USEC. IGNACIO: Magandang umaga, Pilipinas. Samahan ninyo kaming muli sa isa na naman pong programa para ibigay po ang mga mahahalagang issue na dapat pong malaman ng taumbayan, kasama po natin ang ating mga pinagkakatiwalaang miyembro ng mga ahensiya ng pamahalaan at ito po ang Public Briefing #LagingHandaPH. Ako po si Usec. Rocky Ignacio ng PCOO.

At makakasama po natin maya-maya lamang sa programa sina Senate President Vicente Sotto III; Philippine Ambassador to China Jose Santiago Sta. Romana; at si Dr. Butch Ong ng OCTA Research Team.

Kung mayroon pong kayong mga katanungan sa kanila ay maari po kayong mag-comment sa ating live streaming ng ating programa sa PTV, Facebook at YouTube account.

Samantala, sa una pong balita: Bukas po si Senator Bong Go sa pagkakaroon din ng P10,000 Ayuda Bill sa Mababang Kapulungan pero aniya hindi na kailangan pong hintayin na magbalik sesyon pa ang Kongreso para mabigyan lamang po ng kinakailangang amelioration program ang ating mga kababayan. Ang detalye, panoorin po natin dito:

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Samantala, magbabalik po ang #LagingHanda maya-maya lamang.

[COMMERCIAL]

USEC. IGNACIO: Nagbabalik po ang Public Briefing #LagingHandaPH. Upang pag-usapan ang mga hakbang ng mga mambabatas sa iba’t ibang isyu na kinakaharap ng bansa, makakausap po natin si Senate President Vicente Sotto III. Magandang araw po, Senate President.

SEN. SOTTO: Magandang araw sa iyo, Usec. Rocky. Magandang araw po sa inyong lahat.

USEC. IGNACIO: Nito pong Miyerkules, Senator, naghain po si Senator Pacquiao ng Senate Bill # 2123 o 335 billion pesos stimulus package na layon daw pong magbigay ng suporta sa ilang mga kababayan natin sa patuloy na epekto ng COVID-19 pandemic. Sa pagkakaalam po ninyo, ano raw po ang magiging kaibahan nito sa Bayanihan III na isinusulong din po sa Lower House? At iyong pangangailangan ba nito ay hindi pa ba maa-address doon sa kasalukuyan daw po nating national budget, Senator?

SEN. SOTTO: Ang tingin ko dito, hindi masyadong nagkakaiba. As a matter of fact, siguro mga four or five major provisions of both bills, iyong Bayanihan III at saka iyong Expanded Stimulus package ni Senator Pacquiao na pinayl on behalf of the Senate ay halos nagkakapareho. Ang mga salient features kasi niyan, iyong social amelioration to impacted households, tapos iyong capacity building for impacted sectors, mga tinamaan; tapos iyong wage subsidies, pare-pareho iyan; mayroon din sa Senate bill iyan, iyong capacity building for agricultural products; and then, internet allowance for teachers, mayroon din doon.

Mayroong mga ilang provision doon sa Bayanihan III ng House na wala pa doon sa Senate version. Pero hindi ako magtataka kung ito mahalaga ay maisasama rin doon sa amin. So later on, baka matawag ding Bayanihan III iyong Senate bill 2123 ng Senado. The way it looks now, hawig naman, medyo palagay ko ay hindi magkakalayo iyon.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, hindi raw po diumano ini-entertain ng ilang senador ang Bayanihan III sa upper chamber, tama po ba ito? Pero ano naman po kayo iyong magiging pagtanggap nila sa panukalang ito ni Senator Manny Pacquiao?

SEN. SOTTO: Palagay ko hindi naman ganoon talaga. Baka hindi lang nakakarating pa sa mga karamihan ng mga miyembro namin kung ano ang laman ng Bayanihan III. Kasi katulad noon, kasama rin doon iyong favorable credit terms eh para sa MSMEs, ano iyon, mahalaga para sa mga ibang senador iyon.

Ang dating lang kasi is parang iyong Bayanihan III ay parang Bayanihan II lang ay extension, in-extend iyong Bayanihan II. Kaya siguro mayroong ganoon na pananaw at hindi pa napag-aaralang mabuti iyong laman ng Bayanihan III.

Ngayon, dito naman sa Senate version ngayon ng bill ni Senator Pacquiao, ano na iyan, palagay ko mas mapapag-aralan ng mga kasama namin iyan, papaliwanagan natin. Hindi nakakapagtaka kung magkakaroon ng parang merger ng Bayanihan III at saka ng Expanded Senate Stimulus Package na tinatawag.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero, Senator, sa tingin ninyo po ba ay kakayanin ng pamahalaan na suportahan itong budget na ito na kakailanganin sakali nga pong magkaroon nga, ito pong sinusulong na stimulus package po?

SEN. SOTTO: Well, sa Senado, 335 billion iyong proposal ni Senator Pacquiao; iyong House version naman na Bayanihan III, 420 billion. I’m confident na ito ay kayang pondohan ng gobyerno sapagkat kung tutuusin eh even last year and the years before, hindi nakakapagtaka iyan, alam ng Department of Finance iyan at kabisado rin namin sa Senado na binabanggit namin every session na marami tayong unused na budget eh. Nag-a-average yata ng mahigit 400 billion a year iyong unused eh. Eh mayroon pang mga, hindi natin maiiwasan na may mga wastage. So kung talagang maghihigpit tayo ng sinturon or ilalagay lang sa tama kahit huwag maghigpit ng sinturon kung hindi, ilagay lang sa lugar. Kayang pondohan iyan sa kasalukuyang appropriation or sa parating na appropriation para sa 2022.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, dahil daw po sa tumataas na kaso ng COVID-19 sa mga Senate staff, plano raw po ninyo na mag-procure ng 5,000 doses ng vaccines sa Gamaleya Institute, tama po ba ito? Para raw po muling magbalik sa normal ang operasyon ng Senate by May? Bakit daw po Sputnik V, Senator, ang inyong nagustuhan? At kailangan ninyo pa rin bang pumirma ng tinatawag na tripartite agreement kasama po sina Secretary Carlito Galvez tungkol dito, Senator?

