USEC. IGNACIO: Magandang umaga, Pilipinas.

Narito pong muli tayo upang maghatid ng mga napapanahong impormasyon na mahalagang malaman nating mga Pilipino ngayong may pandemya at mga sakuna. Makakasama nating muli ang ilang kawani ng pamahalaan upang diretsong sagutin ang tanong nga taumbayan.

Ako po ang inyong lingkod, Usec. Rocky Ignacio mula sa PCOO at ito ang Public Briefing #LagingHandaPH.

Ngayong umaga ay makakapanayam natin sina Dr. Edsel Salvaña ng DOH Technical Advisory Group; Dr. Mary Jean Loreche; Gen. Melquiades Feliciano at Mia Fe Feliciano para pag-usapan ang sitwasyon ng COVID-19 sa Visayas; at si Dr. Joel Joseph Marciano, ang Director General ng Philippine Space Agency.

Sa ating unang balita: Hindi maaantala ang pagdating ng mga bakunang binili ng Pilipinas ngayong buwan, iyan po ang pagtitiyak ni Senator Bong Go dahil hinugot muna ang pambayad nito mula sa contingency fund ng Pangulo. Pending pa kasi ang loan ng bansa sa ilang financial institutions. Narito ang detalye:

[VTR]

USEC. IGNACIO: Noong nakaraang taon po ay ni-require na ang mga Pilipino na magsuot ng face shield bilang karagdagang proteksiyon mula sa COVID-19 ngunit may ilang personalidad na ang kumukuwestiyon sa kahalagahan nito sa panahon ngayon. Upang malaman natin kung gaano nga ba kabisa ang pagsusuot ng face shield, ating naimbitahan ang Infectious Diseases expert at miyembro ng DOH Technical Advisory Group na si Dr. Edsel Salvaña. Magandang araw po, Doc.!

DR. SALVAÑA: Magandang araw, Usec. Magandang araw sa lahat ng nanunood at nakikinig.

USEC. IGNACIO: Opo. Doc, marami po sa kasamahan natin sa media ang nagtatanong tungkol sa issue ng face shield ano po gaya ni Red Mendoza ng Manila Times at Marvin Callas ng UNTV. Gaano po ba kahalaga itong pagsusuot ng face shield? Paano po ito pinuprotektahan tayo laban sa virus?

DR. SALVAÑA: Well, ang face shield po ay karagdagang proteksiyon laban sa virus kasi alam naman po natin iyong mask natin, iyong physical distancing – all these other interventions are imperfect. At may tinatawag po na—iyong tinatawag Swiss cheese model na ‘pag pinagpatung-patong mo iyong different interventions, even if they’re imperfect then mas nabababa lalo iyong imperfectness or iyong risk kung gumamit ka ng… say all three interventions compared to just one.

And so ang pag-aaral po, mayroon pong pag-aaral si India sa community healthcare workers na marami pa ring nahawa noong face mask lang iyong ginagamit nila. Pero noong nagdagdag po sila ng face shield, wala na pong nahawa.

USEC. IGNACIO: Opo. Doc, may pinagbasehan po ba kayong pag-aaral nga dito sa effectiveness nitong face shield katulad noong sa mga nabanggit ninyo, kapag isinama sa pagsusuot ng mask? Kasi nga parang ang napapansin natin sa kasalukuyan, dahil bumababa po iyong kaso sa NCR Plus, mayroon pong isang opisyal na baka puwedeng mapag-aralan na ito lalo na’t nagkakaroon na nga po—mabilis iyong ating vaccination rollout.

DR. SALVAÑA: Well, tama naman po, puwede naman po talaga nating pag-aralan iyang mga iyan lalung-lalo na kung bakunado na kayo. Sa Amerika nga hindi na sila nagma-mask kung bakunado sila eh bagama’t malayo pa po tayo doon sa targets natin for vaccination. At kahapon nakita nga natin tumaas bigla na naman iyong kaso, 7,000 plus, so mas maganda po talaga na dagdagan muna natin iyong pag-iingat natin. Mas mabuti na na we keep iyong ating mga safeguards habang mataas pa rin iyong number of cases. At dahan-dahan naman po, pag-aaralan po naman talaga lalung-lalo na doon sa mga fully vaccinated na, baka we can start relaxing some of these measures once a lot of people have been vaccinated po.

USEC. IGNACIO: Opo. May mga nailathala rin po kasi na mga research gaya sa National Center for Biotechnology Information ng America na wala naman daw po ‘di umanong significant improvement kung magsusuot tayo ng face shield. So paano po natin binabalanse ang mga pag-aaral na ganito, Doc?

DR. SALVAÑA: Actually, mali po iyong interpretasyon ng mga tao doon sa pag-aaral na iyon. Unang-una, that is a laboratory-based study; pangalawa, ang ginamit nila is bacteria, hindi po virus kung babasahin ninyo iyong buong artikulo. At iyong statement nila actually was that the best pa rin is mask plus face shield. Ang face shield alone is not enough pero iyong proteksiyon noong mask approaches that of face shield plus mask pero sila na mismo nagsabi na ang best pa rin is mask plus face shield. So iyon ang hindi naiintindihan ng mga tao, basahin po natin iyong buong papel – iyon po ‘yung sinabi noong mga tao na nag-aaral na iyon na best pa rin po ang mask plus face shield.

USEC. IGNACIO: Opo. Doc, kaya lang kasi may mga ilan nga po na nagsusulong ngayon na pag-aralan ang posibleng pag-aalis nitong pagsusuot ng face shield sa mga Pilipino dahil ‘di umano dagdag gastos lang naman at abala. So, ano po iyong masasabi ninyo dito at sa tingin ninyo kailan po kaya maaaring ma-lift na iyong protocol na ito?

