USEC. IGNACIO: Magandang umaga Pilipinas. Ngayong araw ng Sabado, muli nating makakasama sa isang oras na talakayan ang mga opisyal ng pamahalaan na magbibigay-linaw sa mga tanong at agam-agam ng bayan. Makikibalita rin tayo sa pinakahuling update sa ikalawang araw ng filing of Certificate of Candidacy para sa 2022 national at local elections.

Kaya tutok lamang po, ako po si Usec. Rocky Ignacio at ito ang Public Briefing #LagingHandaPH.

Tumungo agad tayo sa Sofitel Harbor Garden Tent sa Pasay kung saan isinasagawa po ang paghahain ng kandidatura ng mga nais tumakbo sa susunod na pambansang halalan. Ang update doon, hatid ni Cleizl Pardilla. Cleizl, sino na ‘yung mga personalidad na dumating diyan ngayong ikalawang araw ng filing ng COC?

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Okay. Maraming salamat sa’yo, Cleizl Pardilla.

Samantala, Senator Bong Go nagpaalala sa mga opisyal ng pamahalaan na anuman ang ating kulay-pulitika, iisa lamang dapat ang ating layunin – ang malampasan ang pandemya. Panoorin po natin ito:

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Isa rin ba kayo sa mga nahihirapang makakuha ng appointment para sa application at passport renewal? Upang pag-usapan kung ano po ang hakbang ng Department of Foreign Affairs para matugunan ang naitatalang mga backlogs sa pasaporte at mahabang pila ngayon sa kanilang mga tanggapan, makakausap po natin si DFA Undersecretary Brigido Dulay ngayong umaga. Good morning po, Usec.

DFA USEC. DULAY: Hi. Good morning Usec. Rocky at good morning sa mga nakikinig sa atin.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec. as we speak, gaano po karami ang backlogs for passport renewal at new application ng DFA? Ano rin po ang dahilan bakit po nagiging mabagal ang processing time?

DFA USEC. DULAY: Alam mo ang datos namin noong pre-COVID ay mayroon kaming naserbisyuhan na apat na milyon mahigit na mga Pilipino, nabigyan ng passport. At dahil sa pandemya, Usec. Rocky, ito ay bumaba sa 1.7 million noong 2020 nang nag-umpisa iyong pandemya at ngayon 2021 habang Setyembre ngayon—buwan ng Oktubre na pala ‘no, 1.7 million na kami ngayon.

So gusto ko lang ipaliwanag, Usec. Rocky, ano ba ang naging ugat nito: Bakit tayo nagkaroon ng backlog? Alam mo isa lang naman ang talagang sanhi nito, iyong pandemya. Sapagkat dahil sa pandemya eh hindi tayo makapagpapasok at makapagproseso nang mas maraming tao sa aming mga gusali sapagkat tayo ay dapat tumugon at sumunod doon sa IATF protocols ukol sa physical distancing at venue capacity. So ‘yun talaga iyong ugat noon, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Opo. So, Usec., ito rin ba iyong dahilan kung bakit kakaunti lang po ngayon ang nakabukas na slots para sa processing ng mga pasaporte gayun din po ‘yung mahabang pila ngayon sa inyong mga tanggapan?

DFA USEC. DULAY: Alam mo tama ka, Usec. Rocky, eh. Ang patakaran kasi ngayon sa pandemya ay hindi natin puwede punuin iyong gusali natin ano at mayroon lang ‘yan puwedeng tanggapin na ligtas ang publiko ano sa impeksiyon ano. At araw-araw mayroon tayong numero lang diyan, iyon lang ang bilang talaga natin, Usec. Rocky, na puwedeng papasukin sa loob ng ating mga opisina. At iyon ang nagiging sanhi nga nang hindi natin maserbisyuhan iyong iba pang mga Pilipino na gustong kumuha ng passport sapagkat limitado ang puwedeng makapasok dahil nga dito sa COVID-19.

So ang ginawa naman namin, Usec. Rocky ano, ay nagtayo kami ng mga tinatawag na parang pop-up consular offices. Ang tawag namin dito ‘Temporary Offsite Passporting Services Sites,’ ito ay kumbaga nagbuo pa kami nang panibagong mga opisina, mga outlet ng DFA para nga makapagserbisyo pa kami nang mas nakararami sa ating mga kababayan na nangangailangan ng passport.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., so bukod po diyan, ano pa po iyong mga hakbang na ginagawa ng DFA para po ma-reduce itong mga natitirang backlogs? At makakasama na rin po ba sa inaayos ninyo iyong mga pasaporte na pinuproseso overseas?

DFA USEC. DULAY: Yes, alam mo lahat naman ng passport natin ay dito iyan ginagawa ‘no, Usec. Rocky, sa Pilipinas. At ang mga hakbang nga namin ngayon, unang-una, iyong online appointment system ‘no. Para mapadali, mayroon na po tayo sa online passport appointment system natin iyon pong online courier ano, sinama na po namin iyan. At para nga po mas mabilis na, diretso po sa courier iyan, idi-deliver po sa kanila para hindi na po sila kailangang pumunta ng DFA.

Gusto ko lang din ipaliwanag, Usec. Rocky, na mga noventa y seis na Pilipino sa bawat isang daan ang nakakakuha ng kanilang passport on time. Ayos naman ito ‘no. At sa loob ng mga labindalawang araw, iyan naman ay laging nasiserbisyuhan namin at iyan ay nakukuha iyong passport sa takdang oras ‘no. Mayroon lang mga apat na porsiyento na nagkakaproblema sapagka’t mali iyong nailagay na impormasyon sa kanilang pangalan at sa kanilang birthday. Iyon naman, Usec. Rocky, ay aming kinukorek nang manu-mano. Alam mo kasi, security document itong passport at kailangan sigurado iyong detalye, iyong datos na nakalagay sa ating passport. So iyon din, ang ginagawa namin ngayon, minamanu-mano namin iyong correction nito. At nagdagdag na kami, Usec. Rocky, ng tao ‘no para gumawa nitong mga kailangang gawin sa consular office namin para mapabilis ang serbisyo sa ating mga kababayan.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., sa karagdagang manpower ng DFA, ano po ba iyong inaasahang pagbabago sa turnaround time dito po sa pagproseso?