SEN. SOTTO: Well, magpapaalam pa rin sa IATF, iyon iyong arrangement eh ng tripartite. Iyong pagkakabanggit ng Gamaleya o ng Sputnik, si Senator Migs Zubiri ang nag-suggest niyan. Ang suggestion naman ni Senator Lacson, what is readily available sapagka’t mayroon nang padating, hinihintay lang iyong EUA na tinatawag, ay iyong Sinopharm. So hindi naman confined siguro doon. Baka kung talagang papalarin kami ay baka mayroong dumating na pareho, iyong Sputnik at saka iyong Gamaleya.

Ngayon, kung magtatanong iyong iba bakit iyong Senado nauuna? Hindi po kami; iyong mga empleyado namin sapagkat iyong mga empleyado po namin kung tutuusin ay nandudoon po sa tinatawag na frontline personnel in essential services; wala pong budget ang gobyerno at hindi ho magkakaroon ng budget ho kung hindi papasa sa Senado. At wala po kaming magagawang trabaho, kaming dalawampu’t apat kung wala pong mga empleyado at iyong mga iba’t ibang mga departamento ng Senado ay makakapasok. Sa ngayon ay lockdown, semi-lockdown sapagkat nagkasunud-sunod nga eh. Kung hindi ako nagkakamali, bago kami mag-break, ang total na sa buong Senado – mula pa naman noon hanggang ngayon – nasa mga mahigit dalawampu’t apat na eh ang nag-positive eh, eh kasi napipilitan kaming magpapasok pa rin ano.

Bagama’t very strict na kami sa health protocols namin sa Senado, kahit sa aming mga empleyado strict kami sa health protocols pero ganoon pa man, pag-uwi ng bahay, pagpunta sa iba’t ibang lugar, hindi makakaiwas na magkakaroon ng problema sa COVID eh. So tingin namin, hindi naman namin sinasabing i-priority sila agad. Siyempre iyong frontline health workers muna ng Senado. Mayroon kaming medical services eh, sila muna iyong mga mangunguna. At saka hindi naman iyon ‘ika nga eh bukas na bukas din. Pinaplano pa lang at padating pa lang at hopefully dumating nang maaga katulad noong nangyayari ngayon doon sa mga [garbled] natin.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, kasi malinaw nga po iyong palagiang sinasabi ng Department of Health na dapat po talaga ay masunod iyong priority list. Pero malinaw din naman po iyong sinabi ninyo, iyong sa medical frontliner po nang nasa Senado ninyo ang gusto ninyong unahin.

SEN. SOTTO: Oo, uunahin pa rin sila saka pa lang isusunod iyong mga empleyado na kasama doon sa tinatawag nating frontline personnel na essential services. Pang-apat iyon doon sa listahan ng binigay ng IATF na kung ang una ay health care workers, pangalawa iyong mga senior citizens, pangatlo iyong mga persons with comorbidities, pang-apat iyon frontline personnel na essential workers. Eh iyong mga empleyado ng Senado, classified sila doon sa parte na iyon.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, ano naman daw po iyong masasabi ninyo dito sa isyu ng mga mayors at iba pang government officials na nauna na pong nabakunahan kahit po wala dito sa tinatawag nating priority list?

SEN. SOTTO: Mayroon kasi diyang mga pananaw na hindi maayos, ano. So whatever it is, ako ang tingin ko, they are under the jurisdiction ng DILG. So nasa kamay ng DILG ngayon kung papaano nila tatanggapin iyong mga nangyaring iyon at kung anong plano nilang gawin sa kanila. Sapagkat kami sa Senado, hindi naming [alam], ako personally, hindi ko alam kung ano ang sitwasyon nila. Kung iyon ba ay natapos na iyong mga pag-vaccinate nila ng mga health workers tapos may sobra o nagpauna sa linya, hindi ba?

Then again whether it’s a governor, mayor, barangay captain or officials, barangay officials or provincial or city municipal officials, lahat sila under the jurisdiction of the DILG. So palagay ko sila ang magandang tumingin kung ano ang dapat gawin sa nangyaring iyon.

USEC. IGNACIO: Opo. Tungkol naman sa ‘di umano’y pamumulitika ano po, Senator, dito sa usapin ng bakuna. Posible po ba na isa ito sa mga nagiging dahilan daw po kaya nagkakaroon ng delay iyong ating pagbili o pagkakaroon ng bakuna?

SENATOR SOTTO: Pulitika? Baka hindi maaring dahilan siguro iyon kaya nadi-delay. Ang delay siguro nangyayari doon una sa mga hindi pagkakasundo; pangalawa, doon sa mga nabibintang na ‘ika nga eh hindi nakakilos agad na dapat eh mga [garbled] natin sa gobyerno na hindi kaagad kumilos or nag-aabang. Palagay ko iyong pulitika would be number 4, number 5 sa dahilan kung bakit delayed tayo.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, almost 10,000 na po ang COVID cases na naitala po natin kahapon ano po, Senator. Sa isang panayam nabanggit ninyo daw po na wala kayong nakikitang ibang presidente na maitatawid ang bansa na ito in an ideal way kundi si Pangulong Duterte. Paano ninyo daw po nasabi ito, Senator?

SENATOR SOTTO: Palagay ko—hindi ko natatandaan [garbled] kasi noon eh. Ang sinabi ko, ang natatandaan ko na nabanggit ko is pagka iyong mga ganitong klaseng pandemic, kailangan natin ng decisiveness, a strong arm rule na pagka may sinabing dapat gawin ang gobyerno ay dapat… mga kababayan natin. Something to that effect and perhaps they considered President Duterte na isa sa mga ganoon sapagkat iyon ‘yung nangyayari sa Singapore, sa Taiwan, sa Vietnam – kung ano sabihin ng gobyerno, sumunod sila.

