SEC. ANDANAR: Magandang araw sa lahat ng mga Pilipinong nasa loob at labas ng bansa na nakatutok sa kani-kanilang telebisyon, radyo at online streaming. Mula sa Presidential Communications Operations Office, ako po si Secretary Martin Andanar. Good morning, Usec. Rocky.
USEC. IGNACIO: Good morning, Secretary Martin. Ako naman po si Usec. Rocky Ignacio mula pa rin po sa PCOO. Kami po dito sa aming programa ay lagi kayong pinaaalalahanan, na upang masugpo ang COVID-19, na panatilihing malinis ang kapaligiran, palagiang maghugas ng kamay, ugaliing magsuot ng face mask sa tuwing lalabas at i-observe ang physical distancing mula sa ibang tao. Kung hindi naman kinakailangan ay huwag na po tayong lumabas ng bahay upang makaiwas sa panganib na dulot ng sakit na ito.
SEC. ANDANAR: Tama iyan, Usec. Rocky. Kaya naman bayan, laging tandaan na basta laging handa at sama-sama kaya natin ito. Simulan na natin ang ating Public Briefing #LagingHandaPH.
Tingnan muna natin ang latest na bilang ng COVID-19 sa bansa, as of 4 P.M. kahapon, July 20 ay nakapagtala ng 1,521 na kaso ng COVID-19. Sa kabuuan ay umabot na sa 68,898. Nasa 23,072 dito ang gumaling matapos madagdagan ng 607. Umabot naman sa 1,835 ang mga nasawi dahil sa sakit na nadagdagan ito kahapon ng apat.
USEC. IGNACIO: Sa atin pong line graph, mapapansin na nagkaroon ng bahagyang pagbaba ng reported cases bagama’t mas mababa sa dalawanlibo ang kasong naitala kahapon na umabot nga sa 1,521 mas mataas pa rin ito kung ihahambing sa mga nakalipas na araw. Tulad ng ating ulat kahapon sa National Capital Region pa rin nagmumula ang pinakamataas na bilang ng kaso na umabot sa 1,237, pangalawa naman ang Cavite at Laguna na may parehong 51 reported cases, sumunod ang Rizal na may 34 cases at Davao del Sur na nakapagtala ng 22 cases kahapon.
SEC. ANDANAR: Out of 68,898 total cases, 63.8% dito ay mga aktibong kaso; mas mababa lang ito ng bahagya sa ating report kahapon na nasa 64% ang active cases. Pinakamarami pa rin sa bilang ng active cases ay may mild symptoms lamang na nasa 90.6%; 8.5% ang walang sintomas at 0.4% ang severe samantalang 0.5% ang kritikal.
USEC. IGNACIO: Para po sa inyong mga katanungan at concerns tungkol sa COVID-19, maaari ninyo pong i-dial ang (02) 894-COVID o kaya ay ang (02) 894-26843. Para naman po sa PLDT, Smart, Sun at TNT subscribers, i-dial po ang 1555. Patuloy po kayong makibalita sa mga pinagkakatiwalaang sources ng impormasyon tungkol sa COVID-19, maaari ninyong bisitahin ang covid19.gov.ph.
SEC. ANDANAR: Sa atin namang unang balita, bilang Chair ng Senate Committee on Health and Demography at advocate ng Universal Healthcare ay hinikayat ni Senador Bong Go ang Department of Health katuwang ang Department of Trade and Industry na siguraduhing accessible, available at affordable ang mga gamot na kailangan ng ating mga kababayang may sakit, lalo na ngayong may krisis tayong kinakaharap. Inatasan niya ang DOH at DTI na i-review ang listahan ng mga gamot na sakop ng Executive Order 104 na naglalayong limitahan ang pagtaas ng presyo ng ilang gamot.
Sa pamamagitan ng pagdadagdag sa naturang listahan ng mga medisina na makatutulong sa paglunas sa COVID-19 ay makakatiyak na maiiwasan ang pananamantala sa ating mga kababayan katulad na lamang iyong mga napabalitang overcharging ng gamot sa mga ospital at mayroong mga gamot na hindi naibabahagi at naibebenta sa mga nangangailangang pasyente. Iginiit ng Senador na nararapat isaalang-alang ang buhay, kapakanan at interes ng mga ordinaryong Pilipino lalo na sa mga panahong ito.
USEC. IGNACIO: Samantala, dahil po sa patuloy na pagtaas ng bilang ng mga OFW na labis na naapektuhan ng COVID-19 pandemic, muling iginiit ni Senator Bong Go na madaliin ang pagbuo ng Department of Overseas Filipinos upang mapabilis ang pagpasa ng Senate Bill No. 202 o ang Department of Overseas Filipinos ay dapat magkasundo ang Executive Branch sa mga probisyon ng panukala at magkaroon ng malinaw na mandato upang maiwasan ang pagkakahalintulad nito sa DOLE at sa DFA. Sakaling mabuo ang nasabing kagawaran ay mas matutukan ang mga pangangailangan ng mga kababayan nating OFW na tinatayang nasa sampung milyon ng ating populasyon.
Secretary Martin, ipapaalala po natin sa ating mga kababayan na nag-aabang ng Lotto draw,
kasalukuyan rin pong nagaganap ang catchup draw ng PCSO Lottery. Maaari ninyo pong mapanood iyan sa livestream ng PTV sa Facebook at sa Youtube.
SEC. ANDANAR: Samantala, kasama rin nating magbabalita sina Ria Arevalo mula sa Philippine Broadcasting Service-Radyo Pilipinas at Julius Pacot ng PTV-Davao.
Ngayong Martes makakapanayam natin sina Mayor Joy Belmonte ng Quezon City, Ambassador Jose Manuel Romualdez ng Philippine Embassy diyan po sa Washington DC, USA at si Secretary Fortunato dela Peña ng Department of Science and Technology.