DFA USEC. DULAY: Alam mo, doon sa apat na porsiyento nga, Usec. Rocky, na may problema, ang ginawa namin ngayon ay kumuha na kami sa iba’t ibang opisina ng Department of Foreign Affairs para tumulong dito sa mga kailangan sa consular office. At inaasahan namin, Usec. Rocky, na sa loob ng tatlumpung araw, itong Oktubre, ay lahat na ito ay maaayos na ‘no.

Pero gusto ko lang ding gamitin iyong programa natin, Usec. Rocky, para ipaalam din sa mga kababayan natin na iyon pong mga courier naman po, may iba po na hindi nakakatanggap ng kanilang passport through courier, ito po ay dahilan po ng tatlong bagay: Una po, iyon pong nailagay na address ay mali po, so hindi po mahanap; pangalawa po, sila po ay kinukontak ng courier ay hindi po sila makontak, hindi po nasagot sa telepono; at ang pangatlo po ay iyong kapag nag-deliver po ay wala po iyong tao na tatanggap ng passport.

Kaya siguro gusto ko rin pong ipaalala sa ating mga kababayan, kung kayo po ay gagamit ng courier at wala po kayo sa bahay, puwede pong magbigay po kayo ng authorization letter para po iyong pag-deliver ng inyong courier ay maibigay po sa inyong representante sa bahay. Kasi, Usec. Rocky, ano ito, security document, hindi natin ito puwedeng iwan kung kani-kanino unless doon sa passport applicant mismo ‘no. So kapag wala iyong passport doon, hindi maiwan iyong passport sa kanila.

So iyon lang po, paalala lang po sa ating mga kababayan na siguraduhing tama ang address; siguraduhing tama po na may pangalan, na may kukuha, at kung hindi po kayo ay mayroon silang karampatang authorization letter.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., balikan ko lang itong offsite ‘no. Plano ninyo rin po bang magdagdag pa ng temporary offsite? Kung sakali, saan-saang mga lugar po ito priority na mabuksan?

DFA USEC. DULAY: Alam mo, magbubukas kami pa ng temporary offsite sa Cebu, Davao. Mayroon kami sa, I think, sa Olongapo or Zambales. Sinusubukan namin sa Lipa. So ang sinusubukan namin ngayon, Usec., Rocky ay magdagdag pa ng mga sampu na mga temporary offsite passport services para nga mapalawak natin iyong serbisyo ng pagkuha ng passport bilang tugon na rin, Usec. Rocky, doon sa limitasyon ng ating consular office dahil nga mayroon lang tayo talagang papasukin ‘no, numero, sa ating regular consular office. Alam mo ang solusyon talaga dito, Usec. Rocky, ay magdagdag ng opisina ng Department of Foreign Affairs na mga pop-up sites para dumagdag din iyong tao na aming maserbisyuhan. At iyon ay ginagawa namin ngayon, nasa proseso na po ngayon ng ibang TOPS (Temporary Off-site Passport Services) namin ng pagkukuha ng mga empleyado ‘no kasi kailangan naming kumuha, dagdag tao at saka dagdag makina. So iyon ang ginagawa namin. Malamang itong Oktubre na ito ay makapagbukas na kami ng mga apat o lima pa ngayong buwan na ito, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero, Usec., mayroon ba o wala po ba kayong express lanes para sa mga OFWs or travelers na kailangang-kailangan nang umalis pero inabutan po ng ganitong problema ngayon sa ating consular offices?

DFA USEC. DULAY: Lilinawin ko lang, Usec. Rocky, hindi po nawala iyong ating courtesy lane. Ito po iyong dating sinasabi na parang express lane ‘no. Dati po kasi, noong hindi pandemya, ang courtesy lane po ay walk-in; puwede po silang pumasok at any time.

Ngayon po, dahil pandemya po, kailangan din po silang mag-appointment. Pero doon po sa aming appointment site, iyong passport.gov.ph, mayroon po doon na courtesy lane menu or option. Kung kayo po ay OFW, PWD, pregnant or senior citizen, puwede ninyo pong piliin iyon. At mayroon po tayong slot po na naka-reserve para sa kanila araw-araw. Kaya lang, Usec. Rocky, by appointment ‘no.

At para naman sa mga kababayan natin na iyong mga PWD, senior, pregnant at OFW, kung talagang mayroon namang urgency, Usec. Rocky, puwede naman silang humingi ng special slot sa Department of Foreign Affairs. Mag-email lang po sila doon sa [email protected], at hahanapan po kayo ng pinakamaagang slot kung saan po kayo puwedeng makapunta at makapag-renew ng passport lalo po kung talagang may pangangailangan po.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., bukod sa kakaunting slots, may mga ilan pong nagsabi na hirap din po silang ma-access iyong inyong site. Kung hindi raw po mabagal, minsan ay nagla-lag o down iyong website kaya hirap silang makapasok. May mga adjustments po ba ang DFA para matugunan ito?

DFA USEC. DULAY: Alam mo iyong naging ano lang, naging maintenance lang namin ay tumagal lamang ng overnight. Iyon kasing pag-log in doon sa website na iyan ay ano iyan, maraming factor iyan, Usec. Rocky. Maaaring iyong internet connection nila ay mahina. Pero iyong website is laging naka-on iyan sapagka’t araw-araw, marami kaming nakukuha na reservation or appointment para sa pag-passporting.

