USEC. IGNACIO: Magandang umaga Pilipinas. Ngayong ika-tatlumpu ng Disyembre, ginugunita natin ang ika-isandaan at dalawampu’t limang anibersaryo ng kamatayan ng ating Pambansang Bayani na si Dr. Jose Rizal. At isang araw bago ang pagsalubong sa panibagong taon, ihahatid pa rin namin sa inyo ang mga balita’t impormasyon na dapat po ninyong malaman kaya manatiling nakatutok mapa-telebisyon man o sa ating live streams.

Ako po ang inyong lingkod, Usec. Rocky Ignacio; simulan na natin ang talakayan dito sa Public Briefing #LagingHandaPH.

Pangulong Rodrigo Duterte at Senator Bong Go pumunta po sa Negros Oriental upang bisitahin ang mga biktima ng Bagyong Odette. Isinasagawang recovery at rebuilding efforts sa lugar binantayan din. Narito ang report:

[VTR]

USEC. IGNACIO: Kumustahin din po natin ang sitwasyon ng Bohol na isa po sa mga napuruhan sa paghagupit ng Bagyong Odette. Patuloy po na nananawagan ang lokal na pamahalaan nila doon para po sa mabilisang rehabilitasyon, alamin po natin iyan mismo kay Bohol Governor Arthur Yap. Good morning po, Governor.

BOHOL GOVERNOR YAP: Usec. Rocky, magandang umaga sa’yo saka sa lahat po ng naka-tune-in sa programa natin.

USEC. IGNACIO: Opo. Governor Yap, kumusta na po on the ground iyong situation ngayon sa Bohol after almost two weeks pagkatapos pong manalasa ang bagyo?

BOHOL GOVERNOR YAP: You’re correct, Usec. ‘no. We are on day 14 of post-Odette operations. Napakahirap ng dinaranas namin dito sa lalawigan kasi parang mala-Yolanda talaga ang nangyari dito ‘no – na ang mga first responders namin, ang atong mga local government units – lahat po dito tinamaan. Kaya for the few days up to the first 6 to 7 days, iyong mga first responders talagang hirap na hirap to cope up dahil kailangan na alagaan din muna nila ang sarili nila, ayusin nila ang sitwasyon sa kanilang mga pamilya tapos siyempre may issue pa na walang kuryente, wala pong koneksiyon sa power, walang koneksiyon sa telco, walang tubig.

So grabe ang sitwasyon ngayon at hanggang ngayon gusto kong ipaalam sa’yo, Usec. Rocky, na hanggang ngayon brownout pa ang situation dito, blackout pa kami at saka more than 20 plus municipalities ang hindi pa namin ma-contact hanggang ngayon, mahinang-mahina ang koneksiyon sa telco.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero, Governor, kumusta po iyong pinaghahanap sa kasalukuyan at may data po ba o nadagdagan – na huwag naman po sana – itong mga nasawi noong nakaraang bagyo, Governor?

BOHOL GOVERNOR YAP: Hindi na tayo lumalayo doon sa mga initial figures 1 week ago because 1 week ago pinuntahan na natin, inisa-isa na natin iyong mga LGUs ‘no. So ang total death natin nasa 109; ang nawawala pa/hinahanap natin, lima; at ang mga total na nasaktan, mga injured mga nasa 2,031. So hindi na tayo lalayo doon sa figure na iyon dahil ilang araw na rin itong 109 dead and 5 missing.

USEC. IGNACIO: Opo. Alam natin, Governor, ang Bohol ay bumabangon din sa epekto ng pandemya. Pero may tanong po ang ating kasamahan na si Evelyn Quiroz ng Pilipino Mirror: Has there been any improvement in the national government’s alleged slow response to the devastation in Bohol in terms of transmitting funds and distributing relief goods?

BOHOL GOVERNOR YAP: Well, nag-umpisa na silang ano ‘no—sabi nila sa amin mayroon daw silang sinet aside na 28 million coming from the Office of the President for the Province of Bohol but we are still clarifying right now kung saan namin puwedeng gamitin iyong 28 million na iyon to be specific ‘no. Binigyan rin daw kami ng 10 million na AICS, iyong Assistance to Indigents in Crisis Situation ‘no, and ang National Housing Authority rin daw, mayroon daw silang sinet aside na 55 million pesos for 11,000 beneficiaries. So hinihintay pa namin na ma-transmit iyong pondo na iyon, iyong 55 million na iyon sa Province of Bohol and then idi-distribute na.

But the latest word that I got here—I’m getting a note here right now that the 55 million of the National Housing Authority was supposedly deposited yesterday; so hihintayin natin iyong distribution nitong ayuda to 11,000 beneficiaries very soon. Ang hinihintay namin on the final word is on the 28 million and the 10 million na AICS. We’re waiting for the transmission of these funds.

Sa DSWD naman, nadagdagan na iyong mga food packs nila. So in the last few days, from 20,000 they are now up to 56,000 food packs ang na-distribute nila and hopefully madagdagan pa ang distribution ng mga food packs and water sa mga kababayan natin dito sa Bohol.

USEC. IGNACIO: Opo. Governor, ito nga nabanggit mo rin kanina ano dahil wala pa ring linya ng kuryente iyong malaking bahagi ng Bohol, pagdating din po sa linya ng komunikasyon kasama na po iyong kuryente. Bakit po ba matagal pa bago po maibalik ang supply ng kuryente sa Bohol? December 31 daw po ang inaasahang partial restoration; bale, ilang porsiyento po ng NGCP lines ang apektado, Governor?