USEC. IGNACIO: At kung may nais po kayong itanong sa ating mga resource person, mag-comment lang po kayo sa ating livestream at sisikapin po nating maipaabot sa kanila ang inyong mga katanungan.
SEC. ANDANAR: Simulan po natin ang ating makabuluhang talakayan dito sa Public Briefing. Bukod sa kaniyang kuwento bilang COVID-19 survivor, ilalahad niya rin ang patuloy na pag-aksiyon ng Quezon City government kontra COVID-19. Makakapanayam po natin ang ina ng Quezon City, Mayor Joy Belmonte. Good morning po sa inyo, Mayor Joy.
MAYOR BELMONTE: Magandang umaga po, Secretary Martin at sa lahat po ng nakikinig ng atin pong palatuntunan.
SEC. ANDANAR: First of all Mayor, salamat sa Diyos at nalagpasan ninyo na po ang hamon na hatid ng COVID-19. Kumusta po kayo ngayon, Mayor?
MAYOR BELMONTE: Okay na po ako, Secretary Martin. I got my clearance yesterday—I mean last Sunday and last Sunday was also the last day of my quarantine period ‘no. Ako naman po ay asymptomatic throughout the illness kung kaya’t tuluy-tuloy lang po tayong nagtrabaho na walang humpay po.
SEC. ANDANAR: Sa dalawang linggo na kayo ay sumailalim sa quarantine, paano ninyo po nagampanan ang inyong tungkulin bilang ina ng Quezon City?
MAYOR BELMONTE: Well, alam naman natin Secretary Martin na napakarami na pong teknolohiya na available sa atin ngayon. Katulad ng ginagawa natin ngayon, nagsu-Zoom tayo, so ganoon din ang ginagawa natin na kasama ang ating mga iba’t ibang departamento sa Lungsod Quezon, so hindi naman po tayo nagkulang sa atin pong mga tungkulin. Tuluy-tuloy lang po ang ating pagtrabaho kung kaya’t hindi naman po naging sagabal ang akin pong sakit sa trabaho po namin dito sa city hall.
SEC. ANDANAR: Mayroon pong lumabas na post sa social media patungkol raw sa ilalabas ng lokal na pamahalaan ng Quezon City na polisiya tungkol sa indiscriminate arrest sa mga lalabag umano sa mga protocol na umiiral ngayong pandemya. Ano po ang aksiyon ninyo sa report na ito?
MAYOR BELMONTE: Well, alam ninyo Secretary Martin, ito po ay isang fake news na masasabi ko. Kasi ito ay kinalat via social media na sinasabing ito po daw guidelines na atin pong inilabas ay para po maging abusive po na government ang Lungsod Quezon. Pero actually ang kabaligtaran po, ang katotohanan, ang ginawa po ng lungsod, kinompile (compile) po natin lahat po ng mga ordinansa na pinasa po ng Sangguniang Panlungsod patungkol po sa quarantine protocols.
At ang ginawa pa po ng lungsod ay inilabas kasama ng memorandum lahat ng mga rules of court and rules of procedure para maiwasan po ang pagsasamantala ng mga law enforcement agencies. So this is actually address to law enforcement agencies and ang naging inspirasyon po natin dito ay iyong nangyari po a few months ago kung saan mayroon pong isang fish vendor, wala po siyang suot na maskara at siya po ay nasaktan ‘no because nga walang protocols na sinusundan iyong mga enforcers and I didn’t want that to happen again.
Gusto ko po na maiwasan iyan ulit kung kaya’t nag-issue po tayo ng guidelines para maliwanag po sa ating enforcers kung ano po ang dapat nilang gawin kapag sila po ay nag-i-issue ng arrests sa mga lumalabag po sa atin pong mga ordinansa. At mayroon din po tayong rules of court kung saan nakasaad naman po kung ano ang tamang patakaran o proseso para ang mga tao ay hindi po maagrabyado. So in fact, it is a tool to avoid abuse of power rather than the opposite ‘no. So, I’m grateful for this chance to clarify at sana sa mga taong nagkakalat naman ng mga balitang misleading, misinformation para lang pagsamantalahan ang anxiety, ang fears ng mga tao, sana tumigil na rin po sila sapagkat hindi po ito nakakatulong sa atin.
I would like to reassure the people of Quezon City that our city observes maximum tolerance, these enforcement actions of ours against erring or violating people will be done only in extreme cases, kung talagang nakakasakit na o nakaka-apekto na sa kapwa at nagiging sagabal na sa public health and there will be no abuse of authority under this administration.
SEC. ANDANAR: Noong Linggo po ay muling binuksan sa publiko ang mga Simbahan para sa mga misa. Kumusta po ang monitoring ninyo dito?
MAYOR BELMONTE: Well, ang magandang balita dito, Secretary Martin, both the Diocese of Cubao and Diocese of Novaliches have constantly been coordinating with the City government, kung kaya’t iyong mga patakaran na amin pong inilabas is with the consultation of the Church. And as of now, I know in other cities, nagkakaroon na ng COVID ang mga pari, ang mga parishioners, pero dito dahil nagkaroon tayo ng magandang kasunduan ay continuous ang monitoring ng mga law enforcement agencies, ang barangay, etcetera at sumusunod naman po ang ating religious sector sa atin pong mga inilabas na mga patakaran and so far everything has been fine, there are no untoward incidents that have been reported and everybody has been cooperative with our policies po.
SEC. ANDANAR: Kayo po ay naglaan ng P1.2 billion na financial assistance para sa 600,000 residente ng Quezon City. Nasaan na po tayo sa pamamahagi ng naturang assistance at paano po natin nasisiguro na naibibigay ito sa mga residente natin?