So ang pakiusap ko lang po doon sa ating mga kababayan, siguraduhin lang po na malakas iyong connection natin sa internet. At talagang sa dami po talaga ng sumusubok po ay talagang inaamin naman po namin na talagang kung minsan po ay nagkakabuhul-buhol po sa internet iyan. So pagpasensiyahan ninyo na po, sumubok lang po kayo, magtiyaga lang po kayo at lagi naman pong naka-up iyong aming website; hindi naman po nada-down po iyong website namin.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., ibigay ko na lang po iyong pagkakataon na ito na magbigay kayo ng paalala o panawagan sa ating mga kababayan na nagta-try po na makapag-secure ng appointment pati na rin po sa mga pumupunta sa consular offices. Go ahead po, Usec.

DFA USEC. DULAY: Ganito po, iyon pong gusto pong mga gusto pong mag-appointment po, nagbukas na po kami at magbubukas pa po ng maraming slots para sa Oktubre, Nobyembre at Disyembre. So subukan ninyo po, mag-log in lang po kayo, mag-appointment po kayo.

Doon naman po sa mga kababayan natin na mayroon pong isyu, na hinahanap po iyong kanilang passport, puwede po kayong pumunta po sa tracking system namin. Kung kayo po ay nagpa-courier, puwede ninyo pong i-track kung nasaan na po iyong passport ninyo. Kung kayo naman po ay nag-aalala kung bakit wala pa iyong passport po ninyo, puwede rin po kayong pumunta sa tracking system namin, sa aming website – consular.dfa.gov.ph.

Mahahanap ninyo po ‘yung menu, iyong services, passport and then passport, appointment tracker and pending applications tracker. Doon po sa dalawa lang po na ‘yun dapat po mahanap ninyo po kung ano po ang nangyari sa inyong passport kaya hindi na po kayo kailangan pumunta po sa DFA ano.

At iyon naman po sa siyamnapu’t anim sa bawat isandaang Pilipino na nakakakuha po ng passport na wala naman pong problema, iyon naman pong delivery date ninyo or pickup date ninyo, nakalagay naman po sa inyong resibo ano. So ‘yun pong oras na ‘yun, iyong takdang oras ay siguraduhin ninyo lang po na makuha ninyo po ‘yung inyong passport.

At iyon naman po ang nangyayari sa karamihan sa ating mga kababayan at mabilis naman po. Ang turnaround time naman po namin ‘pag wala pong problema ‘yung inyong passport ay 12 working days po. So makukuha ninyo po ‘yan, sa abroad lang po maari pong medyo magtagal sapagkat ‘yan po ay ipapadala pa po by courier sa abroad kung saan po kayo nag-apply ng passport.

So ‘yun lang siguro—isa pa, Usec. Rocky ano, pagsasamantalahan ko na rin ‘tong programa mo ‘no. Doon po sa mga nag-a-appointment lang po, puwede pong pag-ingatan lang po ‘yun pong inyong pagsulat ng pangalan at birthday. Dalawa lang po ang pag-iingatan ninyo – iyong pangalan po ninyo at birthday. Huwag lang po kayong magkakamali doon para po masigurado ninyo ay dapat po tugma sa inyong lumang passport ang inyong pangalan puwera na lang po kung kayo po ay magpapa-correct o magbabago ng pangalan dahil kayo po ay nag-asawa o nag-change of name. At iyon namang birthday po ninyo, siguro naman po hindi na natin makakalimutan po ‘yun ano.

So ‘yun lang po, ‘yung dalawa lang po na ‘yun. Siguraduhin lang po natin na huwag po tayong magkamali para po hindi na rin maantala at maabala po kayo. Dahil medyo po magtatagal po at mag-iiba po ang proseso kapag mayroon pa pong mga correction na kailangang gawin doon po sa inyong tinype sa inyong application form. So ‘yun lang naman, Usec. Rocky, ang aking pakiusap at paalala sa ating mga kababayan.

USEC. IGNACIO: Usec., kami po ay nagpapasalamat sa inyong panahon at impormasyon. Undersecretary Brigido Dulay ng Department of Foreign Affairs, mabuhay po kayo!

DFA USEC. DULAY: Maraming salamat. Mabuhay ka, Usec. Rocky, maraming salamat po!

USEC. IGNACIO: Sa puntong ito, dumako naman tayo sa Hilagang Luzon. Kumustahin natin ang La Union kung saan ang ilang bayan po ay naghigpit matapos isailalim sa MECQ status. Live na mag-uulat si Breves Bulsao. Breves…

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Maraming salamat sa’yo, Breves Bulsao.

Sa iba pang balita: Mga biktima ng sunog sa limang barangay sa Cebu City ang sinadya ng tanggapan ni Senator Bong Go para tulungan silang makabangon sa trahedya. Ang DSWD at NHA namahagi rin ng assistance para sa mga apektadong pamilya. Narito ang report:

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Isa sa mga unique na pagkaing kinagigiliwan ng mga Pinoy at mga banyaga sa ating bansa ay ang mga buro o pickled products. Nang una ay maganda ang takbo ng Sangkutsa Food Products Incorporated hanggang sa dumating ang pandemya na nagpabagal sa kanilang pagproseso at pagbibenta, pero ang Department of Agriculture ay to the rescue naman agad. Panoorin po natin ang kanilang kuwento sa Ani at Kita.

[VTR]

USEC. IGNACIO: Samantala, narito naman po ang pinakahuling datos ng COVID-19 cases sa bansa. As of 4 P.M. kahapon, October 1st 2021, nakapagtala ang Department of Health ng 15,566 na mga bagong kaso kaya umakyat na sa 2,565,487 ang total number of confirmed cases sa Pilipinas. One hundred ninety-nine ang naitalang pumanaw kahapon kaya umabot na sa 38,493 ang total COVID-19 deaths. Twenty-three thousand four hundred eighty-three (23, 483) naman ang nadagdag sa mga gumaling kaya umabot na ito sa 2,396,726. Ang active cases ay bahagya muling bumaba sa 130,268 o katumbas ng 5.1% na kabuuang bilang ng tinamaan ng virus sa bansa.