DR. SALVAÑA: Yes. Actually, iyon nga, tuloy po iyong pag-aaral natin. Alam naman po natin ang Pilipinas, iyong ating mortality or iyong death rates natin per capita, per hundred thousand, per one million mababa po. And we think nakatulong rin dito ang face shield dahil ‘pag bumaba iyong amount of virus, kahit mahawa ka pa pero mababa iyong amount of virus na masinghot mo or mapasa mo sa ibang tao, mas mababa po talaga iyong severity ng illness.

So sa tingin namin useful pa naman ‘to habang konti pa lang ang nababakunahan. Pero siguro kung nakakalahati na tayo sa seniors na nabakunahan, puwede na nating pag-isipan rin iyan, including letting the seniors out hopefully at least siguro sa outburst lang muna. Pero for now talaga, hindi pa tayo nandoon eh. Kailangan po talaga dahan-dahan dahil nakita naman natin ang bilis-bilis talaga mag-surge ng COVID lalung-lalo na itong mga bagong variants na pumapasok.

USEC. IGNACIO: Opo. Doc, tayo lang po ba sa mundo ang mandatory na nagri-require na magsuot ng face shield?

DR. SALVAÑA: Ah, hindi po totoo iyon. Actually, fake news na naman. Dahil sa Peru po nagma-mandate sila lalung-lalo na ho with their last surge. At actually even ang America, ang United States CDC, they acknowledge the added value of face shields. Kung titingnan po natin, sinasabi nila puwede naman po talagang gamitin ang face shield with face mask bagama’t ang face shield alone is not enough. Pero ‘pag combination po, makakatulong po ito bagama’t hindi nila niri-require, eh sa America hirap na nga silang mag-require noong face masks eh.

And actually, kung aalalahanin natin, noong nagsi-surge sila dati, sabi rin ni Dr. Fauci lalo na with the new variants, baka mas maganda nga na double mask. Hindi na natin sinunod dito sa Pilipinas dahil alam natin nagpi-face shield naman tayo so parang ganoon na rin iyong epekto – kumbaga dalawang layers iyong ginagamit naman talaga natin from the start.

USEC. IGNACIO: Opo. Doc, bigyan-daan ko lang naman po iyong tanong ni Maricel Halili ng TV-5: Anu-ano daw po ang epekto kapag hindi nakasunod sa scheduled vaccination ng second dose? How will this affect your body?

DR. EDSEL SALVAÑA: Well, ang okay naman po talaga sa vaccines, ang tinatawag natin na “catch-up vaccination”, ginagawa naman po talaga iyon in practice. Mas maganda pa rin na sundin talaga natin iyong recommendations. Pero kung mahuli nang kaunti, hindi naman po malaking bagay iyon; iepekto pa rin naman iyong ating bakuna. Bagama’t, iyon nga, mas maganda talaga to get the second dose on time para iyong full protection natin ay makuha na as soon as possible.

USEC. IGNACIO: Opo. Kasunod pong tanong niya: Kung mali-late daw po sa schedule ng second dose, puwede pa rin po bang magpabakuna? Hanggang ilang araw daw po iyong puwedeng ipagpaliban iyong second dose? At kapag po na-miss iyong scheduled second dose, kailangan bang ulitin ang first dose?

DR. EDSEL SALVAÑA: Hindi naman po kailangan ulitin. Kahit ilang weeks actually, wala namang upper limit sa ngayon; pinag-aaralan pa rin po iyan. Katunayan, iyong Astra, 12 weeks nga po iyong second dose. Initially, four weeks iyon; naging eight weeks, naging 12 weeks. Kasi nakita nila mukhang may mas dagdag na bisa sa pag-delay ng Astra second dose.

So hindi naman po malaking bagay iyon at hindi ninyo kailangan mag-start from scratch ulit kahit na-miss ninyo po iyong actual date ng inyong second dose. Bagama’t mas maganda pa rin na on time para mas mabilis po natin makuha iyong full protection.

USEC. IGNACIO: Opo. Last question po ni Maricel Halili: Kung nagka-COVID daw po after taking the first dose, puwede ba agad isunod iyong second dose?

DR. EDSEL SALVAÑA: As long as naka-recover na po at tapos na po iyong isolation, whether it’s ten days for mild or 21 days for severe, and mukhang okay na naman, naka-recover na, hindi naman po problema na ibigay na iyong second dose.

USEC. IGNACIO: Opo. Mula naman po kay Red Mendoza ng Manila Times: The WHO recently downgraded the first two variants, the B.1.3.5.1 and B.1.1.7, na na-discover po bilang VOC or variants of concern. Ano po sa tingin ninyo ang implication nito? Would it mean na, at least, it was proven na iyong first two variants are not really that dangerous right now if it is in that perspective?

DR. EDSEL SALVAÑA: Hindi ko pa nakikita iyong downgrade na iyon. Ang alam ko na ginawa ng WHO is iniba nila iyong pangalan para wala pong stigma against the variants of concern kung saan sila nanggaling na bansa. Bagama’t iyong mga mutations po, may mga pag-aaral na mayroon po talagang increased transmission or potential decrease antibody binding. Pinag-aaralan po ito constantly para malaman iyong tunay na behavior ng mga variants na ito.

USEC. IGNACIO: Opo. Tanong naman po ni Llanesca Panti ng GMA News Online: SWS poll showed 89% of Filipinos are still getting worried of getting COVID-19 despite the vaccination program. Is this a reflection of the government’s snail-paced vaccination program? Why or why not?