MAYOR BELMONTE: Actually, Secretary Martin, mayroon po tayong dalawang programa dito po sa Lungsod Quezon na tutulong sa mga nangangailangan nating mga kababayan ‘no. The first is iyong Kalingang QC Program, ito iyong paglaan ng P2,000 sa mga vulnerable sectors katulad ng senior citizens, solo parents, vendors, lactating mothers, iyong mga no work, no pay, iyong mga transport sector at marami pang iba. Ito po iyong natapos na naming gawin and the budget for this is P1.2 billion. Tapos na po ito kaya mangilan-ngilan na lang po ang hindi pa nakakatanggap ng kanilang ayuda.
Pero mayroon din po tayong tinatawag na Social Amelioration Program ng Quezon City, ito po iyong binibigay naman natin na P4,000 sa kada pamilya na hindi naisama sa programa ng DSWD; and so, ito po iyong sagot natin para siguraduhin lahat ng mga pamilya ay makakatanggap ng ayuda.
Pero aside from this also, Secretary, we also have a program of wage subsidy, ito po ay para sa mga micro and small entrepreneurs natin, para hindi po magsara ang kanilang mga negosyo at para hindi po mawalan ng trabaho ang kanila pong mga empleyado. Ang ginagawa po natin ay nagbibigay po tayo ng subsidy kalahati ng mga suweldo sa mga empleyado as long as they are from Quezon City and under the condition na hindi magsasara ang negosyo at hindi magle-layoff ng mga empleyado. So, these are the three main programs that we have to help our citizens weather crisis period.
SEC. ANDANAR: Sa pagtaas ng seating capacity sa mga dining place at restaurant diyan po sa Quezon City. Ngayong araw ay nagkaroon po kayo ng surprise visit at inspection sa mga naturang establishment, gaya na lamang sa Teachers Village. Can you tell us more about this, Mayor Joy?
MAYOR BELMONTE: Actually Secretary Martin, this is something that we are very proud of here in Quezon City. I consider it a best practice, kasi ever since na nagkaroon na ng pagpayag ang DTI na magbukas ng ating mga restaurants, nag-isyu na po tayo ng mga strict guidelines in addition to the IATF guidelines para siguraduhing maging ligtas lahat ng pupunta sa ating mga restaurants. And we have been continuously doing surveillance and monitoring the various restaurants and dine in areas natin and as well as our malls. So tuluy-tuloy lang po nating ginagawa ito at ngayon naman po na papahintulutan na, starting tomorrow I think, ang pagdagdag ng eating capacity or dine in capacity ay we are now assisting our restaurants to adjust to this new policy of the IATF.
I think, this is one area in which we have been very successful. So far wala naman pong masyadong lumalabag o hindi sumusunod at kung mayroon mang hindi sumusunod ay wina-warning-an lang po namin at agad-agad naman din silang nagko-comply. And of course, like as is mentioned in our policies, kung saka-sakaling ilang beses na rin po silang na-warning-an at hindi sumusunod, of course there is the threat of revocation of their business permits. But so far, everything has been fine and our restaurants are prepared for the increase ni dine in capacity.
SEC. ANDANAR: Inanunsiyo po ng mga ospital sa Metro Manila na full bed capacity na sila, Mayor. Ano po ang inyong magagawa dito para makatulong po?
MAYOR BELMONTE: Well, dito po sa Quezon City, nag-announce po ang NKTI, I think and St. Luke’s. We are fortunate, because iyong mga locally run or local government run hospitals namin, tatlo po iyon ay ngayon pa lang sila nagpupuno. Actually in the past few days they have been coping very well at ngayon lang po ako umaga nakatanggap ng report na medyo nasa critical stage na kailangan na rin po nating aksiyunan itong pagdami ng kanilang mga pasyente.
So, that is what I will be paying attention to in the coming hours. Pero masuwerte din tayo, Secretary Martin, kasi mayroon po tayong tinatawag na quarantine facilities nagngangalang HOPE and we have three of these quarantine facilities that cater to mild and asymptomatic COVID positive patients na may 500-beds and another HOPE facility will be open next week with another 250-beds. Kaya hopefully itong mga facilities natin makakatulong sa pag-decongest sa ating ospital lalung-lalo kung hindi naman serious ang mga sakit ng mga nasa ospital natin.
So ang ating layunin, our hospitals will just be for severe and critical cases and our quarantine facilities will be for the mild and asymptomatic cases. And I think Quezon City so far is coping in the area of the mild and asymptomatic and our problem now is how to cope with the severe and critical. But, so far, hindi naman po unsolvable iyong problem. Tingin ko magagawan naman po natin ng resolution ito.
SEC. ANDANAR: Bahagi po ng ating wear a mask campaign kontra COVID-19 ay ang pagkakabit ng mga tarpaulin sa mga palengke at iba’t ibang bahagi ng lungsod bilang paalala sa ating mga residente. Ang kahalagahan ng pagsusuot ng face mask, kumusta naman po ang implementation natin dito?
MAYOR BELMONTE: Very good naman, Sec. Kasi ang ginawa namin, two pronged approach, ang ginawa natin may extensive or aggressive IEC campaign or Information and Education Campaign at ito po ay ginagawa hindi lamang po sa palengke, kung hindi pati sa mga barangay hall, lahat ng public places natin, pinapaalala natin sa atin pong mga mamamayan na kailangan nilang magsuot ng mask. Because ayon sa mga datos if you wear a mask, you will limit transmission or prevent transmission by as much as 70 to 80%. Talagang ito ang first line of defense nating lahat.
And of course mayroon tayong ordinansa kung saan may multa ng 1,000 sa first offense, 3,000 sa second offense at 5,000 sa third offense. And by simultaneously rolling out both campaigns, the IEC campaign and the stricter enforcement, I think that more or less, nagiging mas matagumpay naman tayo dito sa Quezon City, kasi nakikita naman natin na as of the latest survey, about 90% na ng ating mga mamamayan ay nagsusuot na ng mga maskara dito sa Quezon City.
SEC. ANDANAR: May tanong po ang ating mga kasamahan sa media, go ahead Usec. Rocky?
