliva test as volunteers.
SEC. ANDANAR: Ano po ang nakikita ninyong magiging requirements para sa mga nagbabalak na mag-apply bilang vaccinators?
SENATOR GORDON: Well, kailangan talaga—well you should be clean living para hindi ka naman nakadroga pagka magtuturok ka o hindi ka umiinom. Certainly dapat matalino ka na to follow iyong instructions and there will be testing, they will have to be tested. Mabilis lang iyan eh, ginawa namin iyan Martin. You know we vaccinated 1 million people sa polio, sandaling-sandali lang iyon – bata eh, nilalagyan mo lang ng—hindi nga iniineksiyunan iyon eh. Pero sa measles ginawa namin, we vaccinated a 100,000 and we’ve been doing this.
Alam mo isang magandang balita, ewan ko kung maipapakita natin dito. In 1939, do you know that the Philippine Red Cross which was then a chapter of the American Red Cross sent vaccines, tulong natin sa China noong sila ay may epidemic doon – 1939! So, Red Cross is true to its mission of validating human suffering wherever you are in the world especially in our country. So kami sa Red Cross, gagawin namin na talagang mag-u-organize kami ng mga magba-vaccinate and that’s an extra skill. Pagka pumasok ka sa trabaho, “O ako, volunteer ako. I’m a vaccinator.” Siyempre iyong employer mo, “Ah, maganda ito. Itong batang ito marunong mag-do ng extra work. Nagbu-volunteer at malaking tulong.” So you have a better chance of getting jobs. Iyon ang mga sinasabi ko, mga tinuturo ko sa mga volunteers.
SEC. ANDANAR: Opo. Sa Red Cross, ano po ang maipapaabot ninyong tulong sa pamahalaan pagdating sa National Vaccination Program? Well you mentioned nga na iyong tuturuan iyong mga kababayan natin na gustong maging vaccinators, siguro huwag lang iyong mga pasmado. Ano pa po ba ang puwedeng maitulong bukod doon sa inu-organize po ninyo?
SENATOR GORDON: We can just give it. We have a 109 chapters and some chapters and branches, doon you can use that for vaccination ‘no. We can go to the schools and assist. Siyempre kailangan magsusulat ka. We have motorcycles to bring the vaccines, cars, trucks, vans, pick-ups – we can use all that para matulungan natin ang—ang kailangan natin sama-sama tayo. Isang bahay lang tayo eh, lahat gagalaw para mabilis natin mapuksa itong salot na dumating sa buong mundo.
Dapat diyan tayo magpakita—alam ninyo kung minsan nasasaktan ako eh. Tayo ngang halos hindi ganoon karami ang namamatay sa atin ‘no, pero kung magsalita sila, tayo mahina raw tayo sa handling ng COVID. Perhaps dahil sa hindi tayo nakakasiguro, palagi ang iniisip ng Pilipino, kahit na iyong mga kapatid natin, kahit na mga kababayan natin ‘pag may bibilhin tayo, “Naku hindi natin kaya iyan, mahal iyan.” Pero in reality, ang death natin 10,000 out of 110 million Filipinos.
At nakakapag-test tayo. Ang Red Cross nga 1,760,000 na ang na-test at ang—1,771,000 na na-test as of today. We are about to reach our 2 million mark and yet the second sa Red Cross ay nakapag-test ng 537,796. Even they are alone, ang Red Cross has done our share as auxiliary. We have helped DOH and we’re happy to do that. Hindi naman kami namamayagpag na nagyayabang. We were happy to do that out of duty. Remember the Red Cross was founded a 170 years ago practically in time of war, na kami ay tumutulong para iyong mga tinamaan ng bala, mga nagdudugo mabigyan ng dugo, iyong mga may sakit tinutulungan. So dito, hindi problema sa amin tumulong sa mga kababayan natin through the government.
SEC. ANDANAR: Okay. Ulitin lang po natin Senador. Mairi-recommend ninyo pa rin ba ito sa ating tourism sector naman since this is more affordable compared to the nasal swab PCR test?
SENATOR GORDON: I have said that a long time ago. In fact I spoke at the PTAA the other day. Tito Bora invited me from Cagayan de Oro and he asked me to speak and I said gumalaw na tayo ngayon. Kasi iyong mga ibang bansa nagba-vaccinate na, tayo mag-uumpisa pa lang tayo. Pero dalawa ang kailangan natin agad na gawin, dapat ma-test natin – testing, testing, testing palagi ang kailangan nating gawin and then ‘pag dumating iyong vaccination, magagawa natin iyan.
For tourism, kayang-kaya natin iyan. Sa Surigao naglagay tayo doon, malapit iyong Siargao doon so you can test people anytime of the day. Sa Iloilo doon sa gitna sa Passi, sa Bacolod mayroon tayo at sa Leyte, sa Cebu mayroon tayo, Batangas maraming resorts diyan, sa Isabela, Central Luzon, sa Subic, Clark mayroon tayo. So madali, hindi problema. Ang kailangan lang talaga iyong cooperation with the government na kapag iyan ay ginawa natin, madali tayong gumalaw.