DR. EDSEL SALVAÑA: I’m not sure what the reasons for those are, pero ako kasi takot pa rin ako sa COVID kahit fully vaccinated na ako eh; hindi lang alang-alang sa akin kung hindi sa mga mahal sa buhay ko at sa aking mga pasyente. Whatever happens naman kahit bakunado na po tayo ng COVID – ang COVID kasi constantly nagmu-mutate, puwede magkaroon ng bagong variants – it’s not something that we will say na, ‘Okay, nabakunahan na ako, tapos na ito para sa akin.’ It may be true for you in terms of decreased severity ng illness, hindi ka na mamamatay sa COVID, pero marami pa po sa ating mga kababayan ang hindi nababakunahan.

So I think it will remain a concern for everyone until we get to the point where most of our countrymen are already vaccinated.

USEC. IGNACIO: Opo. Kami po ay nagpapasalamat sa inyong oras, Dr. Edsel Salavaña. Mabuhay po kayo, Doc!

DR. EDSEL SALVAÑA: Maraming salamat sa lahat. Maraming salamat, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Samantala, bago tayo pumunta sa iba pang talakayan, narito muna ang ilang mahalagang updates mula sa IATF. Narito po si IATF at Presidential Spokesperson Secretary Harry Roque.

SEC. ROQUE: Magandang araw sa inyong lahat. Balitang IATF po tayo ngayon. Nagpulong po ang inyong IATF kahapon, Huwebes, June 3, kung saan inaprubahan ang pagsasailalim ng Davao City sa Modified Enhanced Community Quaratine or MECQ simula Sabado, June 5, 2021 hanggang June 20, 2021.

General Community Quarantine naman po o GCQ ang status ng General Santos City simula Sabado, June 5, 2021 hanggang June 30, 2021.

Sa request naman po ng Professional Regulation Commission, pinayagan provisionally ng inyong IATF, ang pagsasagawa ng professional licensure examination mula Hulyo hanggang Setyembre ngayong taon subject sa mga kundisyon tulad ng PRC, sa minimum public health standards, issuance ng PRC, DOH, PNP guidelines at community quarantine classification ng mga lugar.

Samantala, inaprubahan ng inyong IATF ang guidelines ng inbound international travel para sa lahat ng fully vaccinated individuals na binakunahan sa Pilipinas:

• Una, ang isang indibidwal ay masasabing fully vaccinated for COVID-19 dalawa o mahigit na dalawang linggo pagkatapos niyang makuha ang second dose, o dalawa o mahigit dalawang linggo pagkatapos niyang makatanggap ng single-dose vaccine. Ang bakunang tinurok ay dapat mayroong Emergency Use Authorization or through a compassionate special permit mula sa Food and Drug Administration.
• Pangalawa, kailangan hawak ng fully vaccinated individual ang kaniyang vaccination card na dapat maiberipika bago siya umalis at mai-present sa Bureau of Quarantine representative para re-verification sa Department of Transportation one-stop-shop pagdating sa Pilipinas.
• Pangatlo, lahat ng papasok na fully vaccinated individuals ay kinakailangang sumailalim sa seven-day facility-based quarantine pagdating ng Pilipinas.
• Pang-apat, kailangang tiyakin ang istriktong symptom monitoring habang nasa quarantine facility ng pitong araw. Pagkatapos nito ay magsi-self monitor na ang pasahero.
• Panlima, kinakailangang sumailalim ang biyahero sa RT-PCR test kung lumitaw ang mga sintomas ng COVID-19 sa loob ng pitong araw habang siya ay nasa loob ng facility-based quarantine.
• Pang-anim, pagkatapos makakumpleto ng pitong araw sa facility-based quarantine, mag-iisyu ang Bureau of Quarantine ng quarantine certificate kung saan nakalagay ang vaccination status ng pasahero.

Kaugnay nito, inatasan ng IATF ang Department of Health, Department of Finance, Department of Trade and Industry, Department of Foreign Affairs at National Economic and Development Authority na magpulong at magbigay ng mga rekomendasyon para lalo pang ma-relax ang testing at quarantine protocols para sa ibang travelers.

Samantala, liban sa repatriation program ng Philippine government, in-exempt ng inyong IATF ang non-Philippine government repatriation effort sa entry restriction sa mga manggagaling ng India, Pakistan, Nepal, Sri Lanka, Bangladesh, Oman at United Arab Emirates.

Sa kaso ng Philippine government organized repatriation, magsasagawa ng paunang koordinasyon ang Department of Foreign Affairs at Overseas Workers Welfare Administration, at kasama ang DOH, Bureau of Quarantine, DOTr at ang kanilang one-stop-shop at Civil Aviation Authority of the Philippines at National Task Force Against COVID-19 Task Group for the Management of Returning Overseas Filipinos at least 48 hours bago umalis sa country of origin.

Sa kaso naman ng mga non-Philippine government repatriation, lahat ng mga Filipino repatriates sa mga bansang mayroong travel restrictions, kailangan nilang magpakita ng negative RT-PCR result na kinuha sa loob na apatnapu’t-walong oras bago sumakay ng eroplano o barko. Responsibilidad itong itsek ng airline o shipping line. Kailangang ibigay ang kaniyang nag-negative RT-PCR test results sa BOQ pagdating ng Pilipinas. Dagdag pa, kailangan ng prior approval mula BOQ para sa entry ng flight o vessel na may dalang Filipino repatriates bago ito umalis mula point of origin.