USEC. IGNACIO: Thank you, Secretary Martin. Mayor Joy, may tanong po ang ating kasamahang si Joseph Morong ng GMA 7. Ito po ang kaniyang tanong para sa inyo: Will protest rallies during SONA be around and may coordination na po bang ginagawa ang Quezon City sa PNP?
MAYOR BELMONTE: Well, dito sa Quezon City, Usec., it’s been a tradition really since time immemorial na may mga demonstrators talaga kapag panahon ng SONA. So, while coordinating with the PNP, we have come to the agreement dito sa NCRPO at sa ka sa QCPD na papahintulutan ang demonstrations provided that may strict adherence sa PD 880.
Ito po iyong batas which oversees peaceable assembly, so kailangan talaga mag-apply sila ng mga permits sa local government at sa PNP at dito po natin pag-uusapan kasi ayon doon sa batas, kailangan may pagpupulong sa mga demonstrators kung ano iyong mga parameters ng kanilang pag-demonstrate.
Kailangan halimbawa, na itong bilang lang ang dapat nandoon; kailangan itong mga oras lang ang dapat nandoon or ginagamit for the demonstration; at itong mga lugar lang ang pahihintulutan.
At ngayon siyempre, magiging mas istrikto tayo sapagkat mayroon tayong pandemya. So, we will be very strict and ensuring that all of these protesters or demonstrators or rallyists will be complying with minimum health standards. Otherwise, we have the right to remind them or even disperse them peacefully, of course, kung nakikita na natin na nagiging public health hazard na po sila.
Because at the end of the day, we do respect the right to expression, to free speech, to air grievances but may kaakibat din po iyang right to life and right to health na kailangan din nating protektahan bilang isang pamahalaan at tingin ko dapat shared responsibility ito, kailangan itong mga protesters ay may pagtaya din at pangako din na gagampanan nila ang kanilang—kailangan nilang gawing responsibilidad para siguraduhing ligtas ang lahat.
But here in Quezon City, we will allow to a limited extent demonstrations and protesters just because this has been a tradition for a very long time here in our city.
SEC. ANDANAR: Maraming salamat po sa pagpapaunlak, Mayor Joy Belmonte ng Quezon City. Mabuhay po kayo.
MAYOR BELMONTE: Maraming salamat, Sec. Martin at Usec. Thank you very much po.
[AD]
USEC. IGNACIO: Kumustahin naman po natin ang kalagayan ng Filipino community sa Estados Unidos. Makakasama po natin si Ambassador Jose Manuel Romualdez ng Philippine Embassy in Washington, D.C., USA. Sa buong mundo po ay nangunguna ang Amerika sa may pinakamataas na kaso.
Good morning po, Ambassador.
AMBASSADOR ROMUALDEZ: Yes! Good morning, Usec. How are you?
USEC. IGNACIO: Mabuti naman po. Kumusta na po kayo diyan kasi sa buong mundo po—
AMBASSADOR ROMUALDEZ: Well, dito talagang medyo matindi ang infection rate dito sa US ngayon, specially sa California marami tayong mga Filipino na nakatira doon at sa Florida, malaki rin ang ating Filipino community. So, between Texas, sa California and Florida, talagang matindi ang mga infection rate ngayon.
USEC. IGNACIO: Pero Ambassador, mayroon po ba tayong mga Pilipinong nagpositibo sa COVID-19 sa America?
AMBASSADOR ROMUALDEZ: Mayroon rin. Actually, ang mga report na nakukuha naming ay galing rin sa mga Filipino communities natin. So, we have at least three to four hundred infections pero some of them tested for positive pero asymptomatic naman. But we’re watching out for many of them and if there’s anything that we can do, of course.
But most of the state are now in full gear as far as going into testing and also attending to the most… those that need to be hospitalized.
USEC. IGNACIO: Ambassador, starting July 15 daw po US hospitals are banned from reporting COVID-19 data to the Centers for Disease Control. Dahil po diyan ay nag-aalala ang ating mga health experts sa Amerika dahil baka daw po mapulitika iyong data o ipagkait sa mga tao. Ano po ang nakikita ninyong epekto nito sa ating mga kababayan po na naninirahan at nandiyan po sa Amerika ngayon?
AMBASSADOR ROMUALDEZ: Well, ayon sa US Department of Health and Human Services, layunin ng bagong reporting na protocol dito sa Amerika na kailangang dadaan sila doon sa HHS, iyon ang Department of Health and Human Services instead of sa CDC.
Marami nga ang nagsasabi na medyo napupulitika nga pero I think they’re just trying to streamline the reporting system dahil siyempre iyong mga different states have their own reporting, so they want to collate it in the Department of Health and Human Services.
Pero ang ating mga cases naman sa mga Filipino, umaasa tayo na itong bagong sistema ng gobyerno ng Amerika ay makakatulong sa mga Filipino na mabigyan ng tamang impormasyon tungkol diyan sa COVID-19.
USEC. IGNACIO: Opo. Sa Amerika po napakaraming Filipino nurses according to [unclear] but one-third (1/3) of all foreign-born nurses in the US are Filipino and since 1960, 150,000 Filipino nurses have come to work in the US in this time of pandemic. Paano na po iyong nagging sistema ng healthcare sa Amerika? Are the infected people daw po are receiving medical assistance from the US Government regardless po ba ng kanilang nationality?
AMBASSADOR ROMUALDEZ: Well, katulad ng sitwasyon sa ibang bansa, maraming mga hamon na kinakaharap ngayon ng US health system dahil patuloy na tumataas ang bilang ng mga nagpopositibo sa COVID-19 sa timog at kanlurang bahagi kagaya ng mga estado ng California nga, iyong sinabi ko kanina, sa Texas, Florida, Arizona.
Dahil dito, patuloy din sa hinaharap ng ating mga nurse at ibang mga medical professionals ang panganib na mahawa sila sa magkakasakit. Mayroon din tayong sari-sariling program na—ang mga estado dito upang tugunan ang mga pangangailangan ng ating mga vulnerable population sa kanilang mga jurisdiction.