BOHOL GOVERNOR YAP: Iyong buong connection namin sa Leyte apektado kasi iyong dalawang malaking tore doon connecting Bohol to Leyte nagiba iyon; so iyong NGCP, iyon ang tinatrabaho nila ngayon. Hindi kami mabigyan ng exact date kung kailan nila maibabalik ‘no, mairi-repair iyong dalawang malaking tore doon sa Ubay that connects Bohol to Leyte in terms of power, so naghihintay pa kami hanggang ngayon.

So ang pag-asa na lang namin would be power generating barges, iyong mga power barge ‘no. So naghihintay tayo and I think may magandang balita daw sila but hihintayin ko na sila na ang magsabi kung matutupad natin iyong partial electrification dito sa Bohol ng December 31.

USEC. IGNACIO: Opo. Governor, pero saan ba talaga nanggagaling iyong main power supply ng Bohol; binanggit ninyo nga po iyong Leyte, pero may sarili po bang power plant ang Bohol? Kaya bang mailawan ng power plant itong buong isla?

BOHOL GOVERNOR YAP: Hindi po makayanan, Usec. Ang power source namin talaga predominantly is Leyte. Mayroon tayong iilang mga megawatts na power dito ‘no coming from water power plants ‘no pero wala rin, natamaan rin sila. So for now, kung partially pakukuryentahan nato ang Bohol, we are looking at power barges, diesel plants – iyon pa lang ang magagawa natin.

USEC. IGNACIO: Opo. May sinasabi rin, Governor, na may underwater cables daw po mula sa Southern Leyte, pero hindi ba ito nasira? Kung hindi naman po nasira, bakit hindi pa daw pupuwedeng pailawan ang isla?

BOHOL GOV. YAP: Iyong sa marine cable, intact, pero iyong transmitting tower na malaki, iyong dalawang tore, iyon ang nagiba. So, that is connected to the submarine cable and without those towers then hindi tayo makakapag-transmit ng power doon sa mga distribution utilities substations.

And another issue, Usec. Rocky, marami sa mga concrete towers, mga distribution towers ng mga distribution utilities dito, nagiba silang lahat. So, dalawa ang hinahanapan natin ng solusyon dito: Number one, iyong koneksiyon natin sa main power sa Leyte; Number two, iyong distribution cables sa mg bahay, sa mga establisyimento, sa mga hotels, sa mga retail establishments.

Iyon ang dalawang problema na kailangan magtugma ang solusyon doon sa dalawa. Kailangan sabay-sabay iyong magagawa. That is the only way na magkakaroon tayo ng power sa Bohol partial or otherwise full power.

USEC. IGNACIO: Opo. So, Governor, sa tingin ninyo ay matagal-tagal itong mangyayaring rehabilitasyon sa probinsiya, ano po? Paano daw titiyakin ng Provincial LGU na masu-sustain iyong gastos at trabaho para po tuluyang makatayong muli ang mga kababayan natin diyan sa Bohol?

BOHOL GOV. YAP: Doon nga kami humihingi ng augmentation sa National Government dahil ubos na ubos na iyong mga disaster funds natin dahil dalawang taon na rin tayo under COVID tapos tinamaan pa tayo ng Odette and that is only 5% of our budget.

So, nagri-reallocate na kami ng pondo, naghahanap na kami. But alam naman natin sa budget natin may mga ceiling tayo sa puwede nating paggastusan o hindi. So, kung gusto pa nating madagdagan iyong funds to sustain sa repairs, sa rehabilitation, kailangan talaga tayo tulungan ng National Government.

So, the President has to authorize the DBM to release, or agencies to download funds for the provincial Government and the local governments in Bohol.

USEC. IGNACIO: Opo. Governor, bukas ay bisperas na ng Bagong Taon. Para sa pagsalubong natin sa taong 2022, papaano po ito sasalubungin ng ating mga kababayan sa Bohol? At ano na lang po, baka may karagdagan kayong panawagan dito po sa ating power and communication line pati na rin po sa National Government para po sa agarang tulong sa inyo na alam po natin na paboritong destinasyon ng mga turista iyan pong Bohol, Governor?

BOHOL GOV. YAP: Akala nga namin makaka-recover na ang Bohol dahil gumaganda na iyong mga COVID numbers natin, nawawala na iyong mga infection rates, bumababa na sila, pero natamaan nga tayo ng bagyo.

So, at this point in time, ang patuloy na panawagan namin for telecommunications sana, Usec. Rocky, iyong telcos, iyong Smart at saka Globe, sana mapabilisan nila ang pag-repair dahil hanggang ngayon 20-25 municipalities ang hindi pa rin namin makontak ‘no. So, ang mode of communication talagang man-to-man, pinapapuntahan namin, sila po nagpapapunta ng mga runners sa kapitolyo kung may mga kailangan sila sa amin. Doon naman sa mga areas na may signal, on and off pa rin. Minsan mayroon, minsan nawawala, nada-drop call pa rin tayo, nagkakaroon pa rin ng no communication.

So, aside from that, siyempre nananawagan din kami sa National Grid Corporation at saka sa mga distribution utilities na pabilisan rin nila iyong connections po sa power utility lines natin. Kasi kung hindi sila magtugma, ang kailangang rehabilitation at restoration ng dalawa, then hindi rin tayo magkakaroon ng kuryente dito sa lalawigan. So, iyon ang mga panawagan natin sa power at saka sa telcos.

Then habang ginagawa iyon nananawagan kami sa national agencies na dagdagan muna natin iyong deliveries ng pagkain at saka tubig dito dahil kung walang kuryente, wala ring paraan na tumakbo iyong mga water refilling stations dito. So, kailangan tulungan natin iyong mga tao, bigyan natin sila ng pagkain at saka tubig.