USEC. IGNACIO: Samantala, pinarangalan naman po ni Pangulong Rodrigo Duterte ang mga magigiting na medical frontliners mula sa PGH sa pagsagip nila sa ilang sanggol na nasa nasusunog na bahagi ng ospital noong nakaraang buwan. Panoorin po natin ang report na ito:

[VTR]

USEC. IGNACIO: Samantala, sitwasyon naman po ng COVID-19 sa Central Visayas ang ating aalamin at kung anong aksyon ang ginagawa ng mga kinauukulan para mapanatiling mababa po ang mga kaso doon. Makakasama natin sa programa sina Dr. Mary Jean Loreche, ang chief pathologist at spokesperson ng Department of Health VII; at si IATF Visayas chief implementer General Melquiades Feliciano. Magandang araw po sa inyo!

DOH 7 SPOX DR. LORECHE: Good morning!

IATF VISAYAS GEN. FELICIANO: Good morning, Usec.! Good morning.

USEC. IGNACIO: Good morning po. Unahin ko na po si Dr. Loreche. Doc, kumusta po iyong COVID-19 situation ngayon sa Region VII? Ayon po sa DOH, may spike na naman ng cases at ang bilis daw po ng infection sa mga lalawigan ay mas mataas pa kaysa sa Metro Manila ngayon?

DOH 7 SPOX DR. LORECHE: Let’s put things in the proper perspective, Usec. Rocky ‘no. Una sa lahat, kapag sinabi nating Central Visayas, kasama po diyan iyong ating One Cebu, kasama po ang Siquijor, ang Bohol at saka ang Negros Oriental. So kapag sinabi po nating may spike of cases na medyo mabilis nga po, that is actually referring to Bohol and Negros Oriental. So kapag sinabi po nating Cebu, one island Cebu, iba po iyon. So kung makikita po natin ang numbers ng ating One Cebu, mababa po masyado iyon.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero Doc, nilinaw ninyo po na hindi porke mataas po iyong utilization rate ng mga ICU beds ninyo sa Region VII eh nasa critical stage na ang healthcare facilities ninyo. So ano po ang paliwanag ninyo dito?

DOH 7 SPOX DR. LORECHE: Sabi ko nga po, paghiwalayin po natin ang One Cebu doon po sa Bohol at saka sa Negros Oriental. Kapag sinabi po natin na critical care utilization rate po, kapag One Cebu, ibig sabihin po ito iyong Cebu Province, Mandaue City, Lapu-Lapu City at saka Cebu City, ang critical care utilization rate po ay 13.2% lang po. Ibig pong sabihin noon, out of 862 beds allocated for COVID patients, we only have 114 beds occupied. So, napakaganda po ng ating numbers dito.

Pero when we talk about Bohol and Negros Oriental, totoo po iyong kanilang critical care utilization ay mataas and then we also have to take it into account na kaunti lang po ang kanilang level 3 hospitals doon para po magkaroon ng intensive care unit. Kaya definitely aangat po ang kanilang critical care utilization kung iyan po ang babasehan natin. Remember that critical care utilization is a matter of a balance between the allocated beds and occupied beds ‘no with COVID patients.

USEC. IGNACIO: Opo. Dr. Loreche, paglilinaw lang po para talaga sa kabatiran ng ating mga kababayan. So, dito po sa Visayas, hindi natin puwedeng sabihin na talagang sa kabuuan ay talagang mataas ang kaso except dito sa Bohol lang po at sa Negros Oriental?

DOH 7 SPOX DR. LORECHE: That’s correct. So, kaya nga po at the very beginning I already said I need to clarify ‘no na heto although that is under Central Visayas as a region pero paghihiwalayin po natin ang ating One Cebu kasi iba po iyan siya and of course ang ating Bohol at saka ang ating Negros Oriental.

USEC. IGNACIO: Opo. Para hindi po natin sinasabi na tumaas ang kaso sa Visayas, eh buong Visayas na po, dito ang po sa bahagi. Kailangan nae-emphasize po nating mabuti na may dalawa lang pong lugar at hindi po sa kabuuan ng Kabisayaan, ano po doctor?

DOH 7 SPOX DR. LORECHE: Yes po, Usec. So, tama po iyan kaya kailangan po lagi iyan ilalagay natin in the proper perspective as to the identification of the provinces, kung nasaan po itong rise in cases natin.

USEC. IGNACIO: Opo. Para naman po kay General Melquiades: Ang Cebu po ay sampung buwan ng nasa ilalim ng MGCQ, sa tingin ninyo po ano na po ba iyong istratehiyang ginagawa nila upang ma-control po ang COVID-19 situation sa kanilang lugar?

IATF VISAYAS GEN. FELICIANO: Okay. Salamat Usec. Rocky. Ganito po iyon ‘no, kapag sinabi nating ten months, we can reckon that since last year. So actually, iyong pag-declare ng MGCQ sa Cebu started to be exact September 1 of last year but before that, gusto kong i-explain kung ano iyong mga strategies na ginawa.

It started actually in June of last year na noong pagdating dito kasama namin si Sec. Cimatu, binuo namin iyong Emergency Operation Center (EOC) specifically noon sa Cebu City kasi at that time it was in June when Cebu City was declared as the epicenter of the crisis in the country and at that time also iyong kaso ng—or death ng Cebu City is equivalent to 1/4 of the whole nation’s mortality.

So, ang nangyari, binuo namin iyong Emergency Operation Center, itong EOC na tinatawag natin, ito po iyong LGU response and it is a response specifically on the community. Tinatawag po natin ito community response wherein the local officials particularly the barangay captains hanggang doon sa BHERTs niya or purok leaders are the focal persons in addressing COVID-19.