So siguro kailangan natin ng decisiveness so maaring ganoon ang konteksto noong—siguro ng inaako nila sa akin na bagay si Presidente Duterte na siyang namumuno pagka ganito sapagkat very decisive siya, ini-expect namin na ‘ika nga eh [garbled] pagpapatupad nito ay ipagpatuloy niya o patigasan niya kung talagang kailangan ng ‘ika nga eh mapasunod natin iyong mga kababayan natin sa mga bagay-bagay.

Kaya lang kailangan din natin si President Duterte para pasunurin iyong mga government officials natin kasi kaya umaangal iyong mga kababayan natin ano, ‘pag sinabi natin, “Ito parang ano ‘to eh, kailangan nito sumunod tayo…” ganito, ganito, ganiyan… konting tiis. Eh pagkatapos makikita nila mga government officials ang nagba-violate ng health protocols kaya sila nagagalit. Kaya siguro ang konteksto noon eh ‘ika nga eh kailangan natin ang decisiveness ni President Duterte.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, hindi daw po basta-basta maaaring buwagin iyong IATF dahil ito daw po ay niri-require ng batas sa panahon na may pandemya gaya po nitong COVID-19. If ever po daw na papalitan ng health officials ang mga namumuno sa IATF, may mga rekomendasyon po ba kayo kung sino iyong mga puwede pong humalili sa mga opisyal natin?

SENATOR SOTTO: Wala. Iyong pagkakasabi ng isa sa mga senador, si Senator Imee kung hindi ako nagkakamali nagsabi na dapat buwagin na lang iyan. Alam mo hindi malayo iyon doon sa madalas natin naririnig din ‘pag dissatisfied iyong mga kababayan natin. May kolumnista diyan o mayroong reporter diyan or kritiko diyan sasabihin buwagin na iyong Kongreso, wala namang ginagawa iyan – mga ganoon. [Garbled] medical or mga nakakaintindi ng medisina sa IATF sa leadership nito dagdagan natin. Siguro iyon ang mga naiisip ko ngayon.

Tatanungin mo ako sino, wala akong alam. Ang pinakamagaling na doktor na alam ko namayapa na eh, namayapa na eh – iyong nanay ko. [laughs] So hindi ko dapat irekomenda na ‘ika nga eh makasama nila or pumalit sa kanila.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, bigyang-daan lang po natin iyong tanong ng ating kasamahan sa media. May mga nagpadala po ng tanong para sa inyo. If I may po, babasahin ko po ano po. Tanong po ni Leila Salaverria ng Daily Inquirer: Puwede po pa-clarify nasa anong stage na iyong plano ng Senate na bumili na ng vaccine at kung nakausap ba ang IATF kung nagkaroon daw po ba ng approval na?

SENATOR SOTTO: Siguro nasa first base, kumbaga sa football first base kasi idea ‘to, sumang-ayon ang mga kasama namin. Nagpasabi kami ngayon na si Secretary Galvez ay timbrehan ano. So iyong medical services namin ay naghahanda rin ng parang formal request.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, may tanong pa rin po iyong ating ibang kasamahan. Mula pa rin po kay Evelyn Quiroz ng Pilipino Mirror: In an interview po ay sinabi ninyo na you are not worried about the presence of the Chinese military in the West Philippine Sea because of Manila’s defense treaty with its longtime ally, the United States. Must the Philippines always rely on another country and not on its own military to protect its sovereignty?

SENATOR SOTTO: We’re forced to good. Eh [garbled] ganoon kalakas iyong ating Sandatahang Lakas para sumagupa sa ganoong kalaki at kalakas na sandatahang lakas. ‘Pag tiningnan mo ang lakas ng mga army ng buong mundo ano, iyong kapitbahay natin nasa [garbled]. Kung hindi ako nagkakamali nasa top 10 eh. Eh tayo baka nasa mga number 70 o 80 ano. Eh oo bakit hindi, eh matapang tayo, may lahi tayo ni Andres Bonifacio ‘di laban nang laban; pero iba iyong mayroon kang ilalaban talaga. Eh anong ilalaban natin? Iyong Mutual Defense Treaty [garbled].

Ang nakalagay doon ano at kaya nabanggit ko noon iyon. Kahit isang maliit na bangka o barko na pag-aari ng gobyerno ‘no na nagkaroon ng aggression from any country other than the United States, the USA Mutual Defense Treaty kicks in automatically, ganoon iyon eh. So talagang komportable ako doon, I rely on that.

And then of course ano looking back ha, tingnan [garbled] ano. Noong panahon noong araw pa ang number one trade natin China eh, ba’t ‘di nila naisip na sakupin tayo noong panahon ng bago pumasok ang mga Kastila, bago dumating sila Magellan ka-trade na natin sila eh. O eh sinakop tayo ng Kastila o pagkatapos noon pumasok ang mga Amerikano, nandiyan pa rin ang China eh, hindi pa rin naisipan tayo sakupin eh ‘di ba? O dumating iyong mga Hapon, ganoon pa rin ‘di ba, o sinakop tayo… o pagtapos noon nagkaroon ng gulo, nagkahiwalay sila, lumipat sa Formosa na Taiwan na ngayon ano.

O puwedeng dito nagpunta eh ‘di ba? Pero hindi, walang planong sakupin tayo, ganoon ang pananaw ko kaya komportable ako. Well that’s my opinion of course and I’m sure there are others who [garbled]. But tama iyong diskarte ni President Duterte, eh kung worried tayo sa China na baka ito ay balang araw ay maging kaaway natin or kaaway natin, tama iyong diskarte niya – you keep your enemies close to your chest, [laughs] hindi ba?