Para makibalita po tayo sa napipintong pagsisimula ng bakunahan sa general population at iba pang usapin kaugnay sa laban ng bansa kontra COVID-19, makakasama po natin si Department of Health Undersecretary Maria Rosario Vergeire. Good morning po, Usec.

DOH USEC. VERGEIRE: Magandang umaga po, Usec. Rocky. Good morning po sa inyong lahat.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., una muna po ay bakit in-extend ang Alert Level 4 sa NCR ng dalawang linggo pa? Ano po ang naging basehan dito ng Department of Health?

DOH USEC. VERGEIRE: Mayroon ho tayong mga ginagamit na pamantayan, Usec. Rocky. And for us to be able to completely assess kung ano po iyong sitwasyon ng isang area, minabuti po ng IATF sa rekomendasyon naman ng Data Analytics Team natin, na i-extend para mas mapag-aralan pa ho natin. We can further assess and analyze kasi kailangan din natin makita iyong mga prosesong ginawa because this is a pilot implementation and also, we need completed details.

So sa ngayon po, i-extend natin to further analyze and study, at madagdagan pa rin po natin ng improvements iyong mga metrics na ginagamit natin sa ngayon.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., kailan naman po malalaman kung nagiging effective itong policy shift ngayon ng gobyerno? At ang pagbaba po ba ng mga kaso ngayon ay dahil na rito o ito po ay resulta pa rin ng mga naunang ECQ at MECQ na ipinatupad noong Agosto at Setyembre?

DOH USEC. VERGEIRE: Sa ngayon, Usec. Rocky, we cannot really attribute ito pong ating mga pagbaba ng kaso solely dito sa shift in policy. Tama po kayo na maaaring iyong ibang epekto ng mga MECQ at ECQ na ginawa natin in the past month ay kasama po sa epekto ngayon ng pagbaba ng kaso.

Pangalawa, hindi pa rin ho namin makumpirma kasi talaga kung itong pagbaba ng kaso ay artificial or talagang bumababa na ang kaso. Dahil katulad ng sabi natin, kinukumpleto pa ho natin ang datos ukol doon sa mga factors that may have affected ito pong pag-decrease ng laboratory outputs natin in the past days.

So sa ngayon po, tinitingnan ho natin. Kasi in the past experience, makikita ho natin talaga na bababa ang kaso kapag may ginawa tayong mahigpit na restriction in about three to four weeks. So tingnan ho natin in the coming weeks kung magtutuluy-tuloy talaga iyong trend ng pagbaba para masabi ho natin talaga that the shift in policy is giving us that effect that we would want.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., mula naman po kay Angel Movido ng ABS-CBN News. Ito po ang tanong niya: Are our numbers declining especially in CALABARZON? Kumusta po ang hospital utilization?

DOH USEC. VERGEIRE: Kapag tiningnan ho natin, Usec. Rocky, we still have 93 areas in Alert Level 4. Kapag sinabi ho nating Alert Level 4, iyong kanila pong utilization ng kanilang ospital ay more than that of a high-risk pa rin, nasa high-risk level, mga 70% and more. Kapag tiningnan ho natin dito sa Metro Manila, bagama’t nakakakita na ho tayo ng pagbaba nga ng kaso, pero mayroon pa rin ho tayong sampung areas na ang kanilang ICU utilization is averaging about 76% occupancy.

So kaya nga po ang ating bilin pa rin sa ating mga kababayan, we cannot be complacent at this point. Kailangan ituluy-tuloy natin kung anuman po iyong mga ginagawa natin para patuloy po nating ma-decongest ang ating mga ospital.

USEC. IGNACIO: Opo. Sunod po niyang tanong: Ito po bang pagbaba ng mga kaso ay katumbas ng reduction o pagbaba ng capacity or utilization ng hospital facilities?

DOH USEC. VERGEIRE: Well, hindi po siya nagtutugma. Kaya nga sabi natin kailangan nating pag-aralan nang maigi pa kaya po na-extend pa rin natin iyong alert level dito sa Metro Manila, sa NCR. Kasi kapag tiningnan ho natin, bagama’t bumababa ang mga bilang ng mga nagkakaroon ng sakit, pero iyong atin pong utilization sa ating ospital ay hindi natin nakikitaan pa ng pag-improve. Kaya we need to further analyze, kailangan nating pag-aralan pa ho nang mas maigi ito bago po tayo makapagsabi o makita, bago natin makita kung talagang we are really improving.

USEC. IGNACIO: Opo. Huli pong tanong ni Angel Movido ng ABS-CBN News ay kung ano po ang COVID trend na nakikita natin for NCR now that Level 4 has been extended?

DOH USEC. VERGEIRE: Katulad po ng sabi ko kanina, ang atin pong ICU utilization sa NCR is at 76%. Ito po ay parang average pa lang ng ating mga cities and lone municipality here. Pero, makakita tayo na mayroon pa rin hong 100% utilization dito po sa areas natin dito sa NCR. Makikita rin ho natin na bagama’t bumaba po ang mga kaso, iyon pong kanilang average daily attack rate ay nasa moderate pa rin po ang ating case trend.

So, kailangan pa rin po nating bantayan, hindi po tayo puwedeng magbitaw muna dito sa ganitong alert level, kailangan pa rin natin kasing maging cautious because hospital are still full. So, pag nakita na ho natin na medyo lumuluwag na at nakikita nating bumaba ang admissions that’s the time that we are going to de-escalate if ever no, marami pa rin ho naman tayong kinukonsidera na indicators not just hospital utilization. We are also looking at the response of our local communities sa PDITR po; iyan isa pa ho nating tinitingnan and siyempre iyong pagbabakuna.

USEC. IGNACIO: Opo. Tanong naman po ni Weng Hidalgo ng ABS-CBN: Gaano kahigpit po ang protocols sa dapat ipatupad sa mga gyms, spa, salon and restaurants ngayon na may additional 10% capacity sa operation po nila?