Isang halimbawa dito ay ang free testing; mayroon ding programa ang federal government na matulungan ang pasyente ng COVID-19 na walang medical insurance sa kanilang mga pagpapagamot.
So, iyong ating mga nurses ay tinutulungan naman ng mga state. Of course, they’re very, very grateful sa mga Filipino-American nurses at Filipino nurses na nagtatrabaho dito. Nakita naman natin lalo na sa New York, malaki ang Filipino nurses community doon. The governor himself actually commented and thank the Filipino-American nurses.
So, they’re well taken cared of I must say and the American people are very appreciative of that.
USEC. IGNACIO: Ambassador, bilang appreciation sa ating mga kababayang frontliners, sa pamamagitan po ng Office of the Agriculture Attaché ay namahagi po kayo ng virgin coconut oil sa George Washington University Hospital na sinasabi pong mabisang proteksiyon sa balat laban sa mga bacteria at virus; noong nakaraang buwan naman po, sa mga kababayan natin sa Virginia. Sa dedikasyon po ng mga kababayan natin diyan, ano po ang suporta ng gobyerno sa kanila?
AMBASSADOR ROMUALDEZ: Well, ang ating mga labor attaches ay talagang—I think we have three labor attaches, dito sa Washington D.C., mayroon tayo sa California at saka mayroon rin tayo sa Midwest.
Our labor attaches ay nakikipag-ugnayan sa Filipino community dito at tinitingnan nila kung anong puwede nilang gawin na makatulong sa ating mga kababayan. Pero, like I said many of the states are of course doing their own in taking care of the people who are living in their area and we are just supporting whatever we can as far as the embassy and our consulates are concerned.
USEC. IGNACIO: Ambassador, nagkaroon na naman po ng muling pagsasara ng mga indoor restaurants, sinehan at bar sa California dahil nga daw po doon sa pagtaas ng bilang ng mga kaso ng COVID doon. Ano po ang kasalukuyang estado sa California at paano po nagko-coordinate ang ating embahada sa US government para po masiguro iyong kaligtasan at welfare ng ating mga kababayan sa America?
AMB. ROMUALDEZ: Medyo napuputul-putol, pero ang understanding ko sa question mo ay iyong mga restaurants… yes, mga restaurant at mga bars dito talagang isinara, diyan nagkakaroon ng marami talagang COVID cases. Hindi k0 lang nakuha iyong last portion ng question mo, Usec.
USEC. IGNACIO: Dahil po sa pangyayaring ito, ano po ang naging epekto ni sa Filipino community sa Amerika at kung may epekto naman po, paano kayo nagko-coordinate, iyong ating embahada sa US government para po masuportahan at matiyak ang welfare ng ating mga kababayan doon?
AMB. ROMUALDEZ: Well, like I said, ang aming ginagawa dito sa lahat ng ating Filipino communities, nagko-coordinate kami sa kanila at tinatanong ng ating mga consulates kung anong mga Pilipino na naapektuhan nito ‘no. Ngayon, of course Filipino-Americans are entitled to a lot of help from the federal government, as you know, marami silang mga legislation ngayon na nagtutulong sa mga nawawalan ng trabaho at lahat.
Pero ngayon, iyong iba namang mga Pilipino na nawalan ng trabaho, pero there are here really on a different kind of visa, of course our advice is for them to start planning to go home if they cannot wait for things to get better. Iyan iyon iyong mga mayroon rin tayong mga ibang klaseng visa na… actually, iyong exchange program, iyong cultural exchange, iyong J1. Marami diyan kailangan talagang umuwi na muna dahil iyong mga kontrata nila ay medyo naka-hold or they are postponing anymore hires for this program. So, pinutol na muna natin iyang J1 na iyan. We are into allowing any J1 visas for now until this pandemic is over.
USEC. IGNACIO: Opo. Pero Ambassador sinabi naman po ni US President Donald Trump sa kaniyang tweet na muli naman daw pong bumabalik ang ekonomiya ng US. So, anu-ano po iyong mga industriya na bukas at ano po ang naging set-up ng mga ito sa workers natin diyan partikular sa mga kababayan natin, Ambassador?
AMB. ROMUALDEZ: Well, the economy here in the United States, because President Trump really wanted the economy to start moving again. Maraming mga hindi masyado naapekto, lalo na iyong mga industrial farm areas sa mid-west, pero sa Texas at saka sa Florida at saka sa California iyong mga kampanya doon ay medyo malaki ang epekto na hindi sila makakapunta sa kanilang mga trabaho, pero marami ring mga work from home. So, ang epekto talaga hindi pa natin nakikita.
Pero like I said, mukhang these areas na malaki iyong mga infections ay baka bumalik sila sa stay at home order ulit lalo na sa California, pinag-iisipan na yata ng governor doon. Sa Los Angeles alam natin iyong Mayor doon nagsabi na talagang in a few days kailangan nilang ibalik iyong stay at home order dahil masyadong mataas ang mga infection rates dito sa Amerika.
USEC. IGNACIO: Opo, Ambassador. Kasi sinasabi rin po ng mga eksperto na mas maari daw pong maging mapanganib ang COVID-19 ngayong malapit na ang winter season. So, ano po iyong mga ginagawang hakbang ng Amerika para po mapaghandaan ito?
AMB. ROMUALDEZ: Well, napuputul-putol tayo, can you hear me?
USEC. IGNACIO: Ambassador uulitin ko, kasi ang sinasabi nga po ng mga eksperto na mas magiging mapanganib daw po ang COVID-19, kasi malapit na po iyong winter season diyan sa Amerika. So, ano po iyong ginagawang paghahanda ninyo, especially po doon Ambassador doon sa magiging epekto doon sa mga posible pang mawalan ng trabaho?