Puwede rin po, naghahanap rin po kami ng mga water pumps at saka ng mga generators kasi iyong mga water pumps na iyan puwede nating i-distribute iyan sa mga areas na mayroong inland water sources para maibomba nila iyong tubig nila at mai-distribute sa mga tao doon.

Actually, Usec. Rocky, humihingi nga ako ng mga chainsaw kasi kung iyong mga construction equipment mabagal dumating sa Bohol ngayon dahil sa mga logistics problems all over the country dahil ang dami-daming mga bayan at sa mga lalawigan ang natamaan ng bagyo, kahit na mabigyan lang kami ng chainsaw dahil ang dami ring natumba na mga puno dito at magagamit na construction materials na mga tao.

Naghahanap lang sila, kailangan nila ng mga chainsaw, kailangan natin ng basic construction equipment. Tools lang na magamit nila sa bahay-bahay para sa pag-reconstruct sa mga bahay nila dahil sa sitwasyon ngayon, ang nakikita namin mga 150,000 houses na ang affected either partially or totally damaged sa lalawigan.

USEC. IGNACIO: Opo. Governor, kami po ay umaasa na makakarating agad iyong mga kahilingan po ninyo para sa mabilis na rehabilitasyon ng Bohol sa mga kinauukulan, ano po.

At kami po ay nagpapasalamat sa inyong panahon, Governor Arthur Yap. Dalangin namin iyong mabilis na pag-ahon ng inyong probinsiya mula sa po sa pinsala ng Bagyong Odette. Salamat po, Governor.

BOHOL GOV. YAP: Salamat. Iyang pag-ahon na iyan depende naman kung magtutulungan tayong lahat. So, umaasa rin kami ng tulong sa nasyonal at saka especially sa inyo po sa media, sana ay hindi po kayo magsawa lagi. Importante po na marinig po iyong tinig namin dito sa Kabisayaan, sa Bohol, sa Mindanao, sa mga natamaan ng bagyo.

Nagpapasalamat rin ako sa lahat ng mga kababayan natin na maski sa panahon ng Pasko ngayon na alam ko marami po sa inyo ang naghihirap din, na natamaan po sa COVID-19, hindi ninyo po nakalimutan ang Bohol at sana hindi ninyo pa makalimutan as we reconstruct and rebuild Bohol in the coming days.

Maraming, maraming salamat, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Salamat.

Samantala, kaniya-kaniya pong diskarte naman ngayon ang mga taga-Siargao para mabuo muli ang kanilang nasirang bahay. Si Daniel Manalastas para sa report. Daniel?

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Okay. Maraming salamat sa iyong report, Daniel Manalastas. Mag-iingat po kayo diyan.

Samantala, update po sa clinical trials at iba pang programa ng DOST na layong makatulong sa ating proteksiyon kontra COVID-19 ang atin naman pong pag-uusapan kasama po si DOST Undersecretary Rowena Guevara. Good morning po, Usec.!

DOST USEC. GUEVARA: Magandang umaga, Usec. Rocky! Magandang umaga sa ating mga tagapanood.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., ngayong katatapos lamang po ng Pasko ano po, ay malimit na maging issue itong food spoilage o iyong food waste. May teknolohiya po ba tayo na maaaring maging solusyon para maiwasan ito?

DOST USEC. GUEVARA: Oo, Usec., Rocky. Alam mo naman kapag ganitong may mga events na mga maraming selebrasyon, ang daming nasasayang na mga pagkain. So, mayroon tayong isang project na partnership ng academe at saka industry na mini-minimize nila ang nasasayang na lechon sa pamamagitan ng pag-reprocess nito as good quality, masarap at shelf-stable na Lechon Paksiw de Leyte. Ito ay ginagawa sa pamamagitan ng tinatawag nating food processing technology.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., iyan pong food processing technology ay papaano po, halimbawa, ordinaryong mamamayan po, papaano po kami magkakaroon ng kaalaman tungkol diyan?

DOST USEC. GUEVARA: Itong ating mga food processing technology naglagay ang DOST ng 16 na tinatawag na Food Innovation Centers na usually located po ito sa mga state universities and colleges.

So kung mayroon kayong unique na pagkain, puwedeng ethnic, puwedeng modern, puwedeng ordinary food, puwede kayong magsadya dito sa ating Food Innovation Center at saka iyong mga food scientist at food technologist, tuturuan kayo kung anuman ang gusto ninyo, kung kunwari gusto ninyong patagalin ang life span niya o kunwari gusto ninyong i-convert to powder.

Kunwari mayroon na kaming isang produkto na iyon bang bagoong ‘di ba, iyan ‘di mo madala sa airport, so pinowderize nila kaya wala ng amoy. So puwede mo na siyang dalhin kahit saan. So mga ganoon klaseng mga innovation sa food, puwedeng gawin sa food innovation process.

USEC. IGNACIO: Opo, napakahalaga niyan lalo na iyong may mga negosyo sa pagkain ano po, USec. USec. punta naman po ako sa usapin ng COVID-19, bakit daw po mahalaga na magkaroon tayo ng mga teknolohiya at sarili nating medical textile test lalo ngayong may pandemya?

DOST USEC. GUEVARA: Alam mo noong mag-umpisa ang pandemya, parang kawawa tayo, lahat ng ating mga face mask, lahat ng mga gowns at lahat ng medical textile natin ay imported. Tapos noong naggawa naman tayo ng lokal, kinailangan ipadala ito ng mga manufacturers abroad para i-test kung medical grade at lahat noong claims ay totoo.