So, noong ini-start po natin iyan sa Cebu City, isinama na natin iyong tri-cities – iyong Mandaue, Lapu-Lapu City, to include other LGUs sa Metro Cebu – ito po iyong Talisay City, Minglanilla, and Consolacion as part of Metro Cebu.

Tapos ang EOC po, ang strategy na ginagawa niya diyan aside from the community response, mayroon ding involvement iyong private sector natin. Ito iyong business group ng Cebu mayroon silang binuo na tinatawag na PBB – Project Balik-Buhay. Itong Project Balik-Buhay, actually, it’s only I think in Cebu that there is an established partnership between the government, the LGUs and the business sector.

Ito pong PBB na ito, ito iyong mga last year pa, earlier on even before the spike of the COVID in Cebu. March pa lang nag-prepare na sila. Sila iyong mga nagtayo ng mga temporary treatment facilities, naglagay din sila ng mga testing facilities and also they were so involved in establishing the protocols and guidelines among business establishments.

So, ito ang ginamit namin sa buong Cebu and plus of course hindi lang sa Cebu and other parts of Visayas and Mindanao. Isinama rin po natin diyan sa ating strategy, iyong involvement ng napaka-importante, iyong mga medical sectors natin kasi alam nila anong sitwasyon sa ground kasi directly sila iyong mga nagti-treat ng mga patients at that time and of course, iyong mga LGUs natin, iyong mga political leaders natin.

In fact, last June, June of last year, siyempre dahil nandoon iyong crisis noon at mayroon nga hong mga dynamics ‘no within and among but ito dahil sa mga ginawa naming continuous dialogue sa kanila, so nagkaisa itong mga lahat ng mga sectors na ito at ito iyong mga sectors na tumulong to contain COVID in partnership with the Emergency Operation Center na mayroon po siyang tinatawag po natin na appropriate community response.

USEC. IGNACIO: Opo. General, kamakailan po ay nagkausap sina Governor Gwen Garcia at ang Palasyo sa di umano’y magkasalungat na ipinatutupad na health protocols ng national at local government. Pinasisilip nga rin po ng Pangulo sa Department of Health ang isyung ito. So, ano na po ang naging bunga ng meeting nila with Governor Garcia at ng Malacañang at may mga pagbabago po bang mangyayari sa patakaran diyan sa Cebu?

GEN. FELICIANO: Well, sa ngayon, Usec. ‘no, wala pa po kaming update but binigay namin iyong mga tinatawag natin na good practices of Cebu sa mga protocols at saka mga community response and I believe it’s still being evaluated. Nagsabi pa nga po ang Presidente na ano ba mayroon iyong Cebu na good practices, baka kung makita natin na effective, puwede nating i-adopt sa national.

So, ngayon nagdidepende kami sa magiging turnout or result noong kanilang usapan. At iyong Cebu naman po eh palagi naman siyang ano—Cebu will follow whatever guidelines the national will provide.

USEC. IGNACIO: Opo. Para po kay Dr. Loreche, isunod ko na po diyan itong tanong sa inyo ni Red Mendoza ng Manila Times para po kay DR. LORECHE: Ano po ang relationship ngayon ng DOH at ni Governor Gwen Garcia daw po pagdating sa enforcement ng protocols? Marami na pong ginawang controversial, ‘di umano’y kontrobersiyal na utos si Governor Gwen pero mukhang hindi po siya nasasabihan ng DOH ukol dito.

DR. LORECHE: Hindi po natin puwedeng sabihin na hindi siya nasasabihan po ng Department of Health. Kami po dito, we just talked ‘no about Department of Health Region VII. Kami po ay kaakibat ni Governor Gwen at noong ating mga LGU leaders dito in terms of protocols even for the national policies. Tayo po dito sa Department of Health will speak only for Region VII po ‘no, let’s not touch the national Department of Health.

We have been, you know, in constant dialogue; we have been very much actively involved in the guidances to our various inter-agency task force here including our Governor. So hindi po natin puwedeng sabihin na sinusuway po ng ating Gobernadora iyong mga protocols kasi kung pag-aaralan talaga natin, all of these are also contained in the guidelines that the Department of Health has put in place for us to follow.

USEC. IGNACIO: Opo. Tanong pa rin po ni Red Mendoza ng Manila Times: May assessment na po ba ang Department of Health – VII, sa ginawang protocol ni Governor Gwen sa testing ng mga arriving passengers mula po sa MCIA?

DR. LORECHE: That’s correct! Mayroon po tayo kaya nga po iyan sinasabi natin na kasama po tayo diyan noong tayo ay nag-meeting with the Inter-Agency Task Force for us to be able to assess kung ano iyong puwede nating gawin to be able to, you know, address issues and concerns of our arriving OFWs and ROFs.

As a matter of fact, our data shows ‘no na when you test upon arrival versus day 7 which is the national guidelines, hindi po malaki iyong agwat in terms of positivity rate. Kaya po may data po tayo diyan na pinaghuhugutan natin so hindi po magkalayo iyon. So ang point lang po natin is, if we conduct the testing upon arrival as contained in the EO of the Governor, it only means: number one, we catch the cases very early on. So kapag positibo kaagad naku-quarantine na natin siya; pangalawa po, we save on cost; number three, kasi alam po natin na hindi kailangan na mag-stay nang ganoon katagal ‘no, sampung araw bago lumabas iyong resulta kung day 7 iyong swabbing natin.