AMB. ROMUALDEZ: Well, iyon talaga pagdating ng fall at winter dito, medyo matindi na naman, nag-warning na nga iyong CDC at saka si Dr. Fauci, ang pinaka-well known na expert sa infectious diseases ang nagsabi na talagang medyo kung hindi nila maagapan itong COVID-19 talagang magkakaroon pa, mas malaki ang problema ng Amerika. Pero ang maganda naman, mukhang malaki ang pag-asa na iyong vaccine ay baka knock on wood na baka maging… iyong vaccine ay magiging successful na lalo na iyong galing sa Oxford at nag-order na iyong Amerika ng 300 million vaccines for the Americans.
We all know, that this vaccine of course going to be important for all our countries and we ourselves here in Washington DC have already talked to the other company, the laboratories that will be producing these vaccines like Pfizer and Johnson and Johnson at saka Moderna, naglilinya na tayo na once it’s available for export nandiyan na tayo.
Of course, ito naman ay isi-share ng lahat ng mga nagde-develop nito diyan sa India na maraming pharmaceutical companies, so they will mass produce it and try to produce as many as possible, because this is a full cooperation of all—all countries are bonding together once this vaccine is available. So, maraming umaasa diyan sa vaccine na iyan, pero totoo iyan na the flu season is coming here again in the United States and that will compound of course iyong susceptibility of people sa COVID-19.
USEC. IGNACIO: Sana nga po talaga. Pero noong July 15 din po ay inyong inanunsiyo iyong resumption ng registration ng civil service but strictly by mailing only. So, paano naman daw po iyong ating mga overseas voters’ registration?
AMB. ROMUALDEZ: Well, we have to do it again electronically in the meantime. Alam mo mayroon kaming pino-propose noon sa ating Comelec na talagang iyong registration at saka voting puwede nang electronic eh. Mayroon kaming nakausap na taga-Boston na naka-develop noong puwedeng gamitin iyong cellphone mo, mag-vote. So, marami ng mga state dito na ginamit iyong voting by cellphone lalo na sa mga military. So, it’s been successful, so iyan ang—kausap natin diyan si Commissioner Guanzon at nandito siya sa America noon at nakita naman niya na puwedeng gamitin natin iyan sa overseas voting. So hopefully that will be one way that we will be able to make it easier. So at the same time, puwede ring gamitin iyan for registration.
USEC. IGNACIO: Okay, maraming salamat po, Ambassador. Kayo po ba ay mayroon pang gustong ibigay na mensahe sa ating mga kababayan diyan?
AMB. ROMUALDEZ: Well, lagi namin sinasabi sa kanila na siyempre mag-ingat sila at lagi nga ng sabi ng Presidente natin, Presidente Duterte diyan sa Pilipinas, lagi lang, kailangang mag-maskara at laging mag-social distancing, kasi iyan lang ang laban natin dito sa COVID-19. Habang walang vaccine talagang wala tayong magawa kung hindi talagang to just be taking care ourselves and other people na kailangan talaga lagi tayong naka-maskara, na lagi tayo nagso-social distancing, lumalayo tayo sa tao, hindi sa ayaw natin silang makita, pero talagang kailangang ganoon.
Wala ng ibang solution na puwede at of course, pag nasa bahay kailangang laging washing of the hands, huwag ng hahawakan iyong kamay, scientifically iyan ang only decision and we tell everyone here, to all our kababayans na ganoon ang kailangan nating i-follow lagi.
USEC. IGNACIO: Okay, maraming salamat po sa inyong panahon, Ambassador Jose Manuel Romualdez ng Philippine Embassy in Washington DC USA. Stay safe po, Ambassador.
AMB. ROMUALDEZ: Maraming salamat, Usec. Maraming salamat. Thank you.
SEC. ANDANAR: Unti-unti ng nabubuhay ang pag-asa ng buong mundo dahil sa mga hakbang ng iba’t-ibang bansa upang makabuo ng vaccine laban sa COVID-19. Dito naman sa Pilipinas ay sinumulan na ang clinical trials sa mga halaman natin na posibleng solusyon sa tumataas na bilang ng COVID-19 sa bansa.
Kaugnay niyan makakapanayam natin is Secretary Fortunato ‘Boy’ Dela Peña. Magandang araw po, Secretary.
DOST SEC. DELA PEÑA: Magandang umaga Sec. Martin at sa ating mga tagasubaybay.
SEC. ANDANAR: Kakapasok lang po ng balita, inyong inanunsiyo na base po sa isinagawang clinical trial sa virgin coconut oil sa COVID-19 patients sa Sta. Rosa Community Hospital ay lumabas na may promising effect ang VCO na malunasan ang mild symptoms ng naturang sakit. Tell us more about this, Secretary.
DOST SEC. DELA PEÑA: Well, ongoing pa iyong ating trial. Sa PGH hanggang ngayon ay hindi pa nag-uumpisa pero iyong sa Sta. Rosa ongoing bagama’t madalang pa rin ang dating ng pasyente, kasi sila iyong mga mild cases ano. Pero karamihan kasi noong mga inumpisahang bigyan ng VCO doon ay nakauwi na ‘no, so kasi nga mga mild cases sila doon. Pero gusto pa nating madagdagan pa iyong ating mga number ng participants para magkaroon tayo ng magandang conclusion dito.
Pero the fact na karamihan sa kanila ay naiuwi na ay magandang indication pero kahit sila ay nakauwi na, itinutuloy pa rin iyong protocol na sila ay bibigyan pa rin ng VCO. Kasi ang methodology doon sa ating trial sa Sta. Rosa, sila ay 28 days bibigyan ng VCO sa tatlong meals nila at iyan naman ay susukatin kung ano ang kondisyon nila from day 0 – as they enter or as they participate – day 14 and day 28. Pero sa pagbalita nga na marami sa kanila ay nakauwi na eh parang maganda ang—[LINE CUT]
SEC. ANDANAR: Balikan natin si Secretary Boy dela Peña, mayroon lang problema sa communications. Secretary Boy, can you hear me? Okay, balikan natin si Sec. Boy.