So, naisipan natin na magtayo na tayo ng sarili nating Medical Textile Testing Center dito sa DOST Philippine Textile Research Institute. So, nitong nakalipas na linggo, in-inaugurate namin itong Medical Textile Testing Center na puwede ng magpadala ng mga… para sa face mask, mate-test nila. So, dito sa center na ito, ang dami nilang kayang gawing klase ng mga test. Depende sa level noong PPE.

So, kaya na nilang maggawa ng tinatawag na synthetic blood penetration test, saka hydro-static pressure test at saka differential pressure test. Iyong differential pressure test, malalaman mo kung kaya pang huminga noong magsusuot ng mask.

Iyon namang synthetic blood penetration test, malalaman mo kung kunwari masiritan ng dugo iyong ating face mask, kung aabot doon sa loob ng face mask.

Iyong hydro-static pressure naman, para ma-determine kung may water penetration resistance, kasi alam naman natin ang COVID-19 ay aerosol. So kapag pumasa siya sa hydro-static pressure test, malamang hindi makakapasok iyong virus.

USEC. IGNACIO: Opo. USec. kapag sinabing Medical Textile Testing Center, ano po ang ibig sabihin nito at anong estado po ng testing ng Pilipinas?

DOST USEC. GUEVARA: Bago maitayo ang pasilidad ng PCRI Medical Textile Testing Center o PMTTC ay pinapadala ng mga local manufacturers iyong mga samples sa ibang bansa. Sa pagpapalawak ng kakayanan ng PCRI, inaasahan na ito na ang magiging sentro para sa pagsusuri ng quality ng medical textile sa ating bansa. Ito iyong mga ginagamit sa ospital at ito din iyong ginagamit natin sa ating mga face mask.

Bukod diyan, may iba pa tayong ginagamitan ng textile na hindi medical, kung hindi iyong tinatawag nating occupational textile. So, pati iyan kakayanin din itong ating PMTTC.

At ang PMTTC ay magiging katuwang ng Food and Drug Administration or FDA sa pagpapataas ng kalidad ng medical textile sa pambansang merkado sa pamamagitan ng pagsasagawa ng pre-market evaluation ng materyales at locally manufactured at saka post market surveillance ng mga produktong inaangkat.

Ang pagtatatag ng kakayahan sa lokal na pagsusuri ay hinihikayat din ng mga research and development initiatives mula sa academe at pribadong sector. Siyempre ang ating pangarap in the future, hindi na tayo magi-import, kung hindi magi-export pa tayo nitong mga medical textile.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero USec. ano daw pong klase ng mga produkto iyong mga maaaring ma-test dito at paano ito makakatulong sa ating mga kababayan, kailan daw po magiging available iyong PMTTC?

DOST USEC. GUEVARA: Ang mga test dito sa PMTTC ay iyong Medical Personal Protective Equipment o PPEs na ginagamit ng healthcare facilities tulad ng face mask, respirator, gown, coverall, head and foot protective cover at sa mga grade. Dahil sa pasilidad, mapapanatili ang kalidad ng mga kagamitan para sa mga ospital at clinics. Maaring masuri ng PMTTC ang barrier properties ng iba’t ibang level levels ng protective clothing kunwari iyong level one na ginagamit sa mga lugar na mababa ang risk ng exposure sa fluids, iyong level 2 na ginagamit sa mga minimally invasive surgical procedures kung saan mababa ang nag risk sa fluid exposure at iyong level 3 na ginagamit sa mga surgical procedures na may moderate risk ng exposure. Dito sa soft launch pinakita iyong ilang test, pero sa April pinapangako namin na fully operational po lahat ng test dito sa PMTTC.

USEC. IGNACIO: Opo. USec, kumustahin ko na rin po iyong update sa clinical trial ng Ivermectin. So far marami na po bang participants ang nasabing pag-aaral at kumusta po iyong update sa paglahok ng bansa sa Global Vaccine Solidarity Trials for COVID-19?

DOST USEC. GUEVARA: USec. Rocky, dito sa WHO Solidarity Trial For Vaccine proud kami, kasi ang na-recruit na nila ay 5,618 na first dose vaccinated at saka 3,455 na completed na iyong two dose dito sa tinatawag na medichem COVID-19 vaccine. Ginawa ito sa pitong ospital at saka dalawang community based sites.

Ang mga hospital natin ay iyong PGH, Lung Center of the Philippines, Makati Medical Center, Medical Center Manila, San Juan De Dios Hospital, Quirino Memorial Medical Center at saka St. Luke’s Medical Center; at iyong community based natin ay sa Sampaloc, Manila at sa Barangay Lipunan ng Crame, Quezon City.

USEC. IGNACIO: Opo. Iyon po ang sa Ivermectin, kumusta po ang update?

DOST USEC. GUEVARA: Doon naman sa Ivermectin na-facilitate na iyong simultaneous submissions sa technical review ng UP-NIH Ethical Review at saka iyong clinical trial application sa FDA.

Iyong FDA nagpadala noong December 21 ng feedback, so kailangan sagutin ng ating project team itong mga requirement bukas, Iyong ethics approval naman nila ay pending pa sa UP Manila Ethics Review Board. Iyong SJ Single Joint Review for Ethics board nag-forward na rin ng mga feedback at bukas din ang deadline ng pagsa-submit ng ating project team ng sagot nila.

USEC. IGNACIO: USec. Ngayon ding araw na ito ginugunita iyong ika-125th po na anibersaryo ng pagkamatay ng ating pambansang bayani na si Gat Jose Rizal. So, paano po kinu-commemorate ng DOST ang ala-ala ni Rizal?