Pangatlo po, alam naman po natin na dito sa One Cebu, we’re talking only about One Cebu, na kapag sila po ay nai-release sa kanilang mga komunidad after the third day na lumabas iyong kanilang resulta na negatibo, sila po ay under the monitoring of our BHERTs or Barangay Health Emergency Response Team at saka ng ating mga LGUs to continue the quarantine in their homes if it qualifies as a quarantine place or in the barangay isolation facility and a repeat swabbing on day 7 is also conducted.

Ito naman po may pinaghuhugutan din naman po ito eh. You know the mental distress and the emotional side to it of our OFWs and ROFs. Noong umuwi po iyan sila, hindi po iyan sila umuwi na may maraming pera po ‘no, lalo na iyong ROFs natin dahil salo po nila iyong sampung araw na quarantine at kapag sila po ay umuwi, sila po ay may mga medical emergencies or family emergencies. Doon naman po sa mga OFWs natin, sabik na sabik na po iyan na makasama ang kanilang mga pamilya.

And again, sabi nga po natin, there is what we call a shared responsibility. We empower our OFWs and ROFs to think, to care for their love ones na siguruhin nila na kung sila man ay makauwi, hindi nila dadalhin ang sakit sa kanilang mga mahal sa buhay.

USEC. IGNACIO: Opo. Para po kay General Melquiades, kumusta po ang rollout natin ng mga bakuna diyan sa Visayas? Tumaas po ba ang daily vaccination rate natin at ano po ang ginagawa ninyong strategy para po makahikayat ng maraming tao na magpaturok na o magpabakuna?

GEN. FELICIANO: Well, as far as the Visayas vaccination, nakikita ninyo siguro sa background ko iyong Visayas COVID-19 Vaccination Operation Center. Actually, since last May, first week of May, itong team namin umikot sa buong Visayas, sa lahat ng mga provinces ‘no. We started in Region VII on the first week ‘no. On the second week nandoon kami sa Region VIII. So lahat ng mga provinces doon, ang mga present doon are the governors, lahat ng mayors, mga city at saka municipal health officer disseminating iyong—actually mayroon kaming manual na ginawa, ito binuo namin. This manual is vaccination, General Vaccination Program of the LGU.

So hindi ito iyong manual dito sa ongoing vaccination natin ngayon may mga priorities, but this is for the general vaccination. So naghahanda na iyong Cebu for the General Vaccination Program. In fact, ngayon sa Metro Cebu, kasi ang Metro Cebu ay one of the priority areas ng general vaccination outside NCR Plus. So sa ngayon mini-meet namin iyong lahat ng LGUs at saka iyong mga cluster heads nila sa vaccination to have a uniformed vaccination program sa buong Metro Cebu para alam naman natin na nasabihan tayo na darating iyong mga vaccines for the general vaccination.

So sa tulong pa rin, mayroon din iyong involvement pa rin dito, iyong partner natin na the same business sector, iyong PBB (Project Balik Buhay). In fact, marami na silang in-establish ngayon na vaccination sites to augment, to complement and to help the LGUs. So we are readying, in fact, we have a regular meeting among the LGUs and the vaccination heads to have a uniformed, orderly and fast vaccination program activities.

USEC. IGNACIO: Opo. General, dito ho sa Luzon ngayong linggo ay nagkaroon po nang pagnipis ng supply ng kuryente. Kayo po diyan sa Visayas, paano ninyo po pinaghahandaan iyong blackout lalo na paparating na po iyong panahon ng tag-ulan and then siyempre iyong atin pong pinagtataguan ng ating mga bakuna?

GEN. FELICIANO: Well, ang requirement namin Usec., sa lahat ng vaccination venues, mayroon siyang generator. So lahat ng venues na na-establish, mayroon silang backup generators in case na nagkaroon tayo ng shortage ng power. But so far naman dito sa Cebu, wala namang balita na ganoong shortage. But we anticipate that by having [backup] generators present in all the vaccination venues.

USEC. IGNACIO: Okay. Kami po ay nagpapasalamat sa pagbibigay ninyo ng update sa amin sa sitwasyon ng ating mga kababayan sa Visayas, Dr. Mary Jean Loreche at Gen. Melquiades Feliciano. Mabuhay po kayo at stay safe po.

GEN. FELICIANO: Thank you, Usec. Rocky.

DR. LORECHE: Thank you.

USEC. IGNACIO: Para naman po sa pinakahuling datos ng COVID-19 cases sa buong bansa. Base po sa report ng Department of Health kahapon, June 3, 2021, umabot na po sa 1,247,899 ang total number of confirmed cases matapos itong madagdagan ng 7,217 na mga bagong kaso; 199 na katao ang mga bagong nasawi kaya umabot na sa 21,357 ang total COVID-19 deaths. Ang mga kababayan naman natin na gumaling na sa sakit ay nasa 1,170,752 matapos madagdagan ng 3,483 new recoveries kahapon. Ang total active cases naman sa kasalukuyan ay nasa 55,790.

Dumayo naman sa Negros at Zamboanga del Norte ang outreach team ni Senator Bong Go upang iabot ang tulong ng mambabatas sa mga apektadong residente ng kalamidad at nagpapatuloy pa ring pandemya. Narito po ang report:

[VTR]

USEC. IGNACIO: Taong 2019 nang lagdaan ni Pangulong Rodrigo Duterte ang Philippine Space Act kung saan naitatag ang Philippine Space Agency. Sa ilalim nito ay magkakaroon ng komprehensibong space program ang ating bansa. Ano nga ba ang layunin ng ahensiyang ito at paano po ito nakakatulong sa seguridad, sa preparedness at maging sa pag-recover mula sa pandemya ng bansa? Alamin natin iyan kay Dr. Joel Joseph Marciano, ang Director General ng PhilSA. Good morning po, Director.