DOH USEC. VERGEIRE: Well unang-unang po natin kailangan tingnan diyan iyong Safety Seal ‘no, ito pong Safety Seal na ipinapatupad ng DTI at saka ng Department of Labor and Employment. Ito po ay isang garantiya para sa isang kliyente na kapag pumunta sila sa establisyimento na iyan, makakasiguro sila na iyong safety level nila ay nandoon because the Safety Seal will include all the minimum public health standards required at saka sinisiguro na iyong ventilation ng lugar na iyan ay maayos ang daloy para ho hindi nagkakaroon ng hawaan within this establishment.

Kaya po kailangan talaga na paigtingin natin ang pagmu-monitor dahil nagbukas na po tayo ng mas malaki, may additional 10% we need to monitor it well para po makapagbukas pa tayo further kung saka-sakaling maging okay naman po ang pagpapatupad nito.

USEC. IGNACIO: Opo. USec, nabanggit ninyo sa amin noong isang linggo na ang resulta po ng antigen testing ay isasama na po ng DOH sa datos ngayong linggo. Ito po ba ay nag-reflect na sa inyong advisory o hindi pa ito naisakatuparan; kung hindi pa po, bakit po at hindi pa ito naisasama?

DOH USEC. VERGEIRE: Hindi pa po namin naisasama USec. Rocky, actually we were planning last week. Kaya lang kinakalap po namin iyong mga datos, kailangan namin makita kumbaga universe nito, ilan ba ang nagamit talaga mula ng mag-umpisa tayong magpatupad na officially nitong Antigen testing.

Sa ngayon po mayroon na kaming numero on how much are validated and can be included as positive samples dito po sa ating reported case. Ang hinahanap po natin ngayon would be iyong kabuuan po o ilan ba ang nagamit at ito lang ang nakikita nating nag-positibo. So, we are still validating and trying to complete the data, hopefully this coming week we can already be including this Antigen test results.

USEC. IGNACIO: Opo. USec. itong pagbabakuna sa general population hindi po ba daw ito makakaapekto sa vaccination roll out ng ilang mga probinsiya lalo na po iyong hindi pa rin po tapos o nagsisimula pa lang sa pagbabakuna ng kanilang mga residente na nasa priority list?

DOH USEC. VERGEIRE: Yes USec. Rocky, ang critical natin na factor na kailangang tingnan dito would be the supplies that are incoming dito. Pag dumating na ho at nag-stabilize iyong mga supplies na iyan kaya po naghahanda na ngayon ang ating gobyerno na makapagbakuna tayo among the others outside the classification na letter A natin o iyong priorities natin.

Pero, hindi po tinanggal diyan iyong ating pagpu-focus pa rin at pagpa-prioritize sa mga senior citizens, doon po sa mga may sakit or comorbidities, health care workers, iyong essential workers natin at saka po iyong indigent population. Susunod po itong mga ibang sector and these we call the general population among the adult population.

So, pagka nagkaroon na po tayo ng sapat na bakuna, guidelines will be issued by the vaccine cluster para po iyong mga iba namang mga local governments na nakatapos na doon po sa ibang sector na pina-prioritize natin ay maari na pong mag-umpisa rin.

USEC. IGNACIO: Opo. Tanong naman po ni Raffy Ayeng, ng Daily Tribune, basahin ko po: Japan has stopped using Moderna vaccines because as per reports the vaccines have been contaminated and we’ve received reports that our current Moderna vaccines are just stored inside refrigerated containers a big difference that DOH-NTF showed from before na nasa loob po ng compliant cold storage facilities.

Is that set up safe for our Moderna vaccines especially about 1.2 million doses arrived recently lalo na daw po ngayong spiking na po ulit ang mga kaso? Ang worry lang po is baka masayang ang mga doses.

DOH USEC. VERGEIRE: Nagkaroon na ho tayo USec. Rocky ‘no, kung matatandaan ko iyong report tungkol sa contamination doon sa Japan ay nai-report na dati pa at ang paliwanag nga po natin ang mga bakuna pag dumadating po iyan, mayroong tinatawag na batch and lot number.

So, kung saka-sakaling mayroon pong mga ide-declare na contamination iyon pong mga manufacturers hindi kailangang hindi na gamitin lahat ng bakunang iyan, tatanggalin ninyo lang po iyong mga contaminated na mga batches na na-identify at iyon po ang hindi ipapagamit sa ating population.

Mayroon ho tayong very strict na regulatory process kung saan tsini-check po natin lahat ng mga bakunang pumapasok sa ating bansa. So, hindi ho natin ipapagamit sa ating mga kababayan kung mayroon man kontaminasyon na sinasabi. Ito pong mga batches doon sa Japan, dinescribe po nila na bigyang abiso lahat po ng bansa tungkol sa mga batches na ito para hindi tatanggapin kung iyon ang maidi-deliver sa atin.

Pangalawa, iyon pong question about iyon pong storage ‘no, nagkaroon na ho tayo ng guidelines kung saan tinuruan po tayo ng mismong manufacturers ng MRNA vaccines na puwede na ho tayo ‘no maglabas nitong mga bakuna for a certain number of days na nakalagay lang po sa mga ganitong storage requirement like a refrigerator.

Pero may number of days lang po na puwedeng ilagay doon at magamit na dapat agad iyon. So, naturuan na po natin ang vaccination sites natin dito at hinding-hindi po natin papayagan din naman na magkakaroon ng wastage just because of these, naturuan po natin ang ating mga vaccinators ukol diyan.

USEC. IGNACIO: Opo. Tanong naman ni Red Mendoza, ng Manila Times: Sinasabi po ng private hospitals associations na hindi pa rin bumaba ang mga naoospital at marami pa ring mga nurse ang nagsisi-alisan dahil sa hirap sa pag-aalaga ng mga COVID patients at mababang pasuweldo, ano po ang masasabi ng DOH dito?

DOH USEC. VERGEIRE: Well, katulad po ng sabi ko sa inyo USec. Rocky kanina, na talagang nakikita pa rin naman natin na ang ating admission sa hospital, ang occupancy ng ating mga COVID beds ay mataas pa rin. Kaya nga hindi po tayo makapag-de-escalate pa ng area natin dito sa NCR because of that.