Eh keep your enemies [garbled] ganoon kaya kinakaibigan natin iyon. Pero hindi natin aalisin iyong pakikipagkaibigan natin sa Amerika na longtime na kaibigan na natin na napakatagal nang panahon. Iyon naman ang [garbled]—I stand corrected ha, the top powerful armies per fact is US is number one, number two is Russia, number three is China. Eh papaano tayo? [laughs] Kaya iba na iyong kasangga natin iyong number one hindi ba?

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, pasensiya na po, may tanong pa rin po ang ating ilang kasamahan sa media. Tanong ni Rida Reyes po ng GMA News: Yesterday po, President Duterte has recommended to Congress the increase in minimum access volume for pork by 350,000 metric tons in addition to the current 54,210 metric tons for 2021. Susuportahan po ba ng Senado ang hakbang na ito? At ito ba ang nakikita nating solusyon para raw po matugunan ang tumataas na presyo ng baboy sa merkado?

SEN. SOTTO: I want to be clarified on that ‘no. Pero magbibigay na rin ako ng aking reaksiyon, pero una sa lahat, gusto kong i-clarify kung bakit inirirekomenda sa Kongreso. Bakit sa amin irirekomenda? We are on a break. Puwede nilang gawan iyan ng executive order habang kami ay nasa break. That’s the rule.

Ngayon, siguro baka gusto niyang ipasa sa amin para sa pagdating ng Mayo, May 17 pagbalik namin, all right. So I’m saying, I’m guessing ano, diyan sa sinabi ninyo kaya kina-clarify ko muna bakit pinadala sa amin. Wala akong nakakausap sa executive department to that effect kung bakit nirirekomenda sa amin. Ngayon, going to the content or the context of the proposal, mayroon kaming resolusyon na pinasa eh sa Senado na pinadala namin sa Presidente na kung maaari ay huwag naman. Kung tataasan natin, okay lang, payag kami pero huwag ibababa ang taripa. O kung gustong itaas, okay itaas, pero huwag ninyong ibababa ang taripa na 30 to 40% ang taripa eh. Eh mayroong proposal na ibaba – huwag naman. Para nating binigyan ng death sentence iyong mga local hog raisers natin ‘di ba.

Kaya [garbled] ayon doon sa mga liderato at doon sa asosasyon ng mga hog raises, kapag tinaas iyong MAV, magkakaroon ng oversupply ng pork sa buong [garbled]. Eh ang mabigat doon, nag-oversupply ka na, pagkatapos binaba mo naman iyong taripa – mawawala ang kita ng gobyerno diyan. Kaya iyon iyong resolusyon namin na pinadala kay Pangulong Duterte na huwag naman ibababa iyong taripa.

Iyong pagtaas, medyo [garbled] MAV ‘no, iyong minimum access volume—o maximum ba? Maximum access volume, pinag-uusapan munang mabuti iyan. Pero sa ngayon, baka nga magkaroon ng oversupply. And then again ano, as I said, suggestion, huwag namang ibababa ang taripa.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator, sunod pong tanong niya iyong rekomendasyon ng ilang senador daw po para tugunan ang supply sa baboy, mag-declare ang Pangulo ng state of national calamity dahil sa African Swine Fever. Ano raw po ang posisyon ninyo dito bilang Senate President?

SEN. SOTTO: Wala kaming statistics eh. Ako, I do not have the statistics with me. But if it’s necessary, then I will support it.

USEC. IGNACIO: Opo. Senator Sotto, nagpapasalamat po kami sa inyong naging panahon po dito sa ating Public Briefing #LagingHandaPH. Humihingi po ako ng paumanhin kasi po nagkakaroon kami ng difficulty po sa ating internet connection.

SEN. SOTTO: Okay po.

USEC. IGNACIO: Kami po ay nagpapasalamat sa inyong panahon. Baka po mayroon pa kayong gustong sabihin sa ating mamamayan, Senator Sotto, bilang paalala na rin po kasi talaga namang tumataas na naman iyong kaso ng ating COVID-19, Senator?

SEN. SOTTO: Salamat. Una sa lahat, salamat sa pagkakataon na ito, sa iyo, Usec. Rocky. Marahil naaalala mo, noong—hindi! Baka mabibisto ang mga edad natin kapag nabanggit kong magkakasama tayo sa Channel 13 noong araw.

USEC. IGNACIO: [Laughs] Natawa naman ako.

SEN. SOTTO: Sana sa mga kababayan natin, basta kung ano itong mga ‘ika nga ay kailangan na health protocols na gawin, gawin natin. Iwasan natin iyong relaxed. Medyo naging relax tayo during the Christmas season eh, and then after the Christmas season nag-carry over. Nag-carry over ang tingin ko eh. So, huwag muna, medyo higpitan pa natin nang kanti, ingat tayo. Ingat sa mga dapat nating [garbled] tayo ay magma-mask, kung ano iyong mga sina-suggest na sinasabi ng gobyerno, ito naman ay kadalasan ay nasa lugar, susundin natin. At saka ‘ika nga eh, tayu-tayo mismo ang magtulungan. Huwag tayong makakalimot magdasal. Ipagdasal natin sa Panginoon [garbled] sapagka’t sabi nga sa Psalm 91, isang kalabit lang ng Panginoong Diyos, talo iyang COVID-19 na iyan.

So mabuhay kayo! Mabuhay tayong lahat! At maraming salamat po.

USEC. IGNACIO: Opo. Salamat po, Senator Sotto. Ang amin pong programa ay lagi pong bukas sa inyo, ano po; sabihan ninyo lang kami. Salamat po sa inyong panahon, Senator Vicente Sotto III.

SEN. SOTTO: Thank you. Thank you.