DOST USEC. GUEVARA: Proud na proud kami, kasi sa araw na ito nag-unveil tayo ng first 3D printed monument of Dr. Jose Rizal na may tayong 12.5 feet, gawa ng polymer material na acrylonitrile style with acrylic na kaya po niya 330 kilometers per hour na wind and typhoon at kaya po niya ang magnitude 7.0 na earthquake. Ito po ang pinakamataas na 3D printed structure ngayon sa ating bansa at ito po ay si Dr. Jose Rizal the Filipino Scientist.

USEC. IGNACIO: Ano daw po ang magiging kaibahan ng monument na ito sa marami ng naitayo at naipangalan ng artwork o monument para po kay Rizal?

DOST USEC. GUEVARA: Ang Rizal the Filipino Scientist Monument ay naglalarawan kay Rizal bilang isang alagad ng agham. Naging kilala si Dr. Rizal bilang isang nationalist, makata at isang napakagaling na manunulat. Pero dito sa bagong monument, ipapakita ang gilas at accomplishments ni Dr. Rizal bilang Ophthalmologist, Engineer, Scientist, Naturalist at Environmentalist. Maraming naging accomplishment si Dr. Rizal sa larangan ng Agham at nais ng DOST na maalala ito ng susunod na henerasyon at nawa ay piliin din ng karamihan ang daan tungo sa pagpapaunlad ng bayan gamit ang Agham.

Ang kasama ni Dr. Jose Rizal dito sa ating monumento ay isang babae at dalawang bata. Kasi noong nandoon siya sa Dapitan, iyong mga bata ang mga naging field workers niya para manghuli ng mga tutubi ng mga insects, mga frogs at mga reptiles. Tumulong din naman siya sa Dapitan sa pagkakaroon ng potable water, para siyang engineer.

USEC. IGNACIO: Opo. Usec., kami po ay nagpapasalamat sa inyong pagsama sa amin ngayong umaga. DOST Undersecretary Rowena Guevara, mabuhay po kayo and Happy New Year!

DOST USEC. GUEVARA: Maraming salamat po, Usec. Rocky, at magandang agham po sa ating lahat at Happy New Year.

USEC. IGNACIO: Samantala, narito naman po ang pinakahuling datos ng COVID-19 cases sa Pilipinas.

As of December 29, 2021, umabot sa 889 ang mga bagong kaso kahapon kaya umakyat na po sa 2,839,790 ang kabuuang bilang ng mga tinamaan ng COVID-19. 28 katao naman po ang mga nasawi kaya nasa 51,241 na po ang ating total number of deaths. Samantala, 2,778,131 ang dami ng mga gumaling sa sakit matapos po makapagtala ng 214 recoveries kahapon. Dahil sa mataas na bilang ng mga bagong kaso, ang active cases natin ngayon ay bahagyang umakyat sa 0.4% ng total case o katumbas ng 10,418 na katao.

Samantala, habang abala sa pagsalubong sa Bagong Taon ngayon pong panahon naman ng mga handaan at paggamit ng mga paputok at pyrotechnics, alamin po natin ang mahalagang paalala ng Bureau of Fire Protection para iwas sunog po at ligtas ang lahat sa pagpasok ng 2022. Makakasama natin ngayong umaga si Fire Superintendent Annalee Atienza, ang spokesperson ng Bureau of Fire Protection. Good morning po.

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: Good morning po, Usec, at sa lahat po ng ating viewers and listeners.

USEC. IGNACIO: Opo. Ma’am, noong bisperas po noong nakaraang taon ano po ba iyong kadalasang nagiging sanhi ng sunog? At kumpara din po noong December last year, kumusta po iyong turn out ng fire incident ngayong taon?

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: Last year po, noong sinalubong natin iyong 2021 tayo po ay zero fire incident relative to fire crackers. So, iyon po ang ni-report natin kasama ng ating Department of Health. Although iyong ilan pong fire incidence noong taong iyon ay ang top cause po na lumabas po sa investigation ay electrical connections pa rin po. So, iyon po ang ating pinapalakas po lalo nitong dumaan ang 2021.

USEC. IGNACIO: Opo. Ma’am, makakatulong po ba ito sa mga inilabas na ordinansa ng mga LGU, kagaya ng pag-regulate sa paggamit ng mga paputok para makaiwas po sa pagtaas din ng bilang ng mga naitatalang sunog taun-taon. Pero, nabanggit ninyo nga karamihan faulty electrical wiring iyong dahilan.

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: Yes po Ma’am. Malaking tulong po iyong pag-ban ng ating mga firecrackers for this year and also iyon din po ang naganap last year kaya nga po zero fire incident tayo relative sa fire crackers. Ngayon po dahil hindi naman po siya total ban, may mga places tayo na itinalaga as community fireworks display areas, so iyon po ang tinututukan ngayon ng puwersa po ng Bureau of Fire Protection para sa ganoon po anytime kung magkaroon man po ng problema ay agad-agad po natin itong marirespondehan.

USEC. IGNACIO: Opo, Miss Annalee, iyan nga po iyong tanong ko sa inyo. Sapat naman po ba iyong puwersa ng Bureau of Fire Protection na naka-antabay sakali pong mangailangan ng tulong ang ating mga kababayan? Papaano po, susuyurin ninyo po ba iyong mga kabahayan sa bisperas ng Bagong Taon para po i-check kung may susunod dito sa Executive Order or EO 28 ng Pangulo?