Now, as to the health care workers, tayo po ay gumagawa ano ng all means possible para makapag-suporta naman sa mga facilities natin na nangangailangan. We already have stocked the shelves of our other national government agencies at tumugon naman sila.

Nakapag-deploy na ho tayo ng mga Bureau of Fire na mga nurses at ang mga health care workers sa ibang mga hospitals natin at humingi na rin tayo ng tulong sa ating Armed Forces no, mayroon din ho kasi silang mga medical personnel that can supplement on our facilities in the other areas of the country.

Pangatlo, inaayos po naming maigi ang benepisyo po ng ating health care workers para po makapagbigay sa kanila ng kasiguruhan na sila po ay patuloy na susuportahan ng ating gobyerno lalung-lalo na ngayon na sila po iyong pinakamahalagang assets natin dito po sa ating bansa.

USEC. IGNACIO: Opo. May follow up po si Red Mendoza: Hindi po ba daw natatakot ang Department of Health sa posibleng mass exodus ng mga nurse sa ibang bansa tulad ng America kung saan may posibilidad na i-hire ang mga Pinoy nurses na bakunado kapalit po ng mga nurse na ayaw sumunod sa mandato ng bakuna doon?

DOH USEC. VERGEIRE: Mayroon ho tayong mga challenges talaga na ganiyan, hindi ho natin mapipigilan iyan eh dahil mayroon naman talagang ibang mga kababayan natin na health care workers that they would want, ito pong mga ganitong experience to work in other countries.

Pero, ang government din ho kasi has regulatory functions. So, ina-assess po ng gobyerno ito pong ating exit at saka entry no, iyon pong ating mga napu-produce na health care workers. Iyong mga puwedeng umalis, iyon mga dito muna tayo kasi magsisilbi tayo sa ating gobyerno. So, the national government can have that kind of functions if and when dumating tayo sa punto na kukulangin talaga ang ating mga health care workers sa ating mga facility.

USEC. IGNACIO: Opo. Huli po niyang tanong: Ano po ang mga puntong iimbestigahan ng DOH sa di-umano ay mga tampered at expired na face shield ng Pharmally? Nakakatanggap po ba ng mga sinasabing face shield ang DOH mula sa Pharmally?

DOH USEC. VERGEIRE: Gusto ho nating klaruhin iyan Usec. Rocky, no. So, ito pong pinag-uusapan na sinasabing may tampered, ito po ay hindi na-procure mismo. May separate procurement po ang DOH ng mga face shield and if ever ito rin namang na-procure ng PS-DBM na ito, dumadaan lahat po kasi sa pagsusuri ng DOH bago kami tumanggap ng kahit na anong commodity na binibili namin.

So, we have that inspection and based from inspection, lahat po ng natanggap namin kung sakali at naibigay sa ating mga healthcare workers this are all of quality. Hindi ho kami papayag na mayroon pong mga sira o di kaya ay beyond that shelf life ang ating ibibigay sa ating healthcare workers.

USEC. IGNACIO: Opo. Galing naman po kay Madz Recio ng GMA news: Ang oral drug po na Molnupiravir ay 50% daw po nababawasan ang tsansang maospital at masawi ang pasyenteng may COVID-19 batay sa pag-aaral. Paano po ito makakatulong para mapababa ang hospitalization risk ng mga pasyenteng nagkaka-COVID? May mga pag-aaral na rin po ba sa gamot na ito dito sa ating bansa?

DOH USEC. VERGEIRE: Malaking tulong iyan, Usec. Rocky, kapag nagtuluy-tuloy na po iyong trial at nakapagpakita sa final results niya na talagang makakatulong sa ating mga pasyente. Wala ho tayong local trial pa na nangyayari dito ngunit tayo naman, with all of these revolving evidence, once na it’s complete at nailabas kahit sa ibang bansa, ginagamit na po natin. We adopt.

Although, mayroon ho tayong proseso, iyong ating living clinical practice guidelines na proseso where we have experts na sila po ay pinag-aaralan ng regularly ang mga investigational drugs na nasa market o di kaya ay pinag-aaralan thru clinical trials para kung ito po ay ma-approved na, tayo po ay ready na and we can already negotiate for this kind of drugs.

USEC. IGNACIO: Okay. Ang sunod po niyang tanong: Sa Canada daw po ay nakapagtala pa ng mas mataas na kaso ng rare heart inflammation matapos pong maturukan ng Moderna vaccine at malimit daw po ito sa mga lalaking edad 30 years old pababa. May namu-monitor po ba ang DOH na ganitong kaso sa mga natuturukan ng Moderna sa bansa?

DOH USEC. VERGEIRE: Sa ngayon po wala pa ho tayong reported na ganiyan. Ito po iyong tinatawag na myocarditis. Although, ito naman po ay nakapagbigay na rin ng warning ito pong mga manufacturers. Actually, it’s part of the labeling ng Moderna vaccine, ito pong possible na very rare naman na myocarditis, kaya po natin binabantayan maigi.

Kailangan din maintindihan ng ating mga kababayan napaka-rare po noong chance na magkaroon ng ganitong side effects or reaction. Pangalawa, walang pinipili. Ibig sabihin, the statistic would show that it happens sa mga young males, pero wala hong very specific na sinabi na ganito ang profile ng isang taong magkakaroon ng ganiyang reaction.

Kaya, ang pinaka-importante, because the benefits still outweighs the risk, handa lang dapat lagi ang ating healthcare system para tugunan kung saka-sakali magkaroon ng ganitong reaction at ang ating healthcare system, ang ating vaccination sites along with the referral sites or hospitals that will cater to this reactions are very much prepared for this po.

USEC. IGNACIO: Opo. Huling tanong na lang po ni Virgil Lopez ng GMA news online: May we know how soon Merck’s Molnupiravir and Pfizer’s COVID prevention pill can be made available in the Philippines?