USEC. IGNACIO: Opo. Samantala, bibigyan-daan naman po natin ang ilang mga report na nagpaabot po ng tulong ang team ni Senator Bong Go sa mga magsasaka at public market vendors na biktima ng Bagyong Ulysses sa Nueva Vizcaya na lubhang apektado ang kabuhayan dahil sa COVID-19 pandemic. Panoorin po natin ito:

[VTR]

USEC. IGNACIO: Samantala, magbabalik po ang Public Briefing #LagingHandaPH.

[COMMERCIAL BREAK]

USEC. IGNACIO: Nagbabalik po ang Public Briefing #LagingHandaPH. Bukod po sa update sa China-made vaccines, makikibalita rin tayo tungkol naman po sa namataang dalawandaang militia Chinese vessel sa Julian Felipe Reef na bahagi po ng ating Exclusive Economic Zone. Ano nga ba ang hakbang na ginagawa ng ating embahada doon sa China para maiparating ang hinaing ng bansa. Sa isyung iyan, makakausap po natin ngayong umaga si Philippine Ambassador to China Jose Santiago Sta. Romana. Good morning po, Ambassador.

AMBASSADOR STA. ROMANA: Good morning, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Ambassador, welcome back po ha. Dito po muna tayo sa mainit na usapin sa Julian Felipe Reef. Nag-demand na po ang DFA, tama po ba ito, sa China na i-pullout ang kanilang militia vessels sa Julian Felipe Reef. Pero ayon po sa ating Armed Forces of the Philippines wala pong gumagalaw sa bahaging iyon ng West Philippine Sea. So, ano na po iyong tugon ng bansang China sa ating diplomatic protest?

AMBASSADOR STA. ROMANA: Ganito ang nangyayari ‘no, naghain na tayo ng tinatawag natin na diplomatic note, note verbale na pinu-protest natin iyong halos dalawandaang barko ng Tsina na nandoon. Tapos sinundan ito ng isang statement ng DFA din, nasa website ng DFA na niri-reiterate iyong call ‘no na umatras itong mga barkong ito, umalis doon dahil bahagi ito ng ating EEZ. Tapos nagkaroon ng pag-uusap din ang Presidente sa isang social call ni Ambassador Huang diyan sa Manila ‘no. Sa Tsina rin, mayroon kaming mga discussions, diplomatic exchanges to reiterate this message.

So now ang importante ay ma-monitor at sundan kung ano ang mga gagawing hakbang ng Tsina ‘no. Kasi ang pahayag nila ay—according to them they are seeking shelter from bad weather ‘no so we’re waiting na ito ay isang temporary phenomenon. And so our goal is to monitor and to see what the movement will be on the ground because they assure us na hindi ito isang permanenteng sitwasyon, that this is not a—that these boats, they’re denying na militia ito.

Pero alam mo ang leksiyon natin dito is we have to be vigilant. Vigilance is the price of sovereignty and that’s why importante iyong tinatawag nating surveillance at monitoring. Tingnan natin kung ipapatupad nila ito. Ngayon ang gusto kong balikan dito, on the one hand we have to heighten our vigilance. On the other hand, we don’t have to panic ‘no.

Kung natatandaan natin noong mga dalawang taon na ‘no, 2019 nangyari rin ‘to eh, first half of 2019 pero noon nangyari sa Pag-asa, iyong tinatawag nating swarming of Chinese militia or Chinese fishing boats. Nagkaroon din tayo ng protesta, nagkaroon ng diplomatic exchange. As a matter of fact pumunta pa si Presidente dito, nakausap pa si President Xi tapos nagkapaliwanagan at through diplomacy ay nagkalinawan tapos overtime nakita natin na unti-unting nawala or nabawasan iyong mga Chinese ships doon at tumuloy na sila kung anuman ang dapat nilang gawin na fishing or whatever they had to do.

So I look at this as a situation that we should be concerned with but we don’t have to panic about and we should just exercise a high degree of vigilance, a high degree of monitoring and see what happens on the ground. I expect that this matter can be resolved with an abundance of diplomacy and given the friendly relations between the Philippines and China and they’re assurance that this is not a permanent situation that is what we expect ‘no.

Ang ayaw nating mangyari dito, na nandiyan na sila permanente or magiging occupation o reclamation iyan ‘no, iyon ang iniiwasan natin. Kaya sa pag-uusap nagkalinawan naman na—kasi sa punto natin, ito ay bahagi ng ating EEZ at dahil dito iyong fishing, iyong whatever puwedeng freedom of navigation, puwede kang dumaan ‘no and if you seek shelter, as long as it’s temporary; so iyon ang tinitingnan natin ngayon.

USEC. IGNACIO: Opo. Ambassador, bigyang-daan lang po natin iyong tanong ni Evelyn Quiroz if I may, ng Pilipino Mirror. Ito po ang tanong niya: The Philippines filed a diplomatic note against China last month over the passage of a law that allows the Chinese Coast Guard to fire on foreign vessels. You recently said that China has reassured that they are not targeting the Philippines or any other country in the implementation of their controversial new Coast Guard law. Given the penchant for Chinese duplicity, how can you say in all honesty that China will exercise restrain when their actions are never in accord with that they say?

AMBASSADOR STA. ROMANA: Simple lang ang sagot diyan eh. Nagpaputok na ba sila? Mayroon na bang tinamaan sa ating barko? Sa pagkatanda mo ‘no, mayroon na bang nangyari? Kung may nangyari, nagprotesta na or pinublish na iyan.

Ang attitude natin ay dapat ganito, we take them on their word and then we verify iyong behavior. Kung mayroong discrepancy and then we hold them accountable. Kaya kung sinasabi nila hindi ito aimed sa atin, handa pa rin tayo dapat doon sa tinatawag kong high degree of vigilance. It does not mean we should relax or we should take their word for it and believe it. But rather iyong—the old saying goes in diplomacy and politics: trust but verify. So iyon ang attitude natin going forward.