PhilSA DG DR. JOEL MARCIANO: Good morning, Usec. Rocky.

USEC. IGNACIO: Director, medyo bago po itong PhilSA sa serbisyo, kaya para po sa kaalaman ng ating mga manunood, maaari ninyo po bang ipaliwanag kung ano po ba ang PhilSA at ano po ang ginagampanan nitong mga tungkulin?

PhilSA DG DR. JOEL MARCIANO: Salamat po sa katanungan. Unang-una po siguro, una sa lahat siguro let me say na kapag iniisip natin ang space o kalawakan, karaniwang iniisip natin ay mga astronauts, mga rockets at paggagalugad o pag-explore ‘no ng kalawakan, iyong tinatawag na space exploration. Iyon po ay wasto at totoo naman, at likas sa atin lahat na maging mausisa tungkol sa universe at sa mga pinagmulan natin.

Gayunpaman, may iba pang mga aspeto ng space science at technology. Halimbawa, ang bansa natin ay bumubuo at gumagamit ng mga satellite, isang partikular na satellite, ito po iyong mga tinatawag na spacecraft na umiikot po sa mundo, nag-o-orbit po. So, isang particular class ng mga satellite ay iyong tinatawag na Earth Observation o EO satellite na kumukuha ng mga larawan o imahe na nagbibigay sa atin ng kakayanan na subaybayan ang ating kapaligiran at ang natural at ang mga built environment natin.

So, ang mga imaheng ito ay lubos na kapaki-pakinabang sa mga oras ng emergency o may disasters. So, layunin po ng ating PhilSA is to consolidate at to be the central government agency under the Office of the President para po buuin po ang programa na iyan sa paggamit at pagbuo ng imprastraktura na ilalagay natin sa space para po makinabang ang ating ekonomiya at ang ating mga socio-economic development goals.

So, tayo po ay nakikipag-ugnayan sa iba’t-iba pang ahensiya ng government, mayroon po tayong policy, planning and coordination function. Tayo din po ay nagsasaliksik, mayroong research and development tungkol sa space. Nagki-create po tayo ng mga programa para mapalawak ang edukasyon at kamalayan or awareness tungkol sa space.

So pupondohan po natin ang mga unibersidad, ang kanilang mga programa na nagtuturo tungkol sa space. Magbibigay tayo ng mga grants para makapag-research po ang mga scientists at ang mga engineers natin. At tayo rin po ay bubuo ng mga facilities na kung saan nagagamit po ito ng mga public agencies at saka po ng private sector para po mabuo ang ating space industry na magiging isang possible competitive advantage ng ating bansa.

Isa lang po sigurong idadagdag ko, mayroon din tayong layunin ng patibayin ang natural hazard management at climate change concerns natin, national security and development at saka po iyong isang tool po para ma-accomplish lahat iyan ay iyong international cooperation. So, nakikipag-ugnayan po tayo sa iba’t-ibang bansa para po matulungan ang ating bansa itaguyod ang ating space program.

USEC. IGNACIO: Opo. Pero, sir, sa loob po ng halos dalawang taon, may masasabi na po ba tayo—ano po iyong mga programa na nailunsad ng PhilSA?

PhilSA DG DR. JOEL MARCIANO: Salamat po diyan. Well, tayo po ay hindi nagsisimula from scratch. Kahit po bagong ahensiya tayo mayroon pong mga sinimulang programa ang DOST (Department of Science and Technology) na nagsisilbing pundasyon natin. So, tinutuloy po natin iyan at pinapalago natin. So tulad po nung paggamit ng mga datos ‘no ng satellite para matugunan ang mga concerns natin sa disasters risk reduction and management, agricultural productivity, environmental protection. So, iyong tinatawag po nating downstream nung satellite ‘no, tinutuloy po natin iyan at inilalagay po natin sa ating budget proposal, pati na rin po iyong pagbuo ng mga satellites. So iyong nauna nating mga satellite tulad ni Diwata I, Diwata II, may Maya I, Maya II, gusto po natin iyang ituloy. Kasi po iyong mga natutunan natin diyan ay puwede po nating i-transfer sa ating industriya para po sila ay lumakas ‘no at maging mga export winners at maka-create ng mga high-value jobs and products.

So, iyon po ang mga programa ni PhilSA, mayroon po tayong upstream na program sa space, iyong pagbuo at paglalagay ng imprastraktura tulad ng mga satellites. Ang tawag nga po natin diyan Build, Build, Build in Space. Kapag naglagay naman po tayo ng mga imprastraktura sa space, papakinabangan po natin sila. So iyon po iyong downstream, so kumukuha po tayo ng mga datos, satellite images para po—marami pong aplikasyon iyon, tulad po ng nabanggit ko.

USEC. IGNACIO: Opo. Director, paano naman po makakatulong ang mga satellites sa internet connectivity sa bansa? May government initiatives po ba tayo dito o we leave it to our private sector na lang po?

PhilSA DG DR. JOEL MARCIANO: Tungkol naman po—tama po iyan ‘no, ang satellites ay malaki po ang maitutulong sa internet connectivity. Tinitignan po iyan ng Philippine Space Agency, at tayo po ay nakikipag-ugnayan sa Department of Information and Communications Technology (DICT).