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: As much as [possible], pilitin po natin na talagang masuyod po lahat ito and full force po naman ang ating mga operations [operatives] sa pag-ikot. Gabi-gabi na rin po, starting noong December 29 po at tayo po ay nag-OLP, ang ating Oplan Ligtas na Pamayanan kung saan nagrirekorida na rin po tayo at ito nga pong pag-wang-wang natin tuwing gabi para maalerto talaga at maalarma ang ating mga kababayan. Kasama na rin po siyempre ang ating mga barangay officials.

USEC. IGNACIO: Opo. Miss Annalee, inatasan na po ng DILG ang PNP at Bureau of Fire Protection para daw po magkaroon ng crackdown sa mga illegal na paputok. So far, kumusta po iyong kampanya ninyo dito at sa paglilibot ninyo sa mga tindahan ng paputok sa bansa, compliant naman po ba sila?

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: So far po, ang ating information compliant naman po at ang ating mga nagtitinda ay talaga pong ini-inspect natin para malaman natin kung mayroon silang standby po na for fighting equipment na pang-emergency nga po, at kung sakali habang maliit pa lang ay maapula na po agad ito and we also make sure that they have iyong posting ng signage ng no-smoking signs doon sa area po nila.

USEC. IGNACIO: Opo. Alam mo naman, Ms. Annalee na [garbled]. Taon-taon kahit po anong pag-iingat mayroon pa rin pong ilang nadidisgrasya sa paputok. Sakali lang po na may mapuruhan anumang uri ng paputok, ano daw po ba iyong first aid na dapat gawin.

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: Well, sa atin pong experience ano po, ang atin pong ina-advice sa mga napuputukan ay hugasan po agad ito ng running water ano at alisin na po natin iyong practice na nilalagyan po ng Colgate or toothpaste kung ano man po iyon ano at dalhin po agad sa pinakamalapit na emergency hospital po.

USEC. IGNACIO: Opo Miss Annalee, may tanong lang po iyong kasamahan namin sa media ano po? May tanong sa inyo si Evelyn Quiroz ng Pilipino Mirror: Earlier daw po this month over 150 families where affected in separate fire incidents in Pasay and Manila. Is the Bureau of Fire Protections still active in conducting a campaign to inform the public about fire prevention and safety tips to prevent fire accidents and casualties?

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: Yes po, Usec., that is why iyon nga pong ating Oplan Ligtas na Pamayanan ano, pinalakas po natin ito. Before pandemic ito po iyong ating bahay-bahay na pag-iikot ng mga bumbero natin, interviewing iyong ating mga maybahay, iyong mga may-ari ng bahay na kung saan pinapaliwanag sa kanila at tinutulungan po natin silang i-inspect ang kanilang bahay especially mga electrical wirings and to identify kung anong mga hazards po ang mayroon sa kanilang tahanan.

Although noong pumasok po ang pandemya minodify (modified) po natin ito through a rekorida. So, iyon po kasama na rin po ang aming panawagan na mag-self check din po sana ang ating mga kababayan para makaiwas po talaga tayo dito sa sunog.

USEC. IGNACIO: Opo. Miss Annalee, ano na lamang po ang paalala ninyo sa ating mga kababayan lalo po sa mga sasalubong po sa Bagong Taon?

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: Yes po. In behalf po sa ating chief ng Bureau of Fire Protection ano, Fire Director Louie Puracan at ang buong puwersa po ng BFP ay hinihikayat po ang lahat na mas maging maingat po sana tayo lalo this year at ang atin pong panawagan sa mga magulang na sana po huwag ninyo pong pababayaan ang inyong mga anak na gumamit ng mga paputok o hayaan silang mag-explore.

Minsan po diyan po kasi nagsisimula iyong ating aksidente and also pinu-promote po natin iyong mga alternatibong paingay, ang mga kaldero, kaserola, lata no. Sana po doon na lang po tayo or puwede po tayong pumunta sa mga designated community fireworks display natin para mag-enjoy po tayo at maging masaya ang pagsalubong ng ating Bagong Taon at ligtas po ang bawat isa.

USEC. IGNACIO: Panghuli na lang po, Miss Annalee. Saan daw po puwedeng tumawag in case of emergency?

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: Dial ninyo lang po ang 911, agad-agad po natin itong ibabato sa kung saan pong responde ang kailangan.

USEC. IGNACIO: Okay. Kami po ay nagpapasalamat sa inyong panahon, impormasyon at mga paalala, Fire Superintendent Annalee Atienza, ang spokesperson ng Bureau of Fire Protection. Mabuhay po kayo and Happy New Year.

BFP SPOX SUPT. ATIENZA: Thank po. Happy New Year din po sa inyong lahat.

USEC. IGNACIO: Samantala, pinirmahan na ni Pangulong Duterte, ang 2022 General Appropriations Act. Kasama niya sa paglagda nito ang ilang miyembro ng Kongreso at Senado. Inaasahang magagamit ang ilang bahagi ng P5 trillion pesos. Inaasahang magagamit ang ilang bahagi ng 5 trillion pesos national budget na ito para sa pagbangon ng mga kababayan nating sinalanta ng Bagyong Odette.

Kanina rin ay pinirmahan na ng Pangulo ang batas na bubuo sa Department of Migrant Workers. Abangan po ang iba pang detalye sa balitang iyan dito sa PTV.

Ikinatuwa naman ni Senator Bong Go ang paglagda ni Pangulong Duterte sa kautusang magbibigay ng Gratuity Pay sa mga Contract of Service at Job Order workers sa pamahalaan. Pinasalamatan din ng Senador ang dedikasyong ibinibigay ng mga manggagawang ito para sa serbisyo-publiko sa gitna ng pandemya. Narito ang report:

[VTR]

USEC. IGNACIO: Isinagawa ang mock elections sa ilang mga piling probinsya at lungsod sa NCR kahapon. Alamin natin ang iba pang detalye sa naging assessment ng Comelec tungkol diyan, makakasama natin si Director Elaiza David ng Commission on Elections. Good morning po, Attorney. Welcome back po sa Laging Handa.