Ito lang ang sasabihin ko sa inyo, sinabi ko na rin ito kay Secretary Duque ano. Halimbawa ang—ito, ikaw Secretary ka ng Communications Martin ‘no and I know you can help, dapat one page lang ang pi-fill up-an. Iyan ang ginagawa natin kung papaano tayo umabot doon sa 1,770,000 na tinest. Akalain mo pagbalik sa amin dito noong ginawa iyong ating test ng saliva, naging limang pahina… ‘di magtatagal iyan. We are defeating ourselves. Kung minsan—eh mababait naman iyong mga tao sa DOH kaya lang puwede naman—ang ginagawa nila doon sa apat na pahina kapag positive ka na. Aalamin mo kung sino ang kamag-anak na nakakausap mo, sino iyong nakatalik mo o sino iyong kasama mo sa eroplano.
Pero dito, mag-test muna tayo. Alamin muna natin kung sino ang positive at negative and then DOH can do the 4 pages that they want. Halimbawa, o tatanungin nga kita – o ito, pi-fill up-an mo ba ito, maiintindihan ba ng tao ito halimbawa? Ito ay constructive criticism, tatanungin ka: Date of Onset of Illness – kailan mo malalaman kung kailan ka nagkaroon? Tapos pangalawa, ano ang signs and symptoms mo? O asymptomatic, fever, cough [unclear], fatigue [unclear]. Ito na: Myalgia – alam mo ba kung ano iyong myalgia? Bihira iyong nakakaintindi sa atin niyan.
Alam mo iyong coryza ‘di ba? Coryza, hindi natin alam iyan. Dyspnea, hindi natin—pangkaraniwang mamamayan ipi-fill up nila iyan? Nagkaroon ka ba niyan? Eh siyempre hindi alam noon kaya dapat ang magpi-fill up nito kasama natin iyong taga-DOH na tutulungan sila pagka sila’y nagkaroon ng positive. This is something that we want to let—or to the credit of Secretary Duque, sabi niya gagawan niya kaagad ng paraan. He agrees na one page lang ang kailangan para mabilis natin malaman. Ang hinahanap lang natin, sino ba ang may tama ng COVID para ma-prevent na natin iyong spread, ma-identify siya, ma-isolate at ma-treat at para makabalik siya kaagad sa lipunan. Pero when you put 5 pages of maliliit na letra [laughs] eh sayang. We will defeat our own, you know, efforts. So iyon lang ang sinasabi ko.
And by the way, pagka nag-test ka magda-diet ka nang konti – 30 minutes lang. You are not allowed to eat 30 minutes before your saliva test – 30 minutes lang iyon. Do not drink water or any liquid. Do not brush your teeth. Do not use mouthwash. Do not smoke tobacco products or vapes. In other words dapat talagang ang bibig mo malinis para hindi makakasagabal.
Ngayon kung gusto naman nilang magpa-test at online, puwedeng gawin iyan. And I will send this to your office, ‘ayan ‘ata sa inyo iyan – how to book a test, mayroon tayo noong 1158 o kaya book.redcross1158.com iyan or scan the QR code. Tapos sasabihin mo doon select a date kung kailan ka makakapunta, bibigyan ka ng date, makakapasok ka. But that doesn’t mean na kailangan dumaan ka diyan palagi. Kung maluwag, pasok ka na kaagad – iyon ang gagawin natin. That’s why we have the capacity for 47 machines at 1,000 per machine – that’s 47,000 tests.
Now if you ask me Martin, ilan ang nati-test natin. Ang naa-average natin si between 8 to 9 thousand to 10 thousand a day. Eh ‘di hindi nagagamit lahat ang makina. ‘Pag nagamit na natin itong saliva dahil mas mura, dadami iyan, baka maka-test tayo hanggang 48,000 tests a day – and that will be terrific in terms of how we can prevent the spread of the disease. And then we also have plans to modernize pa the equipment further so I set of just a bunch of 90 which we put on a try like this, 90 na kuwan, gawin nating mas malaki para mas mabilis.
SEC. ANDANAR: Okay. Maraming salamat po sa inyong panahon, Senador Richard Gordon. Mabuhay po kayo.
SENATOR GORDON: Thank you, Secretary Martin.
USEC. IGNACIO: Maraming salamat po sa ating mga partner-agency para sa kanilang suporta sa ating programa at maging ang Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas. Salamat din po sa Filipino Sign Language Access Team for COVID-19, mabuhay po kayo.
SEC. ANDANAR: Maraming salamat sa inyong muli at sa pagsama po sa amin ngayong araw upang alamin ang mga maiinit na issue sa ating bansa. Muli, ako po si Secretary Martin Andanar mula sa PCOO.
USEC. IGNACIO: Magkita-kita po tayong muli bukas. Ako po si Usec. Rocky Ignacio ng PCOO.
SEC. ANDANAR: Dito lamang iyan sa Public Briefing #LagingHandaPH.
###
—
SOURCE: PCOO-NIB (News and Information Bureau-Data Processing Center)