Sinuportahan din po ng PhilSA ang Executive Order 127 na layong mag-liberalize ng access sa mga satellites. Marami po tayong kinakausap ‘no, ang mga technology providers at saka mga companies na mayroon pong kapabilidad para po magkaroon tayo ng satellite for internet connectivity. So, kasalukuyan po natin iyang pinag-aaralan. At sa tamang panahon po at sa ating partnership with the DICT ay mabubuo po natin iyang ating programang ganiyan.

USEC. IGNACIO: So, ano daw po iyong maaaring gawing aksyon ng PhilSA upang maging digital na tayo lalo na ngayong may pandemya, Director?

PhilSA DG DR. JOEL MARCIANO: Well, iyon pong … bukod sa connectivity, tulad nga po iyong ating vision ng PhilSA is to bridge, uplift and empower. So, kasama po doon sa ganoong vision iyong pag-connect po ng ating archipelago. So, magagawa po natin iyan in two ways. So kapag connected po tayo, nandiyan po, nao-open po iyong door for digitalization. Isa pong kailangan bago tayo maging digital economy is a connectivity at saka ibang imprastraktura tulad ng mga computing ‘no. So idi-describe ko po: Bukod sa pagiging connected, tulad ng mga satellites na nagpu-provide ng internet, iyong mga images, mga litrato na kuha ng mga satellites natin, sa bansa natin, pinu-process po natin iyan dito sa ating bansa. Mayroon po tayong mga teams of engineers and scientists na gumagamit ng tinatawag na mga artificial intelligence o machine learning para po maproseso iyong mga satellite images.

So, kasama po sa programa ng PhilSA is palaguin iyong ating imprastraktura na kung saan gumagamit tayo ng mga datos na ganiyan. Iyong pagiging digitalized natin, kasama po, importante po diyan iyong mga computing capability natin – pagkakaroon po ng mga super computer, high-performance computer na gagamitin ng ating mga siyentipiko para po mamodelo natin ang ating klima, mamodelo natin iyong pandemya ‘no kung saan siya kakalat or ano iyong epekto niya sa ating kapaligiran at sa ating ekonomiya. So iyon po ang gusto nating palakasin ‘no. Isa po iyang mga tools na pinu-provide po at tinitingnan ng PhilSA para po tayo ay maging isang knowledge economy and maging digital economy at magkaroon po ng knowledge workforce.

USEC. IGNACIO: Opo. May nakatakda naman tayong pakikipagtulungan sa iba’t ibang bansa for space technology at exploration, tama po ba ito? At ano po iyong makukuhang benepisyo ng Pilipinas mula dito?

PHILSA DIR. GEN. MARCIANO: So mamaya po ay pipirma tayo ng isang memorandum of understanding with the United Nations Office for Outer Space Affairs or UNOOSA. Now, ang isang target ng kooperasyon sa ilalim ng MOU ay iyong karagdagang pagbuo ng kakayahang patungo sa mabisa at pinalawak na paggamit ng mga impormasyong nakabatay sa space, mga imahe ng satellite ‘no.

Sa lahat ng mga yugto ng pag-manage, for example, ng mga disasters ‘no, ang disaster management cycle ay nagmumula doon sa pagbawas ng peligro o risk reduction hanggang sa kahandaan o preparedness, pagtugon at pagbangon ‘no – rescue and recovery. So iyong layon ng kasunduan ng PhilSA and UNOOSA na higit na palakasin ang ating kakayahan na bumuo at gumamit ng mga space technology para makapaghanda tayo at makapagsasaayos ng mga ahensiya at mga komunidad sa panahon ng mga sakuna, kalamidad at emergencies. Para na rin sa productivity sa agrikultura, environmental protection and conservation at mga iba-iba pang socio-economic programs ng ating bansa, pati na rin ang palago ng ating space economy.

So ang PhilSA po ay bagong ahensiya pero kahit na po bago, lalo po tayong tumitingin sa ibang bansa ‘no at sa mga agencies tulad ng UN para po mapabilis ang ating paglago, ang ating pag-grow and pag-develop. Marami po tayong matututunan sa ibang bansa ‘no. Excited rin po silang tulungan tayo, na narinig nila ang Pilipinas nagtayo ng space agency. Kasi po marami po talagang benepisyo ang madudulot ng space science and technology sa mga bansa lalo na po sa mga developing nations tulad ng Pilipinas.

USEC. IGNACIO: Okay. Sana nga po ay magtuluy-tuloy pa po ang mga programa ng PhilSA upang makatulong sa mga Pilipino sa anumang oras ng kanilang pangangailangan. Maraming salamat po sa inyong oras, Director General Joel Joseph Marciano. Ingat po kayo.

PHILSA DIR. GEN. MARCIANO: Salamat po.

USEC. IGNACIO: Samantala, puntahan naman natin ang PBS-Radyo Pilipinas para sa pinakahuling balita mula sa mga lalawigan. Makakasama natin si Czarinah Lusuegro. Magandang umaga sa iyo, Czarinah.

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Maraming salamat sa iyo, Czarinah Lusuegro ng PBS-Radyo Pilipinas.

Dumako naman tayo sa Cordillera, may report si Alah Sungduan.

[NEWS REPORT]

USEC. IGNACIO: Maraming salamat sa iyo, Alah Sungduan.

Dito na po nagtatapos ang isang oras nating talakayan. Ang Public Briefing po ay hatid sa inyo ng iba’t ibang sangay ng PCOO sa pakikipagtulungan ng Department of Health at kaisa ng Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas o KBP.

Ako po si Usec. Rocky Ignacio, magkita-kita muli tayo bukas dito lamang sa Public Briefing #LagingHandaPH.

##

—
News and Information Bureau-Data Processing Center