COMELEC DIR. DAVID: Good morning din po, Ma’am Usec. Rocky, at iyon po… natutuwa na nandito po uli sa Laging Handa.

USEC. IGNACIO: Opo. Attorney, unahin ko na po itong tanong ni Evelyn Quiroz ng Pilipino Mirror: The Comelec recently conducted a simulation process of the elections from voting up to the canvassing of votes in 3 areas in Metro Manila and several provinces in the country. What information or lessons were gathered from the said exercise?

COMELEC DIR. DAVID: Opo. Actually iyon pong exercise na iyon ‘no, para po ma—it’s actually simulating iyong actual voting para makita po namin kung ano pa iyong—although nakapili na po kung ano iyong magiging senaryo dapat para lalo pa nating ma-validate iyong effectiveness noong mga health and safety protocols na i-implement natin sa election and iyon pong procedures natin din sa pagboto, tingnan natin kung maayos na masusunod ito.

So kahapon po, ang kinagandahan po noong ating pag-simulate noong actual voting is nakita po natin iyong mga maaaring maging potential na problem during the election kagaya ng mga—may mga ballot tayo na noong una ay hindi sila mai-feed ‘no dahil nag-expand yata. And then doon naman sa pag-observe ng safety protocols, may mga ilang botante tayo na nakakalimutan nila, siguro dahil hindi rin sila sanay dahil wala namang ganoon sa previous elections. Iyong pag-maintain nila ng physical distancing and iyong mga dati rin po, basics na kailangan na sinusunod during election – may mga ilan tayong botante, siguro dahil iyong iba doon ay first time voters din, iyon papaano nila mapapanatili iyong secrecy noong kanilang binoto.

Minsan iyong iba, they are feeding their ballot na walang gamit na folder so medyo nakalantad po iyong kanilang mga binoto – na iyon naman po ay kinu-call iyong attention nila ng mga electoral boards natin and if nakakalimutan din, we remind them ‘no kung ano po iyong tama. So marami po talagang lessons ang nakuha yesterday pati na rin po iyong mga konting glitches na nangyari and kung ano po iyong mga ginawa kahapon to address din po iyong ibang glitches or naging problema sa mga precincts natin.

USEC. IGNACIO: Opo. Ano po iyong naging turnout ng participants kahapon? Attorney, naabot po ba kahapon iyong target na higit 4,000 participants para po dito sa mock elections?

COMELEC DIR. DAVID: Maganda naman po, halos po lahat mayroon po tayong 100% iyong ating naging outcome kung iyong intended voters nila. Kasi sa NCR po except for Pasay, mayroon po tayong 100 voters who should participate. And then in other—in the field naman po, say sa ibang regions ganoon din po, 100 din iyong kinakailangan. Karamihan naman po sa kanila is na-achieve naman po iyong 100% na expected po na bumoto. So maganda po ang naging turnout natin, mayroon nga rin pong ibang lugar na nakuha na iyong 100 pero mayroon pang gustong bumoto.

USEC. IGNACIO: Opo. Attorney, may tanong po ang ating kasamahan sa media ano. Tanong po sa inyo ni Ina Reformina ng ABS-CBN: Follow up daw po on cause of the discrepancy between transmitted and received election results from P. Zamora Elementary School, Pasay in yesterday’s mock polls? Voter turnout was 390 but canvassed result at Cuneta Astrodome posts transmission flashed 786 which should not be the case because 786 was the total number of voters in that clustered precincts na hindi nga lang po sumipot.

COMELEC DIR. DAVID: Ah, ganito po ‘yan. Siguro we really need to clarify that, iyon pong total number of registered voters in that clustered precinct po is 786. Ngayon po for that mock election ang expected lang po talaga is 400, so 400. So out that 400, ang mga nag-participate po kahapon is 390. So wala po tayong discrepancy, medyo hindi lang po malinaw siguro iyong pagkaka… iyong explain yesterday, iyon po. So there is no discrepancy, ang talaga pong bumoto lang is 390 out of that 400 na we expect for the mock election. Iyon pong 786, iyon po naman iyong total number ng registered voters natin na actual po ha, iyong totoong bilang doon sa clustered precinct na pong iyon.

USEC. IGNACIO: Opo. Attorney, ilang proseso po ang nagkaroon daw pong bottleneck para sa mga botante at anong sistema po ang kailangan pang ma-improve?

COMELEC DIR. DAVID: Kung tutuusin nga po kahapon, ang aming naging observation – that is because nga mock elections at hindi naman po talaga iyong buong total number po ng registered voters iyong in-expect, hindi naman po masyadong nagkaroon ng bottleneck po. Although doon sa ibang lugar na talagang marami pong nag-participate, ang nakikita lang na naging problema is iyong sa pag-feed na ng ballot – iyong pila, iyong queuing.

So siguro iyon ang dapat ding i-address kasi ‘pag sa mismong araw na ng eleksiyon ‘no, mas higit pa doon ‘no, mas marami pa po iyong magpa-participate. Iyon po ang isang sigurong sistema na dapat pa talagang ma-improve lalo’t we have to maintain po iyong distance unlike iyong previous elections na hindi naman po iyon kasama sa protocols natin during election. So iyon po, we took note of that problem po na pag-uusapan din po sigurado ng Comelec and we will be coming up po with the protocol or guidelines on how to address that problem naman po.