DOH USEC. VERGEIRE: Well, nasa trial stages pa rin po ito pong gamot na ito. So, hihintayin po natin makumpleto nila, ma-officially publish iyong kanilang mga resulta at magkaroon of course ng clearance from our regulatory agency, iyong FDA, para magamit po natin dito sa bansa. Aantabayanan po natin ito.

USEC. IGNACIO: Okay. Kami po ay nagpapasalamat sa inyong impormasyon at panahon, Department of Health Under Secretary Maria Rosario Vergeire.

DOH USEC. VERGEIRE: Maraming salamat po.

USEC. IGNACIO: Kamakailan lang po ay nakitaan ng pagtaas ang COVID-19 death sa lungsod ng Baguio, 8 katao po ang naitatalang namamatay kada araw sa nakalipas na linggo. At para po kumustahin ang sitwasyon doon, muli po natin makakasama si contact tracing Czar and Baguio City Mayor Benjamin Magalong. Good morning po, Mayor.

BAGUIO MAYOR MAGALONG: Good morning. Good morning din po sa ating mga televiewers.

USEC. IGNACIO: Opo. Mayor, unahin ko na po munang kumustahin ang sitwasyon ng COVID cases diyan sa inyong lungsod? Opo. Mayor?

BAGUIO MAYOR MAGALONG: Please go ahead Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Opo. Kumusta na po iyong sitwasyon ng COVID cases sa inyong lungsod, Mayor?

BAGUIO MAYOR MAGALONG: Well, mataas pa rin, Usec. Rocky. Unang-una, nag-a-average kami ng mga 260, medyo bumababa ngayon pero hindi ganoon ka-significant iyong pagbaba niya. So, we’re averaging around 260 cases a day. Last week nag-a-average kami ng 8 deaths a day pero ngayon bumaba na, nag-a-average na lang kami ng mga 7 cases a day.

Tapos ang total number of active cases namin umabot ng 4,400. Dati-rati, nandoon lang kami sa 200, 300, ngayon nasa 4,400 na. And iyong aming number of death nasa almost 500 na kami, ang total number of deaths since the start of the pandemic at talagang we are doing our best to really control this pandemic. We’re experiencing a lot of cases, we’re experiencing a surge dito sa Baguio. In fact, iyong increase is not linear, talagang exponential, naka curve siyang ganoon.

But the good news is September 21, na-monitor namin na bumaba na iyong R-naught namin. Dati-rati, umabot kami ng 1.4, ngayon starting September 21 nasa below 1 na siya at tuluy-tuloy naman. Hopefully September 1, hopefully by October 6 or October 7 we can already see a downtrend.

For the meantime, we continue to strengthen our border control, ganoon din iyong aming iba pang mga measures and guidelines para talagang makontrol ang mobility and at the same time makontrol namin itong pagdami ng mga kaso.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero, Mayor, natukoy ninyo po ba, nakita ninyo iyong sanhi sa pagtaas ng cases at COVID death sa lungsod?

BAGUIO MAYOR MAGALONG: Yes. Usec. Rocky, this is actually, iyong surge na ito is driven by the Delta variant, there’s no doubt about it. While ang lumalabas sa PGC na data is that we have 32 cases ng Delta pero sa aming analysis using our analytical tools at iyong technology na ginagamit namin, umaabot na kami ng thousands of delta cases. So, in short ang pinaka-prevalent at pinaka-dominating na na variant dito sa siyudad ng Baguio is the Delta variant.

USEC. IGNACIO: Opo. Mayor, sa mga susunod po na linggo ano po, inaasahan na magsisimula na rin ang vaccination sa general population at younger age group. So, ano po iyong preparasyon ninyo diyan sa LGU? Kumusta na rin po iyong estado ng bakunahan diyan?

BAGUIO MAYOR MAGALONG: Well, sa amin, we have now reached dito sa second dose, we have already reached around 52%. In fact, to be exact about it, 52.06% as of yesterday. Sa dose naman, nandoon na kami sa 70.3%. So, medyo mataas na rin iyong ating first dose.

Siguro, kapag naitaas na namin ng mga signature or 60% or 65% and hopefully, we will be able to achieve this by two weeks from now or three weeks from now puwede na siguro kaming makapag-umpisa na rin ng pagbabakuna sa mga bata come, siguro latter part of October. And we’re talking about 12 to 17 year old.

We have enough vaccine to do that except that siyempre iyong mga AstraZeneca na nabili namin gagamitin namin sa mga adults at iyong Pfizer siguro at Moderna, iyon ang gagamitin namin para sa mga bata.

USEC. IGNACIO: Opo. Mayor, may tanong lang po si Red Mendoza sa inyo ng Manila Times: Kayo pa rin po ba daw ang tracing czar ng IATF? Tuloy pa rin po ba ang inyong konsultasyon sa IATF regarding sa ating capability ng contact tracing?

BAGUIO MAYOR MAGALONG: Yes, tuluy-tuloy pa rin kami. Ako pa rin ang contact tracing lead. I don’t call myself a czar, I just called myself the contact tracing lead at halos every week kami nagtuturo pa rin kami, we are training other regions pa rin.

May mga private companies din na nagpapa-train sa amin. Pero, most of the trainings that were conducted were referred by DILG. So, tuluy-tuloy pa rin and at the same time nakatutok pa rin naman ako sa development ng ating digital contact tracing application. Ito iyong ‘Tanod Kontra COVID’ na pinapangunahan ng ating DICT at DILG.

USEC. IGNACIO: Opo. Sunod pa rin pong tanong sa inyo ni Red Mendoza: Sa tingin ninyo po ba, enough na iyong ginagawa ng mga LGUs sa pagti-trace ng mga kaso? Tracing po ang isa sa mga nakitang issue ng Bloomberg noong inilabas nila iyong resiliency index kung saan panghuli ang bansa.