We have expressed our objection in terms of the language of the law. I have read the law, hindi naman sinasabi doon sa first instance papaputukan ka kaagad eh. Kung hindi ka nagkaroon ng isang komprontasyon, it is possible. But I think the key here is that we maintain high vigilance and we take them on their word but we verify and we exercise a high degree of vigilance.

USEC. IGNACIO: Opo. Ambassador, ano naman daw po ang komento ninyo dito sa inilabas na report ng US-based tech na may massive construction na nangyayari sa Subi Reef at maari daw pong nagagamit ang mga barkong ito sa mga pagawain doon. Ni-raise na rin ba natin po daw iyong concern na ito sa gobyerno ng China?

AMBASSADOR STA. ROMANA: This matter is a matter being studied by DFA ‘no and I think they will come to a decision on this point based on study. Kasi one is to see what is there and the other one of course is to observe what it will be done.

Now we have to understand ‘no, we have to see matagal na nating pinrotesta iyong construction ng artificial reclamation or artificial island sa Subi Reef, katabi lang iyan ng Pag-asa at ito ay isang continuation noong pangyayaring iyan kaya we have to observe it—ito ha, high degree of surveillance na kailangan. Ano ba talaga ang gagawin dito ‘no.

Matagal na kasi iyong artificial reclamation na iyan and we tried to resolved it. There will be discussions, diplomatic discussions that are being planned to discuss these issues of concern and we hope to bring this up as one of the issues with China.

USEC. IGNACIO: Okay. Ambassador ayon po sa dating Supreme Court Justice, pampakalma daw po sa isyung ito ang donasyong bakuna ng China. Ano po ang masasabi ninyo dito? Totoo po ba ng isinusuko natin ang claim sa West Philippine Sea kapalit daw po ng donasyon ng bakuna?

AMBASSADOR STA. ROMANA: [Garbled] we want to repeat that – no way. Ang patakaran natin sa Tsina ay tinatawag kong dual track. On the one hand, iyong issue na puwede tayong magkaroon ng kooperasyon, we move forward, we fast track it and that includes iyong tinatawag nating cooperation on pandemic response. Kasali diyan iyong cooperation sa vaccine.

Gusto ko nga sabihin dito na sa Lunes darating iyong first procurement – hindi na donation – procurement by the government from Sinovac, 1 million doses of vaccine. So iyan, walang issue diyan; hindi iyan kakabit sa sovereignty issue. Kung ang plano ng China ay palambutin tayo, pinapakita nga natin ngayon na walang koneksiyon iyan—this is the other track on issues on issues where we have differences or disputes on issue of sovereignty and sovereign rights, we stand our ground and we protest when we need to. We push back when we need to.

So, look at it as two separate tracks that we proceed on, hindi one track, otherwise, magiging one-track mind ang pag-iisip mo. At iisipin mo, dahil kumukuha ka ng bakuna, nagkakaroon kayo ng kooperasyon sa bakuna na ibibigay naman ang sovereignty – no! This is exactly the distinguishing mark of our policy where we cooperate where we can, but we stand our ground where we should; and that’s what we are doing now.

USEC. IGNACIO: Opo. Ambassador, may update na rin po ba tayo sa iba pang Chinese vaccines na balak pong i-procure ng bansa katulad po ng Sinopharm? Hindi pa rin daw po kasing umuusad ang EUA application nito sa FDA?

AMBASSADOR STA. ROMANA: Okay, let me explain ‘no. Una, I’d just want to clarify itong Sinovac. Kahapon lang, my staff sa embassy led by, of course, Secretary Winston Almeda who is the head of our economic section, went to the Sinovac storage facility to inspect iyong one million doses na to be shipped to the Philippines sa Monday. May darating na Philippine Airlines flight at darating iyan sa Lunes.

After that, every month, ang plano ng gobyerno is roughly one to two million doses every month from Sinovac, almost every month, for a total of about 25 million until by the end of the year ‘no. So iyon ang inaasahan natin.

Tungkol sa Sinopharm, we are in discussion with Sinopharm on the EUA. Kasi ang problema dito, I think, Sinopharm unlike Sinovac … ang Sinovac kasi mayroon na silang local partner, mayroon silang local distributor. Ang Sinopharm, kailangang linawin kung sino ang kanilang local distributor, at mayroong ilang grupo ang nagsasabi na sila ang mga distributors. Pero, iyon na nga, ang kailangan kasi, to file an EUA and then you need data that the FDA can examine para mabigyan ng EUA. So we’re trying to facilitate, the Philippine embassy in Beijing is doing its job in facilitating iyong communication between iyong DOH and Sinopharm, as well as iyong IATF and Sinopharm. Pero nauuna ang Sinovac.

Also another reason is because, alam mo malaki ang demand sa Sinopharm dito sa China. Iyong embassy and other foreign diplomats, as well as other foreigners in China, inumpisahan na iyong bakuna dito last week. Ang binakuna sa kanila ay iyong gawa ng Sinopharm. So there is a big demand within China, tapos ano rin sila, ang dami rin nilang market sa Europe, sa Middle East, sa Latin America. Kaya ano ito, it’s where on the one hand, both companies – Sinovac and Sinopharm – are ramping up their production; on the other hand, the demand is quite high both domestically in China and internationally. Kaya nauuna nga ang Sinovac pero we hope makakahabol ang Sinopharm but we need to facilitate closer contacts so that iyong EUA and the necessary data for getting an EUA, they can submit as quickly as possible. Medyo nahuhuli lang sila.

USEC. IGNACIO: Opo. Ambassador, mayroon lang pong pahabol na tanong sa inyo si Leila Salaverria ng Daily Inquirer. Basahin ko na lang po: Is the Ambassador looking at a timeframe within which it expects the Chinese ships to leave Julian Felipe Reef? And what will be the country’s move if there is no indication that the Chinese ships will leave the area?