Makibalita muna tayo mula sa ating mga lalawigan sa pamamagitan po ng Philippine Broadcasting Service, kasama si Ria Arevalo.
[NEWS REPORTING]
SEC. ANDANAR: Maraming salamat, Ria Arevalo. Balikan natin ngayon si Secretary Boy dela Peña. Sec. Boy?
DOST SEC. DELA PEÑA: Yes, Sec. Martin.
SEC. ANDANAR: Yes, sir. Tungkol po doon sa virgin coconut oil, iyon po iyong napag-usapan natin kanina, nasa clinical trial na. Can you tell us about the promise of this?
DOST SEC. DELA PEÑA: So ongoing iyong trial, naghihintay pa tayong madagdagan iyong ating mga patient na nagpa-participate. Pero base doon sa—kasi mga mild cases iyong aming binibigyan doon sa Sta. Rosa Community Hospital ay marami nang nakauwi at bumuti na sila. Pero ayon sa methodology, kailangan pa rin silang bigyan ng VCO hanggang sa ika-28th day nila mula sa umpisa. So siguro ay hintay-hintayin lang natin at para madagdagan iyong ating mga subjects.
SEC. ANDANAR: Sec. Boy, lumabas din sa ilang report na may potential ang Tawa-Tawa at Lagundi bilang panlaban sa COVID-19. Anu-ano po ang katangian na magpapatunay nito?
DOST SEC. DELA PEÑA: Well, sila kasi ay nakita na may anti-viral properties. Halimbawa itong ating inaprubahan na Lagundi ay approved na siya as a drug para sa mga ubo at related ailments ‘no noon pa. Iyan ang kauna-unahang ni-research ng DOST noon pang 1980, iyong Lagundi, oo at iyan naman ay naging commercial success na rin at in fact over the counter mabibili mo na sila sa mga botika.
So since ang mga symptoms na usually lumalabas lalo na doon sa mga mild cases ay iyong ubo at saka iyong sore throat at iyong lagnat, ito naman ay tamang-tama dito ang Lagundi para doon sa mga symptoms na iyon. Kaya ang aim noong ating study na sisimulan sa August 1 or earlier kung makalabas na iyong FDA clearance ay mapakita na ito ay makabubuti para ma-address iyong mga symptoms ano, guminhawa iyong pasyente doon sa kanilang pag-ubo at itong lagnat at sore throat kasi malaking bagay kung giginhawa iyong pasyente.
So ito ay binibigay na adjuvant therapy or parang supplement doon sa iba pa nilang binibigay na gamot ng kanilang mga doktor. At iyan din ay magsisilbing parang research para makita kung iyon bang probability na magpo-progress iyong mga mild to moderate and severe ay mababawasan kung bibigyan ng Lagundi, kasi nga mayroon na siyang mga napatunayang characteristic or anti-viral properties na puwedeng gamitin sa COVID-19.
Iyong Tawa-Tawa ganoon din, although iyong Tawa-Tawa ang approval sa kaniya as a health supplement for Dengue. Hinihintay na lang namin ang clearance sa Ethics Research Board ng UP para simulan na rin iyong sa Tawa-Tawa. Malaking bagay kasi kung kahit papaano makakaginhawa sa pasyente iyong mga gamot na iyan.
SEC. ANDANAR: Nagsimula po ang inyong clinical trial para sa mga halamang gamot na ito ay from 20 na pasyente na sumailalim dito ay kailangan ninyo pa ng 45 patients para dito. Paano po ninyo pinili ang mga pasyente na sasailalim sa clinical trial?
SEC. DE LA PEÑA: Doon sa ating ginagawa, pagdating ng pasyente, i-aano muna sila—kukuhanin iyong kanilang consent, kasi kailangan may consent ng pasyente kung sasali sila. Pagkatapos isina-subject din sila sa mga laboratory test kasi halimbawa, kung mataas ang cholesterol ay hindi puwede iyon dito sa mga bibigyan ng VCO at pagkatapos iyong pasyente parang i-aano sila, by random ay ide-decide kung iyong pasyente na iyon ay bibigyan ng VCO o siya iyong hindi bibigyan na parang control group. Kasi for forty-five patients na bibigyan ng VCO, there will be forty-five na hindi bibigyan para mai-compare iyong performance nila with VCO.
SEC. ANDANAR: Matapos ang apat na buwan ay commercially available na po ang COVID-19 test kit na dinevelop ng UP NIH dahil pumasa ito sa stringent safety requirements ng FDA. Ano po ang opinyon ninyo o reaksiyon ninyo dito, Sec. Boy?
SEC. DE LA PEÑA: Natutuwa kami bagama’t na-delay nga dahil noong umpisa, noong commercial production na, iyong imported na probes na kailangan diyan ay nagkaroon ng contamination; at hindi lang naman iyong napunta sa Pilipinas ang nagkaroon ng contamination, pati iyong napunta sa ibang bansa din galing doon sa supplier na iyon ay nagkaroon ng contamination.
So, we have to do it all over again using another imported probe and iyan ay siyempre, dadaan ulit sa testing sa RITM bago—iyong resulta ng test ay ibibigay naman sa FDA. Iyong una naming version ang nag-conduct ng validation testing ay ang Genome Center dito sa UP. Dito sa pangalawang version ay sa RITM na ginawa at iyong findings ay isinubmit sa FDA at noong na-clear na ng FDA ngayon ay tuloy-tuloy na ang commercial production at nagde-deliver na ang Manila HealthTek
According to our commitment from our DOST project, 26,000 tests na ibibigay doon sa mga designated hospitals na tatanggapin ito nang libre at nagfi-fill-up na rin sila ng kanilang mga orders, kasi maraming orders na natanggap na sila para doon sa test kit ng Manila HealthTek na kung tawagin ay GENAMPLIFY™. So, hopefully naman ay maka-produce sila nang mabilis dahil ang dami ngang orders na pending.