USEC. IGNACIO: Opo. May mga [garbled] po ba kahapon na hindi pumasa sa temperature o health assessment ang isang botante o kaya ay nakitaan sila ng sintomas kung mayroon man at ano po ang naging tugon sa kanila?

COMELEC DIR. DAVID: Opo. Out of po doon sa 7 regions that participated, wala naman pong nakitaan na mayroong ganoong naging problem, na hindi po pumasa sa ating temperature check – mukhang nakaboto naman po lahat. Kung mayroon pong na-deny po siya ng vote niya isang incident po is because iyon pong napuntahan niyang clustered precinct is hindi po talaga iyong lugar niya na kung saan siya dapat bumoto.

So, that particular voter was advised to proceed doon po sa talagang cluster precinct or kung hindi po iyon kasali sa ating election, kasi he was not instructed to proceed with the voting, iyon lang po. Pero as regard sa temperature check, mukhang pasado naman po lahat dahil wala po tayong na-receive na report.

USEC. IGNACIO: Opo. Ayon po sa ulat ay nagkaroon din ng kaunting problema pagdating daw po sa size ng balota. Binabanggit po ninyo kanina na hindi kaagad kinain ng machine at kinailangan pang gupitin ninyo iyong magkabilang gilid. So, papaano po ang adjustment po na gagawin dito, Attorney?

COMELEC DIR. DAVID: Opo. Iyon nga po, isa iyon sa mga naging problem kahapon na talagang pagtutuunan ng pansin ng Comelec. Ang siste po is, medyo nag-expand po iyong ating balota dahil yata sa weather o iyong temperature. Ginawa nga nila is trinim (trim) nila iyong balota. So, iyon po, ipapaabot po natin iyan sa mga kinauukulan doon sa COMELEC para ma-address din po iyan pagdating sa talagang eleksiyon na. Kasi we cannot afford naman po na magkaroon tayo palagi nang ganoong klaseng problema that we have trim iyong ating mga balota.

USEC. IGNACIO: Opo. Atty. David, may tanong lang po iyong ating kasamahan sa media ano po. Tanong po ni Sam Medenilla ng Business Mirror. Ito po iyong tanong niya: May na-identify po ba ang COMELEC na transmission problems sa typhoon hit areas like Leyte? If yes, ilan po kaya ang nasabing incidence and how is this being addressed by COMELEC?

COMELEC DIR. DAVID: Teka lang po, may particular po kasing lugar na binanggit. Iyon po naman sa transmission, because ang naging report po namin is lahat naman po nakapag-transmit, though may mga areas po na hindi agad nakapag-transmit kasi iyong unang ginamit nilang modem is iyon nga laging failed. But when they tried to use the other one, naka-transmit naman po sila. So in fact may mga areas po tayo kahapon na naka-experience sila ng hindi magandang weather, may typhoon-like rain nga daw po silang na-experience but then they were still able to transmit the results po successfully. So, wala naman pong naging, iyong mga naging aberya na-address naman po kaagad, nasolusyunan nila.

USEC. IGNACIO: So, natukoy na po ng COMELEC kung saan po talaga kailangan iyong improvement ano po, at possible po bang masundan pa itong mock elections para talagang matiyak na maayos ang halalan sa gitna po ng pandemya?

COMELEC DIR. DAVID: Wala pa pong plan for another mock elections. But definitely, lahat po ng observations na na-observe ng COMELEC at iyong ibang observers din natin kagaya rin ng LENTE, PTCRV, NAMFREL na nag-report din naman po sa amin ng kanilang observations ay iyon po, tututukan naman ng COMELEC iyan para ma-address siya at sa panahon ng mismong election natin, iyong totohanan na ay prepared po tayo sa mga ganiyan. So, we will having iyong ating mga contingencies para kung mayroon man, we know what to do na po and what to expect.

USEC. IGNACIO: Opo. Maraming salamat po sa inyong impormasyon at panahon, Director Eliza David ng Commission on Elections. Stay safe po.

COMELEC DIR. DAVID: Thank you rin po, Ma’am, ingat din po kayo. Salamat po.

USEC. IGNACIO: Walang patid po ang pagpapaabot ng tulong para sa mga kababayan nating naapektuhan ang kabuhayan dahil sa pandemya. Puntahan po natin ang mga taga-North at South Cotabato, ang sinadya ng Outreach Team ni Senator Go para mamahagi ng assistance sa mga apektado.

[VTR]

USEC. IGNACIO: Kasabay sa pagsalubong ng Bagong Taon, ang tagubilin sa mga pulis ng Baguio [City] na maging alerto at mapanatili ang kaayusan sa kanilang kinasasakupan. Narito po ang report ni Eddie Carta ng PTV-Cordillera.

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Samantala, mas pinaigting ng Davao Region ang pagpapatupad ng minimum health protocols, particular po sa mga beach resorts na inaasahang pupuntahan ng mga pamilya ngayong peak season. Ang detalye sa report ni Hanna Salcedo ng PTV-Davao.

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: At iyan po ang mga balitang at talakayang tampok namin ngayong araw. Ang public Briefing ay hatid sa inyo ng iba’t ibang sangay ng PCOO sa pakikipagtulungan ng Department of Health at kaisa ng Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas (KBP).

Mga kababayan, dalawang tulog na lamang po at goodbye 2021 at hello 2022 na. Paalala po sa lahat, sama-sama po nating salubungin nang ligtas at payapa ang Bagong Taon. Harapin natin ito ng may pag-asa at masayang simula. Mag-ingat po tayong lahat.

Muli, ako po si Usec. Rocky Ignacio at ito ang Public Briefing #LagingHandaPH.

##

—
News and Information Bureau-Data Processing Center