AMBASSADOR STA. ROMANA: Our experience in dealing with China on this issue is, as I said, two years ago, around Pag-asa. Nangyari na ito eh, at that point almost what, a hundred sixty? It’s not too far from 200. Pero nag-comply tayo, nag-protest tayo, dinaan sa diplomacy at after some time, pumunta pa nga ang Presidente because there was a visit then, so from our experience, then the numbers diminished. I don’t want to give a timeframe because this is the subject of diplomatic exchange, it’s confidential. But I expect it, in the coming month we’ll see an improvement of the situation.

USEC. IGNACIO: Opo. Maraming salamat po sa inyong panahon, Philippine Ambassador to China, Jose Santiago Sta. Romana. Salamat po.

AMBASSADOR STA. ROMANA: Thank you very much. Salamat din sa inyo.

USEC. IGNACIO: Samantala, narito naman po ang pinakahuling datos ng COVID-19 cases sa buong bansa base po sa report ng Department of Health kahapon, March 26, 2021: Umabot na po sa 702,856 ang total number of confirmed cases matapos makapagtala ng 9,838 na mga bagong kaso. Record high muli ang datos ng new cases na ito. Fifty-four katao naman po ang mga bagong nasawi kaya umabot na sa 13,149 ang total COVID-19 deaths. Nadaragdagan naman po ang mga kababayan natin na nakaka-recover sa sakit na ngayon po ay nasa 580,689 matapos makapagtala ng 663 new recoveries kahapon. Ang total active cases naman sa kasalukuyan ay sumampa na sa 109,018.

Para humingi naman tayo ng updates sa nakakabahala pong pagtaas ng naitatalang kaso ng COVID-19 sa bansa, muli po nating makakausap si Dr. Butch Ong ng OCTA Research Team. Magandang tanghali po, Doc.

1. BUTCH ONG: Magandang tanghali, Usec. Rocky. It’s good to be back here.

USEC. IGNACIO: Opo. Nakakalungkot po na balita ito ‘no dahil nitong mga nakaraang araw, sunud-sunod na naitala iyong pinakamalalaking bilang na tinamaan ng COVID-19 sa loob ng isang araw simula ng pandemic. Sakto po ito sa projection ng OCTA Research Team. Do we expect pa po ba na mas matataas na figures sa mga susunod na araw?

1. BUTCH ONG: Yes Usec, ‘no. Ang ating reproduction number now is at 1.94 lang ano. Bumaba lang siya from 2.04 to 1.94 despite the localized LGU restrictions natin, iyong localized lockdowns. So halos .01 lang binaba ng number of new cases. So ini-expect namin that we still stand by the 11,000 projection. But we hope to beat it ‘no. Pero iyong 11,000 by the end of the month looks like a very, very close figure based on our current R number ‘no.

So iyong ano namin, pinag-aaralan talaga namin sa OCTA for the last several days already iyong datos. If we are going to maintain the localized lockdown and if the change in the reproduction number is only .01 ‘no, iyong change niya pababa, we might see an improvement in about ten weeks, and that’s too long for our health care workers, sa healthcare system. So baka ngayon siguro ay puwede nating i-consider ang stricter community restriction like an MECQ for two weeks.

USEC. IGNACIO: Opo. Iyon po iyong sinasabi ninyo na maaari ninyo pong rekomendasyon or posibleng gawin, MECQ po, tama po ba? Para po talagang mapababa natin, kasi ngayon po, nakikita natin, napakabagal po ng pagbaba, ano po?

1. BUTCH ONG: Yes po, ma’am, kung babasehan din natin ito sa healthcare system natin. iyong ating mga hospital capacity is already being challenged. Iyong ICU occupancy at iyong ating bed occupancy is nearing the 70%, kumbaga, red flag talaga na sinet ng Department of Health ‘no, critical level.

So it is really an increase that is already challenging our healthcare system. And one of the solutions could be tighter restrictions in community mobility. So iyong ating NCR Plus GCQ bubble ‘no, if we maintain it, it could take longer for us to see a sudden decrease naman. So perhaps now, we should consider a tighter restriction.

USEC. IGNACIO: Kapag po sinabing tighter restriction, ito po iyong sinasabi natin na MECQ? Sa palagay ninyo po ba ay mas mahirap iyong mararanasan natin kapag hindi natin ito gagawin kumpara po noong nakaraang taon?

1. BUTCH ONG: Yes po ‘no. Based on last year’s performance noong nagkaroon tayo ng two-week timeout ang health care workers ‘no, it decreased the number of new cases significantly within the next four months. So nagkaroon tayo ng MECQ noong bandang July, August, and we saw a steady decrease until noong December. Siguro ngayon, we might need a time out na rin and we might need an MECQ again for two weeks. Ito ay stand ng OCTA Research in our discussions for the last few days.

USEC. IGNACIO: Opo. Doc, punta muna tayo sa tanong ng ating media partners ano po. Mula kay Red Mendoza ng Manila Times: Palagi po nating nakikita iyong trend na sumasabog ang kaso tuwing Huwebes hanggang Lunes at bumababa ‘pag Martes at Miyerkules. Sinasabi daw po ng DOH na dahil ‘di umano ito sa paglilinis ng data pero sa tingin ninyo po ba kailangang ma-improve pa ang presentation ng data ng DOH para po mas maging real time ito?

1. ONG: Actually iyong data transmission naman sa Department of Health data draft ‘no, expected naman talaga is bandang gitna ng linggo talaga pumapalo na iyong numbers ‘no. And you are correct ‘no, there could be some improvement pa rin with regards to the reporting ano para mas malapit sa real time iyong reporting natin so we can evaluate closely what is really happening. Kasi ang mungkahi talaga namin is for us to reassess the improvements every two weeks ‘no.