SEC. ANDANAR: Katuwang po ang DepEd, lilikha ang DOST ng supplemental education resources upang maitaguyod ang STEM learning sa mga mag-aaral sa pamamagitan nitong Radyo Eskwela. Kailangan ninyo po ito balak i-launch ang programang ito, Sec. Boy?
SEC. DE LA PEÑA: Balak namin ay kapag nag-open na ang klase sa August 24 ay sasabayan na rin natin ng launching ng Radyo Eskwela. Dalawang klase iyan, iyong isa ay para sa mga basic education sa elementary at iyong isa naman ay doon sa mga high school na gumagawa na ng research.
Ito ay isinasagawa ng DOST na para bang ang isang subject matter ay puwedeng maging useful for different grades at ito ay addition na doon sa aming ibinigay or minake available sa DepEd na mga computerized modules naman in the teaching of Mathematics and Science.
So, sa Math, kumpleto kami ng modules from Grade 1-8 pero ito ay supplementary materials din. In other words, dapat mayroon pang ibang pag-aaralan iyong mga bata. At ito naman ay ginawa namin eight years ago pa, ngayon ay naging in demand na ngayon.
SEC. ANDANAR: ‘Sama-samang pagsulong tungo sa katatagan sa gitna ng bagong normal,’ ito po ang tema ng pagdiriwang ng National Disaster Resilience Month ngayong Hulyo. Anu-ano po ang mga aktibidad na isinasagawa natin in line with this celebration?
SEC. DE LA PEÑA: Well, of course, mayroon kaming mga activities na sponsored ng dalawang ahensya ng DOST – ang PAGASA at ang PHIVOLCS. Sa PAGASA, ito ay series ng webinar at ang unang-una nito ay kung papaano maghanda sa mga disaster tulad ng bagyo at pagbaha. At ito ay—iyong una nilang webinar ay particular para sa mga Church leaders, kasi ang observation daw nila ang Simbahan din ay nagiging takbuhan ng mga evacuees pagdating ng mga ganiyang disaster.
Tapos mayroon sila ding webinar para sa mga media people kung papaano ang tamang pagre-report at tutulungan sila. Mayroon din silang programa para sa mga bata, partikular sa mga children para ma-educate din sila about disaster preparedness.
Ang PHILVOLCS naman ay may isang magandang proyekto na ilalabas. Noong isang taon ay naglabas sila noong kanilang HazardHunter at ngayon naman ay ila-launch nila iyong kanilang GeoMapper. Hindi lang ito nagde-describe ng mga hazard sa isang lugar kung hindi magagamit din ito na pang-collect na rin ng mga data na idi-distribute ng iba-ibang sources para madaling ma-update iyong mga data tungkol sa iba’t-ibang aspeto ng mga disaster.
Dagdag diyan ay mayroon din namang mga activities ang mga private sector. Halimbawa, iyong aming natulungang researcher na nagsagawa noong project para doon sa mga monitoring of the health of bridges and vertical infrastructure, nag-develop sila ng mga local monitoring instruments para diyan, para ma-monitor ang iyong ating mga bridges and infrastructure at iyan ngayon ay nag-ii-sponsor din sila ng mga webinars na related dito.
So, marami tayong ginagawa at balak din naming i-feature iyong mga innovations na gawa ng mga private sector na puwedeng makatulong sa tinatawag na disaster resilience kasi ngayon nga ay nagse-celebrate tayo ng National Disaster Resilience Month.
SEC. ANDANAR: Puntahan naman natin si Rocky para sa katanungan ng ating mga kasamahan sa media.
USEC. IGNACIO: Secretary, magandang araw po! Mula kay Kenneth Paciente po ng PTV. Ang tanong po niya: DOST has allocated P19.13 million to validate and evaluate antibody test for COVID-19. Ano na daw po ang update dito para po sa kaalaman ng ating publiko?
SEC. DE LA PEÑA: Noong July 14 lang namin na-approve itong proyekto na ito. Ito ay pamumunuan ni Dr. Leonila Dans ng UP Manila at ang hangarin nito ay maka-generate ng information sa diagnostic accuracy ng rapid antibody test in diagnosing COVID-19. Either a representative sample of Filipinos suspected to have the disease and ito ay isasagawa sa dalawang grupo – iyong mga pasyente na less than or equal to fourteen days pa lang at iyong iba naman ay more than fourteen days na doon sa pagkaka-experience noong disease.
Ito ay actually mayroong project duration na nine month pero nangako ang project leader na within three months ay magbibigay na sila ng significant findings dito para malaman iyong accuracy ng rapid antibody testing.
SEC. ANDANAR: Maraming salamat po sa inyong panahon, Sec. Fortunato ‘Boy’ De La Peña ng DOST. Mabuhay po kayo, sir!
SEC. DE LA PEÑA: Maraming salamat, Sec. Martin and USec. Rocky! Thank you very much!
USEC. IGNACIO: Alamin naman natin ang nakalap na balita ni Julius Pacot mula sa PTV Davao.
[NEWS REPORTING]
USEC. IGNACIO: Maraming salamat sa iyo, Julius Pacot ng PTV Davao.
Pasalamatan na rin po natin ang ating partner agencies para sa kanilang suporta sa ating programa. Salamat din sa Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas at sa Filipino Sign Language Access Team for COVID-19. Mabuhay po kayo!
SEC. ANDANAR: At diyan po natatapos ang ating programa, ako po si Sec. Martin Andanar mula sa PCOO.
USEC. IGNACIO: At mula pa rin sa PCOO, ako po si USec. Rocky Ignacio.
SEC. ANDANAR: Hanggang bukas po muli dito sa Public Briefing #LagingHandaPH.
###
—
SOURCE: PCOO-NIB (News and Information Bureau-Data Processing Center)