BAGUIO MAYOR MAGALONG: Alam mo, Usec. Rocky, talagang challenge itong contact tracing. Una, Kulang talaga ang contact tracers natin because of budgetary constraint ano. Kaya kailangan talaga mag-innovate, maging creative iyong ating mga local government. Source more contact tracers by their own resources. Ganoon ang mangyayari, pero kulang talaga.

Ganoon ang mangyayari pero kulang talaga. In fact ang ating national contact tracing efficiency ratio, nandito tayo ngayon sa 1:4 – diyan na lang naglalaro eh. There was even a time na almost—two months ago umabot nga tayo ng 1:9 pero immediately nag-slide down kaagad sa 1:5/1:4. Ibig sabihin, for every contact positive patient, ang naku-contact trace lang ang apat. So these are F1 – kung apat, ibig sabihin apat lang ang nati-test mo ‘no.

So ibig sabihin ang testing rate mo ‘pag ganoon napakababa unlike kung ang contact tracing efficiency ratio mo nandoon ka sa 1:8, 1:9 then you will be able to cope up with the rate of transmission lalung-lalo na ‘tong Delta variant na sinasabi nga nila for every patient, an average of 6 to 8 ang nai-infect mo. Kailangan talagang mataas ang mga contact tracing efficiency ratio para talagang mataas din ‘yung iyong testing. Kasi talagang testing ang nagdi-determine talaga kung gaano karami iyong kaso sa lugar mo ano. Kahit papaano ‘yan talaga ang isang measure o isang paraan para ma-determine mo kung ano ‘yung degree ng infection sa lugar mo.

So unfortunately sabi ko nga sa inyo talagang mababa ano. Nakakalungkot nga na despite the fact that we continue to capacitate our local government units, it seems that some of our local government units cannot… cannot, you know, address the surge. Siguro nau-overwhelm sila doon sa daily number of cases, second is kung kulang talaga iyong kanilang contact tracers, another is kulang ‘yung kanilang encoders kaya hindi nai-encode lahat ang mga data.

USEC. IGNACIO: Opo. Mayor, speaking naman po sa mga negosyo na binubuksan paunti-unti ano po. Ano po ‘yung tulong noong contact tracing data na pinapagawa ng mga establishments sa kanilang customers? Nagagamit naman po ba talaga ito o ito po ay puwede bang alisin na lalo na’t delikado rin daw po sa data privacy ang mga impormasyong ibinibigay ng mga tao dito?

BAGUIO CITY MAYOR MAGALONG: Alam ninyo, Usec. Rocky ano, I don’t think there’s something critical about information na binibigay nila. There’s nothing sensitive about it. In fact ito rin ‘yung mga information, mas matindi pa nga ‘yung mga information na hinihingi ng mga bangko, ng mga ibang insurances—insurance companies ano. So very basic lang ‘yung information na binibigay, ang problema lang natin is ‘yung contact tracing digital application na ginagamit natin like for example StaySafe, hanggang ngayon wala pa ring access ang local government unit despite the fact na repeated I already asked iyong IT office ng DILG na kung puwede bigyan na ng access iyong local government unit doon sa kanilang StaySafe para maka-access naman kami doon sa digital logbook. Iyon ang importante sa ating mga contact tracers eh kasi malaking bagay ‘yan sa memory recall ng in-interview nila na mga positive patients at mga close contacts.

USEC. IGNACIO: Opo. Mayor, kung kayo po ang tatanungin, dapat na rin po bang ipatupad ang Alert Level System sa iba pang mga lugar gaya diyan sa Baguio?

BAGUIO CITY MAYOR MAGALONG: Yeah, maganda rin ‘yung sistema na ganoon. Hindi ‘yung—confusing kasi, ang nangyayari mayroong Alert Level 4, Alert Level 5 tapos mayroon pang GCQ, ECQ… Tapos besides alam ninyo naman iyong nangyari na doon sa ating mga quarantine status, nag-evolve na rin ‘yan eh, kumbaga parang nagkaroon na rin ng different variant ‘yan. Iyong ECQ dati nabago na ‘yan, hindi na ‘yung katulad ngayon na ECQ.

Alam mo kasi kinu-consider din ng ating mga managers, national managers sa COVID-19 iyong ating ekonomiya kaya’t kailangan nagbabagu-bago rin. So better siguro na magkaroon na lang ng isang klaseng system of classification para hindi na confusing especially for travelers na iba iyong—manggagaling sila sa Level 4, ano na lang papasok ako sa isang GCQ na naman, ano na naman ang requirement.

So every time na may mga travelers na umaakyat dito sa Baguio, kami mismo na-experience namin ‘yan, lagi nilang tinatanong ano ba talagang requirement diyan, parang pabagu-bago kasi.

Eh mabuti na rin, I agree with you Usec. Rocky, dapat iisa na rin ang classification pagdating sa quarantine status – either they go for alert or iyong quarantine status – that would be a very good development sana para hindi na magkaroon ng confusion.

USEC. IGNACIO: Opo. Mayor, kami po ay nagpapasalamat sa inyong panahon at impormasyon. Contact Tracing Czar and Baguio City Mayor Benjamin Magalong, mabuhay po kayo, Mayor!

BAGUIO CITY MAYOR MAGALONG: Mabuhay din po kayo, Usec. Rocky. Thank you po!

USEC. IGNACIO: Samantala, alamin naman natin ang update kaugnay sa isinasagawang mobile vaccination sa Davao at sitwasyon ng COVID sa rehiyon sa ulat ni Clodet Loreto.

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: At ‘yan po ang mga balitang aming nakalap ngayong araw. Ang Public Briefing ay hatid sa inyo ng iba’t ibang sangay ng PCOO sa pakikipagtulungan ng Department of Health at kaisa ng Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas o KBP.

Mga kababayan, 84 days na lamang po at Pasko na!

Ako po si Usec. Rocky Ignacio, magkita-kita po uli tayo sa Lunes dito lamang sa Public Briefing #LagingHandaPH.

###

—
News and Information Bureau-Data Processing Center