So kunyari mag-i-implement tayo nang tighter restrictions next week ‘no, we look at the data again ‘no. Titingnan natin uli ang datos every two weeks para makapag-decide tayo kung we either further tighten or we further release restrictions.

USEC. IGNACIO: Opo. Dagdag na tanong ni Red Mendoza ng Manila Times: Ayon sa case bulletin ng Department of Health, 72% ng ICU beds ang puno pero halos lahat na ng hospitals sa Metro Manila po ay wala nang mapaglagyan ng mga para sa COVID. Sa tingin ninyo po ba mas marami na ang kapasidad ng mga ospital dito sa Metro Manila na taliwas sa niri-report daw po ‘di umano ng DOH?

1. ONG: Well we did increase the hospital capacity ‘no. Pero kasi kung titingnan natin iyong pattern or iyong trend or iyong uptick ng number of cases [garbled] really—malaki ang increase talaga, surge level iyong increase natin ‘no parang last year ‘no. So although the hospital capacity is already increased ‘no, naabutan na siya ng pagdami ng bagong kaso na nakikita natin for the last week or two. Ang projection sa ating hospital is we only have two weeks ‘no bago talaga mapuno na ang ating capacity.

USEC. IGNACIO: Opo. Pahabol na tanong naman po ni Red Mendoza: Sa halos 10,000 daw po na kaso ng COVID na naitala kahapon, 98% ang mild, moderate or asymptomatic. Ibig po bang sabihin nito halos lahat na po tayo ay asymptomatic? Kailangan po bang i-test na ang lahat at paano daw po maita-track na hindi gagala ang 95% to 98% na mild, moderate at asymptomatic na ito?

1. ONG: I think the better way to put it is that among all those who have COVID, 98% are mild o asymptomatic. Hindi ibig sabihin na 98% of the total population has mild COVID ‘no. It only means sa lahat ng mga may COVID, 98% ay nagma-manifest nang walang symptoms or mild symptoms lamang. So sa OCTA, we still maintain the stand that we have to further increase our testing capacity mas lalo na ngayon na mayroon tayong mga bagong variants na nakikita sa Pilipinas. So iyong ating genomic sequencing ‘no, kailangan malaman na rin natin how much of these new variants are circulating in the areas.

USEC. IGNACIO: Uhum. Mula naman kay Bianca Dava ng ABS-CBN News: [Garbled] cases, one after the other, is there now compelling reason for the government to reimpose ECQ or MECQ in Metro Manila and neighboring provinces; and if we don’t impose ECQ or MECQ, how else can we bring down the reproduction number of COVID-19?

1. ONG: Well iyong stand ng OCTA Research Team is that we should consider already ‘no a much tighter restriction like an MECQ like what we did last year noong bandang July/August ‘no. Because a two-week MECQ slowed it down last year and I think if we will slowdown the increase this year as well ‘no. And then we can open up economy after ‘no. Last year we opened the economy for 5 months, after the two-week ha. So the pattern could be similar this year ‘no or this time with the current increase or uptick in the number of cases in time for the vaccine.

USEC. IGNACIO: Opo. Tanong pa rin po ni Bianca Dava: Aside from following minimum health standards daw po, what else should be done by the national government, LGUs and the public to curb the spread of COVID-19?

1. ONG: Well we are already doing the initial rollout of the vaccine program so tuluy-tuloy lang sana po iyong sa vaccination. Tama rin, I overheard a while ago iyong previous guest na the vaccine program has plans already ‘no, number of vaccination per month, etcetera. So mungkahi namin, ituloy lang talaga, i-continue lang natin iyong vaccine rollout ‘no. And to slowdown further the transmission ‘no, we enjoin everyone talaga to follow the Department of Health’s Apat Dapat, iyong minimum health standards natin.

USEC. IGNACIO: Okay. Maraming salamat po sa inyong oras, Dr. Butch Ong ng OCTA Research Team. Ingat din po kayo, Doc. Salamat po.

1. ONG: Salamat nang marami at magandang umaga sa inyong lahat.

USEC. IGNACIO: Salamat po. Samantala, nagpaalala naman ang ating Food and Drug Administration na hindi pa rin pinapayagan ang paggamit ng veterinary product na Ivermectin bilang gamot sa COVID-19. Wala pa raw nag-a-apply sa FDA ng compassionate special permit para sa paggamit ng Ivermectin. Sa ngayon aprubado lamang ito na ipanggamot sa mga internal at external parasites na matatagpuan sa ilang mga hayop.

Samantala, magtungo naman tayo sa Davao hatid ni Clodet Loreto ang pinakahuling balita doon. Clodet…

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Maraming salamat sa’yo, Clodet Loreto ng PTV Davao. Samantala, mga kababayan natin na mga boksingero mula sa probinsya ng Ifugao ang hinatiran ng tulong ng team ni Senator Bong Go. Ayon kay Senator Go sisikapin niyang maghanap ng posibleng solusyon upang maibalik ang trainings at mga kompetisyon. Panoorin po natin ito:

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: At iyan nga po ang ating mga balitang nakalap ngayong araw. Ang Public Briefing po ay hatid sa inyo ng iba’t ibang sangay ng PCOO sa pakikipagtulungan ng Department of Health at kaisa ng Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas o KBP. Maraming salamat din sa Filipino Sign Language Access Team for COVID-19. Patuloy po tayong sumunod sa mga health protocols upang masugpo na natin ang muling pagtaas ng kaso ng COVID-19 sa ating bansa.

At mula naman po sa bumubuo ng ating programa kasama ang PTV at PCOO, binabati po natin si Pangulong Rodrigo Roa Duterte ng Maligayang Kaarawan bukas.

At sa ngalan po ni Secretary Martin Andanar, ako pong muli si Usec. Rocky Ignacio. Magkita-kita muli tayo sa Lunes dito lamang sa Public Briefing #LagingHandaPH.

###

—
News and Information Bureau-Data Processing Center